მასების მართვის მანიპულაციური მეთოდების ამოქმედების ანალიზი თანამედროვე ეპოქის დესტრუქციულობის კვლევაში (რუსეთის მაგალითზე) ფსიქოანალიტიკური მიდგომა

მასების მართვის მანიპულაციური მეთოდების ამოქმედების ანალიზი თანამედროვე ეპოქის დესტრუქციულობის კვლევაში (რუსეთის მაგალითზე)
 ფსიქოანალიტიკური მიდგომა

               მშრომელი მასების ფსიქიკის დათრგუნვის გზები და მეთოდები
         ქვეყნის ეხლანდელი ხელისუფლება ყოველ წელს სულ უფრო   იძულებული ხდება დახარჯოს უზარმაზარი ძალისხმევა ხალხში მშვიდობიანი განწყობის შესანარჩუნებლად.
         გამოდის, მაგრამ გაჭირვებით. ხელისუფლების მხრიდან დღეს ორი ვარიანტია ამოქმედებული. ამასთან ერთად გასაკვირია, რომ ჯერ-ჯერობით ისინი თითქმის ერთდროულად გამოიყენება. გარდა ამის, ზოგჯერ იქმნება შთაბეჭდილება, რომ ხელისუფლების მხრიდან ეს ხდება  ინტუიციურ, გაუცნობიერებელ დონეზე. პირველი ვარიანტის თანახმად, მიმდინარეობს მშრომელთა შესაძლო დათრგუნვის გზებისა და საშუალებების გაძლიერება (შინაგანი ჯარისა და პოლიციის, არმიის შემადგენლობისა და ტექნიკის რაოდენობრივად მკვეთრი ზრდა), ხოლო, მეორე ვარიანტის თანახმად, ხალხის ხელოვნურად შეცდომაში შეყვანა მასების მანიპულირების გზით (გასართობი პროგრამების ზრდა, ალკოჰოლური სასმელების რეკლამა, ხალხის რეორიენტაცია დასავლურ ცხოვრებაზე, რომელთან, თავის მხრივ, მჭიდროდაა დაკავშირებული ყოველწლიურად მყიდველობითი აჟიოტაჟის ზრდა, როდესაც პროდუქცია, რომელსაც საბჭოთა კავშირის დროს იყენებდნენ წლების განმავლობაში, ახლა ერთ-ორი წელიწადში იცვლება). თუ ყურადღებას გავამახვილებთ მასების მანიპულირებაზე დასავლურ ცხოვრებაზე რეორიენტაციის მიზნით, ამ შემთხვევაში ასევე უნდა ითქვას ტრადიციული რუსული ცხოვრების დასავლური აზროვნებით განზრახ შეცვლაზე. ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ გამოიყენება არა ჭეშმარიტი დასავლური ცხოვრების წესი, არამედ მისი დამახინჯებული ვერსია იმის ხარჯზე, რომ რუსეთის მოსახლეობის ძირითადი ნაწილი  მაინც ვერ ახერხებს საზღვარგარეთ გამგზავრებას. და თუ ვინმეს აქვს ამის  საშუალება, მხოლოდ მუსულმანურ კურორტებზე, და აქედან გამომდინარე, თუ როგორი ცხოვრებაა დასავლეთში, მათ უბრალოდ არ იციან.
         შესაბამისად, უცნობი ხდება, რომ ადამიანთა ძირითადი კატეგორია დასავლეთში, ისევე როგორც საბჭოთა პერიოდში, მოძველებულ ტექნიკას იყენებს. უდგება მის გამოყენებას გარკვეული გლეხური პოზიციიებიდან, მიაჩნია, რომ ამ ტექნიკას შეუძლია გამართულად მუშაობა  და მუშაობს.
         ამ დროს კი ზემოგებით დაინტერესებული თანამედროვე რუსი კაპიტალისტები ყველა ღონეს ხმარობენ იმისათვის, რომ რუსეთში ხალხმა ახალი პროდუქცია შეიძინოს, ამიტომ სრულიად არ აქცევენ ყურადღებას იმას, რომ ხშირად ეს პროდუქცია მნიშვნელოვნად (ხშირად კი საერთოდ) არ განსხვავდემა იმისგან, რომელიც მათ უკვე აქვს.
