https://www.libfox.ru/679943-lyuis-dartnell-tsivilizatsiya-s-nulya-chto-nuzhno-znat-i-umet-chtoby-vyzhit-posle-vsemirnoy-katastrofy.html
ლუის დარტნელი
„ცივილიზაცია ნულიდან: რა უნდა იცოდე და რა უნდა გააკეთო, რომ გადარჩე გლობალური კატასტროფის შემდეგ“
აღწერა
წიგნები, ფილმები და სერიალები გლობალური კატასტროფის თემაზე, რომელიც ცვლის ჩვენს ნაცნობ სამყაროს, გვაიძულებენ დავფიქრდეთ: რას გავაკეთებდით გმირების ადგილზე რომ ვიყოთ? სად უნდა გავიქცეთ, რა მოვიმარაგოთ და როგორ არ გადავიქცეთ ველურ ადამიანად „შეშლილი მაქსიდან“, და ყველაფერი ნულიდან როგორ დავიწყოთ? მეცნიერმა და ჟურნალისტმა ლუის დარტნელმა იცის ამ კითხვებზე პასუხი. მისი წიგნი სამეცნიერო-ტექნიკური ცოდნის საგანძურია, რომელიც დახმარებას გაუწევს ცივილიზაციის აღდგენაში: დაწყებული რჩევებით, თუ როგორ უნდა მიიღოთ სასმელი წყალი ხელთ არსებული საშუალებებიდან, განმარტებამდე, თუ როგორ უნდა ააწყოთ შიდა წვის ძრავა „მუხლზე“.
თუ ფიქრობთ, რომ ეს არის გადარჩენის სახელმძღვანელო, მაშინ მხოლოდ ნაწილობრივ ხართ მართალი. წიგნის „ცივილიზაცია ნულიდან“ მიზანია მკითხველს გააცნოს მეცნიერების განვითარების ისტორია, აჩვენოს, რომ დიდი აღმოჩენების უმეტესობას თან ახლავს არა წამოძახილი „ევრიკა!“, არამედ „ჰმ, ... საინტერესოა“, და რომ მიღებული გამოცდილებიდან სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია იცოდეთ მთავარი ნივთების სტრუქტურა და ტექნილის საფუძვლები და არა 100 და 1 გზა თქვენი ეფექტურობის ასამაღლებლად.
==
https://iz.ru/798399/olga-kolentcova/skafandr-v-pakete-novyi-material-zashchitit-kosmonavta-ot-radiatcii
ოლგა კოლენცოვა
სკაფანდრი პაკეტში: ახალი მასალა კოსმონავტს რადიაციისგან დაიცავს
ბორის გრანულებით სავსე პოლიეთილენი ეწინააღმდეგება სწრაფი ნეიტრონებით დასხივებას.
რუსმა ინჟინრებმა შეიმუშავეს ნეიტრონული გამოსხივებისგან დაცვის ახალი ტიპი. ულტრა მაღალი მოლეკულური პოლიეთილენის საფუძველზე შექმნილი მასალა მოიცავს ბორ-10-ის იზოტოპს, რის გამოც ის ანელებს სწრაფ ნეიტრონებს. მცირე მასა და ღია კოსმოსის პირობებისადმი მდგრადობა მისცემს მასალის, როგორც სკაფანდრების საფარის, გამოყენების საშუალებას, რომელიც დაიცავს რადიაციისგან.
ბირთვული რეაქტორები, ამაჩქარებლები და ღია კოსმოსი წარმოადგენენ სხვადასხვა ტიპის რადიაციის წყაროს. ადამიანისთვის საშიშროება შეიძლება შეფასდეს ნაწილაკის გარბენის სიგრძით და ბიოლოგიური ქსოვილებით გადაცემული ენერგიით. ალფა ნაწილაკებს შეუძლიათ შეაღწიონ ჩვენს სხეულში მილიმეტრის მეასედით, ბეტა ნაწილაკები - 2.5 სმ-ით. სწრაფი ნეიტრონები გამოსხივების ცალკეულ სახეობას წარმოადგენენ. ისინი განსაკუთრებით ენერგიულები არიან და შეუძლიათ 10 სმ-მდე მანძილის გავლა ბიოლოგიურ ქსოვილებში.
ამ ტიპის გამოსხივება განსაკუთრებით საშიშია ადამიანებისთვის, რომლებიც მუშაობენ რეაქტორებთან ახლოს, რადგან სწრაფი ნეიტრონები დედამიწის ატმოსფეროში მოძრაობენ დაახლოებით 120 მეტრის მანძილზე, სანამ შეეჯახებიან ატომების ან პროტონების ბირთვების საკმარის რაოდენობას და ამის გამო ენერგიას დაკარგავენ. მაგრამ კოსმოსური გამოსხივების შემადგენლობაში შემავალი ნეიტრონები გაცილებით იშვიათად განიცდიან შეჯახებას, ამიტომ მათ შეუძლიათ მილიონობით კილომეტრის გავლა კოსმოსურ სივრცეში, და ენერგიის შენარჩუნება. ამრიგად, სწრაფი ნეიტრონები მნიშვნელოვან საფრთხეს უქმნის კოსმონავტების ჯანმრთელობას.
ამ ტიპის გამოსხივებისგან თავის დაცვა არც ისე ადვილია, რადგან ყველა მასალა მას ცუდად შთანთქავს. ამიტომ მეცნიერებს გაუჩნდათ იდეა შეექმნათ მრავალშრიანი მასალები, რათა თანდათანობით შეეცვალათ ნეიტრონების ენერგია და ამ გზით გაეხადათ ისინი უფრო მოქნილი შთანთქმის მიმართ.