           შედეგად, გაბრიყვებული  ხალხი უმეტესად მისდევს მოდის ახალ ტენდენციებს, რაც მნიშვნელოვნად ამდიდრებს ახლანდელ რუს ნუვორიშებს. ეს ძალიან სამწუხაროა, რადგან ხალხი, რომელსაც არ გააჩნია მნიშვნელოვანი ფინანსური შესაძლებლობები (მართალია, ქვეყნის მოსახლეობის დიდი ნაწილი არ ცხოვრობს შიმშილის ზღვარზე, მაგრამ თავს მხოლოდ იმის უფლებას აძლევს, რომ ხელფასი დახარჯოს მხოლოდ საკვებზე და იაფ ჩინურ ტანსაცმელზე. ეს ხდება დიდ ქალაქებში. რეგიონებში კი შიმშილსა და ხალხის მასობრივ განადგურებას ადგილი აქვს დაბალი ხარისხის და იაფფასიანი ალკოჰოლის შემცველი პროდუქციის მოხმარებისა და ნარკომანიის ზრდის  გამო), იძულებულია აიღოს სამომხმარებლო სესხი, დახარჯოს ის საკვებში და პირველი მოთხოვნილების საჭიროების დასაკმაყოფილებლად  და ამით ნებაყოფლობით იგდებს თავს ხაფანგში.
        ჩვენ უკვე ვისაუბრეთ არმიის როლის ზრდაზე თანამედროვე რუსეთში. სინამდვილეში შეიარაღებულ ძალებში სიტუაცია ორგვარია. ერთი მხრივ, ხელისუფლების მხრიდან თითქოს იგრძნობა ზრუნვა საკუთარ შეიარაღებულ ძალებზე. მეორე მხრივ, ხშირად საკმაოდ პირობითი ხასიათი აქვს. მაგალითად, სანქტ-პეტერბურგის რამდენიმე მსხვილი უნივერსიტეტის ოფიცერთა უმრავლესობა (მსგავსი სიტუაცია თითქმის ყველა რეგიონშია) ხშირად იძულებულია ეძებოს სამუშაო და საარსებო წყარო სხვაგან. პირველ რიგში, ეს ხდება სასწავლო პროცესის საზიანოდ, როდესაც ოფიცერი იძულებულია ყველა ხერხი იხმაროს, რომ თავი დააღწიოს სამხედრო სასწავლო დაწესებულებას, რათა ოჯახისთვის ფული იშოვოს. მეორე შემთხვევაში, თანამედროვე რუსული არმიის ოფიცერს დღეს მხოლოდ სამოქალაქო სამსახურში შეუძლია მოძებნოს სამუშაო, თუმცა ირიცხება სამხედრო სამსახურში, ხოლო სამხედრო ხელფასს ზემდგომ უფროსებს უხდის. მას, ვინც ხელს აფარებს. რაც შეეხება არმიის ქვედა რგოლს, აქ ანალოგიური ვითარებაა. კურსანტების გარკვეული ნაწილი (ხშირად თითქმის ყველა, ვინც ხელმოკლე ოჯახიდანაა, ასეთები კი სამხედრო დაწესებულებებში უმრავლესობაა) მუშაობს სამოქალაქო სამსახურში. და არა მარტო ძილის ხარჯზე, ანუ ღამით, არამედ, ზოგჯერ, დღისით. ხელფასის გარკვეულ ნაწილს აძლევენ ზემდეგებს და ოფიცრებს. ზოგჯერ კი თავად ოფიცრები უზრუნველყოფენ კურსანტებს სამსახურით და ართმევენ გამომუშავებული თანხის ლომის წილს.
     ეს ჩვეულებრივი პრაქტიკაა! ამის შემდეგ არმიის ბრძოლისუნარიანობაზე და სამეთაურო შემადგენლობის მომავალზე საუბარიც კი არ ღირს (ეს იგივეა, რაც სპორტში:  არ ივარჯიშო და ისე გამოხვიდე შეჯიბრებაზე. ამასთან, ჯარი შეიძლება შევადაროთ კრივს. რინგზე გამოსვლისას ასეთ სპორტსმენს დამარცხების შემთხვევაში ემუქრება გონების დაკარგვა (ნოკაუტი), ხოლო ჯარში, შეიარაღებული კონფლიქტის დროს, გაუწვრთნელი სამხედრო მოსამსახურე შეიძლება დაიღუპოს. ამიტომ საუბარი შეიარაღებული ძალების ბრძოლისუნარიანობის ამაღლებაზე ზედმეტია). ამასთან მსგავსი რამ შესაძლებელი ხდება მხოლოდ ერთი მიზეზით:  შეიარაღებული ძალების არასაკმარისი დაფინანსებით, არასაკმარისი კონტროლით ინსპექტირების ორგანოების მხრიდან. კონტროლს კი ჯარში ისევ სამხედროები ახორციელებენ. საბოლოოდ კი, ყველაფერი მთავრდება ალკოჰოლური სასმელების ერთად მიღებით, საუნით და ა.შ. ალბათ, როგორც ვარიანტი, საჭირო იქნება მოულოდნელი ინსპექტირების ჩატარება დამოუკიდებელი პროკურორების მიერ (სასურველია სამოქალაქო), მაგრამ მაშინ კი არა, როდესაც ასეთი შემოწმების შესახებ უკვე ცნობილია და ყველა მზად არის ამ შემოწმებისთვის, არამედ  მოულოდნელად.
        სხვათა შორის, უმაღლესი სასწავლო დაწესებულებების სამხედრო სასადილოებში საკმაოდ გავრცელებულია ტრადიციული მასობრივი ქურდობა მზარეულების მხრიდან. თუმცა არც ეს სიტუაცია არ არის ახალი რუსეთისთვის. სახელმწიფო საწარმოში ყველა იპარავს.
         ამ და სხვა მრავალი მიზეზის ანალიზის შედეგად სრულიად მართებ ული იქნება შემდეგი დასკვნა: რუსეთში საჭიროა მკაცრი ხელისუფლება. რადგან ხალხს არაფერი შეაჩერებს შიშის გარდა (გლობალური მასშტაბით სასურველია, რომ შეიცვალოს იდეოლოგიური კომპონენტი მასების ქვეცნობიერებაზე ზემოქმედებით. მაგრამ ეს ხერხი თაობებზეა გათვლილი. დღეს კი, პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია ქვეყნის გადარჩენა. და, აქედან გამომდინარე, უფრო მკაცრი ზომების მიღება).
 კოლექტიური არაცნობიერის (არქეტიპებზე  ზემოქმედება) კანონების ცოდნა  მანიპულატორების სამსახურში
        მანიპულირებას შიშის პროვოცირების გზით ზოგჯერ მოაქვს რეალური შედეგი მასების სამართავად. ეს, თავის მხრივ, ხელისუფლებაზე ახდენს გავლენას. შეიძლება ითქვას, ხელისუფლების ხარისხზეც.
         ჩვენ ვხედავთ გასაოცარ პარალელებს ბრბოზე (მასებზე) მანიპულირების მეთოდებსა და შედეგად მიღებულ რეაქციებს შორის. რადგან მასობრივი ცნობიერების დათრგუნვის მექანიზმებს (და ამ გზით ბრბოს, მასების, ადამიანების მართვას) შეიძლება ჰქონდეს განსხვავებული შედეგი; რომელიც, თავის მხრივ, პროეცირებულია ხელისუფლების მიერ გამოყენებული მეთოდებით. მეთოდები, თავის მხრივ, დამოკიდებულია თავად ხელისუფლებაზე (მმართველ რეჟიმზე). არსებობს ხელისუფლების მოდელის (პოლიტიკური სისტემის მოდელების) ორი ძირითადი კატეგორია:  ლიბერალურ-დემოკრატიული მოდელი (ბაზა - კლასიკური ლიბერალიზმი და ცალკეული, ყველა პიროვნების თავისუფლება, როგორც  მთავარი ღირებულება, პლუს სამართლებრივი სახელმწიფო, პლურალიზმი, პარლამენტარიზმი და ა.შ.) და ტოტალიტარული ან ავტორიტარულ-ტოტალიტარული მოდელი (ერთი ლიდერი, გაბატონებული იდეოლოგია, დაყოფა მმართველი რეჟიმის მომხრეებსა და მოწინააღმდეგეებზე, განსხვავებული აზრის მქონეთა სასტიკი თრგუნვა და ა.შ.).
       ჩვენი აზრით, თანამედროვე საზოგადოების მშენებლობის პირობებში ჩვენ ქვეყანაში ყველაზე მისაღები ტოტალიტარული მოდელია (ჯერ  დაშლის შემდეგ ქვეყნის გაძლიერების მიზნით ფსევდოდემოკრატიის პერიოდი - სტალინის მეთოდები. შემდეგ ლეონიდ ბრეჟნევის კეთილდღეობის პერიოდი,  გლობალიზაციის განვითარების თანამედროვე თავისებურებების გათვალისწინებით,  და ა.შ., მათ შორის წარსულის და აწმყოს გამოცდილება, როდესაც საჭიროა მხოლოდ საუკეთესო და ოპტიმალური).