პირველი ფენა, სადაც ხდება სწრაფი ნეიტრონების შენელება, შედგება მცირე ატომური მასის მქონე ელემენტებისგან: წყლის, პარაფინის, პოლიეთილენის, ბეტონის, ლითონის ჰიდრიდების. მეორე ფენა შექმნილია ნელი ნეიტრონების შთანთქმისთვის. იგი მოიცავს ისეთ ელემენტებს, როგორიცაა ბორი, კადმიუმი, ჰაფნიუმი და ევროპიუმი. შთანთქმის პროცესს თან ახლავს გამა გამოსხივება. და მისი შესუსტების მიზნით გათვალისწინებულია მესამე ფენა, რომელიც შედგება მძიმე ლითონებისგან ან მისი ექვივალენტური მასალისაგან.
მაგრამ პირველ ეტაპზე გამოყენებულ ნივთიერებებს აქვს თავისი ნაკლი. წყალი შეიძლება გადინდეს, აორთქლდეს, ამიტომ მისი მატარებელი სერიოზულ ჰიდროიზოლაციას მოითხოვს. პარაფინი ადვილად დნება, ბეტონს მაღალი კუთრი სიმძიმე აქვს, ლითონის ჰიდრიდი ძვირია. ამიტომ, რუსი მეცნიერები გაოგნებული იყვნენ ახალი მასალის შექმნით სხვა გამოყენებული ნივთიერებების ნაკლის გარეშე.
—ჩვენ შევთავაზეთ ბორ-10 იზოტოპის როგორც დამცავი მასალის შემადგენელი ნაწილის გამოყენება ულტრა მაღალი მოლეკულური პოლიეთილენის საფუძველზე, - თქვა „ტდ პლასტმას გრუპის“ განვითარების დირექტორმა დიმიტრი ლოშადკინმა. - იზოტოპი ბორი-10 უზრუნველყოფს მაღალეფექტურ ნეიტრონულ დაცვას, რომელიც ასჯერ აღემატება ბეტონს.
ულტრამაღალ მოლეკულური პოლიეთილენი როგორც ძირითადი მასალა შერჩეული იქნა მისი 50 წლიანი მომსახურების ვადის გამო. ის ასევე კარგად თავსებადია ბორის ნაერთებთან, რომლებიც გამოიყენება ნეიტრონების დამცავი საშუალებების შთანთქმის უნარის გასაძლიერებლად.
შევსებული მასალების შექმნისას მთავარი პრობლემაა პოლიმერის მოცულობაში ბორის განაწილების ერთგვაროვნების უზრუნველყოფის აუცილებლობა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ნეიტრონები გაივლიან პოლიმერის ადგილებს ბორის არასაკმარისი კონცენტრაციით და ნეიტრონული დაცვის უსაფრთხოების დონე შემცირდება.
ტექნოლოგია მოიცავს პოლიმერის ბორის ნაერთებით შევსების ორსაფეხურიან სქემას, განმარტავს „ტდ პლასტმას გრუპის“ მთავარი ტექნოლოგი ალექსეი დუდანოვი. მისივე თქმით, გრანულები ბორით წარმოების დროს ივსება, შემდეგ კი დამატებით ბორი ემატება მასალას ნანოფხვნილების სახით.
ულტრამაღალი მოლეკულური პოლიეთილენი ერთ-ერთი ყველაზე მძიმეა თანამედროვე პოლიმერების დამუშავებაში, ამიტომ მისი ბორით შევსებისას გამოიყენება მაღალი ინტენსივობის ულტრაბგერა. ამის წყალობით, პირველად მსოფლიო პრაქტიკაში შესაძლებელი გახდა პოლიმერული მასალის სტრუქტურის ფორმირებისა და შემავსებლის განაწილების პროცესის გაერთიანება პოლიმერის მოცულობაში.
ბირთვულ ობიექტებზე დაცვის გარდა, ულტრამაღალ მოლეკულური პოლიეთილენი შეიძლება გამოყენებულ იქნას კოსმოსში რადიაციისგან დასაცავად. დაბალი ტემპერატურის პირობებშიც კი ეს მასალა ინარჩუნებს თავის სტრუქტურას და მისი ფიზიკურ-მექანიკური თვისებების სპექტრის დიდ ნაწილს. ანუ ღია კოსმოსშიც კი ის შთანთქავს ნეიტრონულ გამოსხივებას.
—ახალი მასალა მართლაც პერსპექტიულია რადიაციისგან დაცვის თვალსაზრისით, მით უმეტეს, თუ შესაძლებელი გახდა მისი შეთავსება ბორ-10-თან, - აღნიშნა მ.ვ. ლომონოსოვის სახელობის მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ქიმიის ფაკულტეტის დეკანის მოვალეობის შემსრულებელმა, რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტმა სტეპან კალმიკოვმა, - მაგრამ კოსმოსში მისი გამოყენების შესაძლებლობის დასადასტურებლად საჭიროა დამატებითი ცდების ჩატარება.
სტეპან კალმიკოვის თქმით, საქმე არ არის მხოლოდ დაბალი ტემპერატურისადმი წინააღმდეგობის გაწევაში. მნიშვნელოვანია, რამდენად შეცვალა ბორის შეტანამ პოლიმერის გამძლეობის მახასიათებლები და როგორ შეუძლია ასეთ კომპოზიტს გაუძლოს ერთის მხრივ ულტრა დაბალი ტემპერატურის ვაკუუმის და მეორეს მხრივ ოთახის ტემპერატურაზე ატმოსფერულ წნევის შეთავსებას.
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Will be revised