       სხვათა შორის, ჩვენ არ უნდა გვეშინოდეს სიტყვის „ტოტალიტარიზმი“. რადგან ამ სიტყვისადმი ნეგატიური დამოკიდებულება შეიქმნა იმ დროს, როდესაც რეჟიმი გაანადგურეს (.დასაბამი მისცა ტროცკისტმა ხრუშჩოვმა XX ყრილობაზე).
        „XX ყრილობამ საბჭოთა წყობას დარტყმა მიაყენა, რომლის შემდეგ მან ვეღარ შეძლო წელში გამართვა, - წერს პროფესორი კარა-მურზა. - ეს იყო პირველი პრინციპული ნაბიჯი საბჭოთა სახელმწიფოს ლეგიტიმურობის გასანადგურებლად. დაიწყო იგივე პროცესი, რომელმაც 1917 წლის თებერვალში გამოიწვია რუსეთის იმპერიის დაშლა... არ აქვს მნიშვნელობა, თუ რა იყო XX ყრილობის ასეთი მიმართულების  მიზეზი - ბოროტი განზრახვა, ხრუშჩოვის გუნდის უგუნურობა ან დაუდევრობა, მაგრამ ობიექტურად ეს იყო დანაშაული სახელმწიფოს წინააღმდეგ. ეს მხოლოდ ხრუშჩოვის დანაშაული არ არის, თავისი წვლილი შეიტანა  სკკპ ყველა შემდგომმა გენერალურმა მდივანმა. ხრუშჩოვმა შეარყია სახელმწიფოს მთავარი საყრდენი, ბრეჟნევმა ეს არ გამოასწორა, მხოლოდ საღებავებით დაფარა ბზარი, გორბაჩოვმა და ელცინმა უფრო გააფართოვეს ბზარი და ჩამოანგრიეს შენობა ... ჭკუის სასწავლებლად, ჯერ უნდა დავაფიქსიროთ აშკარა ფაქტი. საბჭოთა კავშირმა სული ახალი ეკონომიკური პოლიტიკის დროს მოითქვა, შემდეგ 25 წლის განმავლობაში იმყოფებოდა ცხოვრების საგანგებო რეჟიმში. ამ დროს არსებობდა სამი ფაზა: ფორსირებული ინდუსტრიალიზაცია (და მასთან დაკავშირებული კოლექტივიზაცია), მეორე მსოფლიო ომი, აღდგენის ფორსირებული პროგრამა. ეს ცხოვრების და საზოგადოებრივი ორგანიზაციის განსაკუთრებული ტიპია. მეცნიერულ ენაზე - სამობილიზაციო სოციალიზმი, დემოკრატების ენაზე - ყაზარმული სოციალიზმი ან სტალინიზმი. ჩვენ გვქონდა ასეთი ისტორიული პერიოდი, და ამას ვერსად გავექცევით. ყაზარმაში ცხოვრება არავის უხარია, ეს ყველასთვისაა გასაგები. ამიტომ ყოველთვის არსებობენ დეზერტირები. მაგრამ დეზერტირებმაც კი იცოდნენ, რომ სტალინური ყაზარმების გარეშე ჩვენ ომს ვერ მოვიგებდით. წარმოიდგინეთ, რომ სტალინის ნაცვლად სახელმწიფოს მართავდა გორბაჩოვი, მოლოტოვის ნაცვლად გაიდარი და კოზირევი, ხოლო ჟუკოვის ნაცვლად ჯარის სარდალი იყო პაველ გრაჩოვი. და მაშინ ყველასათვის გასაგები იყო, თუ რატომ იყო საჭირო სტალინიზმი. ამიტომ შეიქმნა ტოტალიტარულ საზოგადოება, რომელიც უფრო სამხედრო ნაწილს ჰგავდა. სწორედ ამიტომ შეიქმნა სტალინის, როგორც მეთაურის, კულტი. ასეთ კულტს ვერ შექმნი ბრძანებით ზევიდან, ვერც იძულებით და ვერც თხოვნით. ხრუშჩოვმა და ბრეჟნევმა სცადეს ამის გაკეთება უცოდინარობის გამო. აქ სადაო არაფერია ...
       … 50-იანი წლების მეორე ნახევარში საგანგებო პერიოდი დასრულდა ... საჭირო გახდა ყაზარმული ცხოვრებიდან გამოსვლა, დემობილიზაციის ჩატარება. მაგრამ ამ გაკეთება ძალიან რთულია. უნდა შეაჩერო და მოახდინო ტოტალიტარიზმის მანქანის დემონტაჟი, ცნობიერება კი ყველას ინერციით ტოტალიტარული აქვს. ჩვევების შეცვლა, რომლებიც ასე აუცილებელი იყო ოცი წლის განმავლობაში, არ არის ადვილი.
           ეს ოპერაცია ხრუშჩოვმა და მისმა გუნდმა ჩააგდო. მათ თავისი ენერგია მიმართეს სახელმწიფოს განადგურებაზე. „სამობილიზაციო სოციალიზმიდან“ გამოსვლა გადაწყვიტეს ჯერ იდეოლოგიური, შემდეგ კი საორგანიზაციო ბაზის დანგრევით“ ... „.
          შედეგად ქვეყანამ მიიღო ის იდეოლოგიური ბზარი, რომლის შედეგად ვერ შეძლო ფეხზე დადგომა, და ოცდაათი წლის შემდეგ, სახელმწიფო ლიდერების შეცდომების შედეგად დიდმა იმპერიამ, რომლის ეშინოდა და რომელსაც პატივს სცემდა მთელი მსოფლიო (ხოლო დასავლეთი მილიარდებს ხარჯავდა მის გასანადგურებლად), შეწყვიტა არსებობა და ახლა იძულებულია გადარჩენისათვის იბრძოლოს მხოლოდ თავისი ბუნებრივი რესურსების გაყიდვით.
            თუ დავუბრუნდებით ტოტალიტარიზმისა და დემოკრატიის შედარებას, უნდა აღინიშნოს, რომ რეალურად, ტოტალიტარიზმის, როგორც ასეთის, არ უნდა გვეშინოდეს. უმეტესწილად, ჩვენ გვეშინია მხოლოდ სახელის. იქიდან გამომდინარე, რომ ინდივიდის ფსიქიკა განსაკუთრებულად რეაგირებს სახეებზე (ჩვენ ვაზროვნებთ სახეებით), აღმოჩნდება, რომ ჩვენ ქვეცნობიერებაში ჩადებულია ტოტალიტარიზმის არასწორი ინტერპრეტაცია.
            „ხელისუფლებას, რომელიც იძულებითაა თავს მოხვეული, ეწოდება დიქტატურა, ტირანია და ა.შ., - წერს „პროექტი რუსეთი“-ს ავტორი. - ამ სიტყვებს უარყოფითი მნიშვნელობის დატვირთვა აქვს და ამიტომ აუცილებლად ახდენს გავლენას ცნობიერებაზე. რადგან ჩვენ ეს გვესმის, მაშასადამე, უნდა გავითვალისწინოთ ეს და შევიტანოთ სათანადო ცვლილებები. მით უმეტეს, რომ სიტყვები, რომლებიც განსაზღვრავენ ხელისუფლების ამ ფორმას პოზიტიური კუთხით, თანამედროვე ლექსიკონში არ არის (ეს დემოკრატიის მცდელობის შედეგია, რომელიც კარგად ერკვევა საინფორმაციო ომში).
       მაშასადამე, დიქტატურა. განვიხილოთ მისი ბუნებრივი მისწრაფებები. რა ტენდენციები გააჩნია მას? რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, დიქტატორი ვალდებულია ხალხს ჩაუნერგოს პატრიოტიზმის, ღირსებისა და მოვალეობის ცნებები. თუ ის არ ჩამოაყალიბებს ღირებულებათა იერარქიას, სადაც ადამიანის თვისებები მოგებაზე მაღლა დგას, სტიმულად იქცევა მატერიალური კეთილდღეობა. მოგების, როგორც უმაღლესი ღირებულების, გააზრება ადამიანებს მომხმარებლად გადააქცევს. ეკონომიკა იქნება სახელმწიფოს ერთადერთი საფუძველი, ხელს შეუწყობს ადამიანების აქტიურობას, რათა მათ მოიხმარონ რაც შეიძლება მეტი, და ამ სურვილს დაასაბუთებს სხვადასხვა უფლებებითა და თავისუფლებით. შემდეგ გაჩნდება „მთელი ძალაუფლება ხალხს“ მსგავსი ლოზუნგები. გარდაუვალია საპროტესტო ენერგიის ზრდა, როგორც ბუნებრივი, ასევე მტრების მიერ ინსპირირებული. გარკვეულ მომენტში, ისინი გადააჭარბებენ სახელმწიფოს ძალას და როდესაც მოვა დრო, დააქუცმაცებენ ქვეყანას. დიქტატურა დაემხობა და მის ნანგრევებზე დემოკრატიის დემაგოგიური რიტორიკა აყვავდება და ძალაუფლებას ხელში კაპიტალი ჩაიგდებს. ზოგადად, ჩვენ ვიმეორებთ იმას, რის შესახებ უკვე ვილაპარაკეთ ადრე. პარადოქსი ისაა, რომ, რაც უფრო წარმატებულად ნერგავს ტირანია სინდისისა და მოვალეობის იდეას, ხალხს უფრო ნაკლებად შეუძლია გაცნობიერებული უსამართლობის მოთმენა. ძალაზე დამყარებული ძალაუფლება ნიშნავს მოძალადის ძალაუფლებას მსხვერპლზე, ტერორისტის ძალაუფლებას მძევალზე; უსამართლობას ვერ გაექცევი. კეთილსინდისიერი მოქალაქეები, რომლებსაც ამოძრავებს ღირსების ცნება  და გარე მტერის მიერა არიან წაქეზებული, ებრძვიან ტირანიას. მტერი ყოველნაირად ასაზრდოებს ამ ატმოსფეროს, და პირველივე შესაძლებლობის შემთხვევაში ასეთ ძალაუფლებას ამხობს. როდესაც მონარქია ტირანიად იქნა მიჩნეული, მას უკვე აღარ ჰქონდა გადარჩენის შანსი. მისი დაცვა შეუძლებელი აღმოჩნდა.
        გამოდის რომ, რაც უფრო მეტად ქმნის ტოტალიტარული სისტემა ღირსეულ ადამიანთა რიცხვს, მით უფრო უახლოვდება თავის დასასრულს. სსრკ-მ შექმნა დისიდენტები. მათ გაანადგურეს იგი, ამასთან კარგად არ ესმოდათ, თუ რას აკეთებდნენ. ისინი უბრალოდ გამოიყენეს. დისიდენტები იყვნენ ის ინსტრუმენტი, რომლითაც მანიპულირებდნენ დასავლეთის სპეციალისტები. მაგრამ ეფექტური ეს ინსტრუმენტი გახდა იმის წყალობით, რომ საბჭოთა სკოლებში ასწავლიდენ, თუ რა არის სინდისი. როდესაც ასეთ ტრადიციებზე აღზრდილი ადამიანი რეალურ ცხოვრებაში ხედავდა ისეთ მოვლენებს, რომლებიც ეწინააღმდეგებოდენ მის პრინციპულ პოზიციებს, მაგრამ სათანადოდ ვერ გარკვეულიყო სიტუაციაში, მას არ შეეძლო სწორი დასკვნების გამოტანა და იდეალურად მასალად იქცეოდა მტრის მანიპულირებისათვის.
        შენი ქვეყანა რომ აღიქვა, როგორც  „ბოროტების იმპერია“, უნდა გქონდეს სიკეთისა და ბოროტების ცნებათა საბაზისო ცოდნა. დემოკრატიის თანამედროვე კრიზისი, პირიქით, იმაშია, რომ ხალხს არ გააჩნია ასეთი ცნებები. ისინი სულ უფრო ნაკლებად იღწვიან სულიერი მიღწევებისა და ქმედებებისკენ. მათ აღარ შესწევთ სულიერი გმირობის ჩადენის უნარი, რადგან  ადამიანური ცნებები მათემატიკურმა ჩაანაცვლა. მოგება და ზარალი დღეს  კოორდინირებს დემოკრატიული საზოგადოების ცხოვრებას. ასეთი მსოფლშეგრძნების სახიფათო შედეგები განსაკუთრებით მკაფიოდ ჩანს  დემოკრატიული ჯარის მაგალითზე, როდესაც ჯარისკაცი და ოფიცერი არ ემსახურება სამშობლოს, არამედ მუშაობს მოგების მისაღებად. მოგებისათვის სიცოცხლის გაწირვის მზადყოფნა ეწინააღმდეგება ადამიანის ბუნებას. ადამიანური გაგებით, დასავლეთი განწირულია დაუძლურებისკენ და ძლიერდება მხოლოდ ეკონომიკურად. შედეგად, ბაზარი ახრჩობს ასეთ საზოგადოებას“.
        რატომ იქნება რუსეთისთვის განსაკუთრებით მომგებიანი ტოტალიტარული რეჟიმი? ჩვენი აზრით, ტოტალიტარული რეჟიმის შემოღება ჩვენ ქვეყანაში დაკავშირებულია რუსი ხალხის ფსიქიკასთან (ისევე, როგორც ტაჯიკების, უზბეკების, ყირგიზეთის, თურქმენების ფსიქიკათან, და ა.შ.), რომელიც, როგორც ჩანს, უკვე მენტალობის დონეზე განიცდის შეშფოთებას დამოუკიდებელი გადაწყვეტილებების მიღების საჭიროების შემთხვევაში. მას, რა თქმა უნდა, შეუძლია (ზოგიერთ შემთხვევაში, სურს კიდეც) ასეთი გადაწყვეტილებების მიღება; მაგრამ ეს სურვილი, რომელიც მოულოდნელად ჩნდება მის ცნობიერებაში, ზოგჯერ წინააღმდეგობაშია იმასთან, რაც იმალება (არქეტიპულად, ფილოგენურადაა ჩადებული) მის ქვეცნობიერში. მაგრამ, როგორც ცნობილია, სწორედ იმის გამო, რაც ინდივიდის არაცნობიერშია (ქვეცნობიერში), დამოკიდებულია მისი ქცევა,  აზრები, სურვილები.
           ანუ, სხვა სიტყვებით, ინდივიდის ქვეცნობიერში ჩადებულია ის მექანიზმი, რომელიც შემდგომში შედეგიან გავლენას ახდენს აზრებზე, ქმედებებსა და სურვილებზე. და აქ უკვე არაფრის გაკეთება არ შეიძლება. ინდივიდის ქცევის ანალიზს  საფუძვლად უდევს ის ცოდნა, რომელიც გავლენას ახდენს მის გონებრივ გამოსახულებებზე, და ჩვენ ტყუილად არ ვახსენეთ ფილოგენეტიკური სქემები არაცნობიერის ფორმირების კონტექსტში. წინაპრების გამოცდილება მართლაც უნიკალურია. ეს საშუალებას აძლევს მომავალ თაობებს ისარგებლოს იმ კეთილდღეობით (ინფორმაციით), რომელიც მემკვიდრეობით ერგო წინა თაობებისგან და ინდივიდის ქვეცნობიერშია ჩადებული.
        ეს გამოცდილება ძვირფასია. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ სწავლების საჭიროების შედეგად, თვით ეს სწავლება ბევრად უფრო სწრაფად მიმდინარეობს (თანამედროვე რუსს, გერმანელს ან ფრანგს უფრო ნაკლები დრო დასჭირდება ნებისმიერი მეცნიერებას რომ დაეუფლოს, ვიდრე თურქს ან ჩუკჩას), რადგან ჩვენმა წინაპრებმა უკვე გაიარეს განვითარების გარკვეული ეტაპი; მათ თავისი გვარის ცხოვრება სუფთა ფურცლიდან დაიწყეს, მეცნიერების განვითარების და ინფორმაციის გადაცემის გაუმჯობესების პერიოდში; აყალიბებდენ საკუთარ არაცნობიერს, რომელიც მოგვიანებით ერთ კომპონენტად გაერთიანდა, და პრაქტიკულად მთლიანად შეუერთდა თანამედროვე ადამიანის არაცნობიერს.
       ასე რომ, ჩვენ, თანამედროვე მაღალგანვითარებულ ერებს, ბევრად ნაკლები დრო დაგვჭირდება, ვიდრე ჩვენ დიდ წინაპრებს, რომლებმაც უკვე გაიარეს განვითარების ეს გზა.
          ე.წ. კოლექტიური არაცნობიერი ან არქეტიპები (ფროიდთან - ფილოგენეტიკური სქემები) კარლ გ. იუნგმა აღმოაჩინა. „თითოეულ ადამიანს, - წერდა იუნგი ნაშრომში „პიროვნული და ზეპიროვნული, ან კოლექტიური არაცნობიერი“, - გარდა პირადი მოგონებებისა, აქვს დიადი „პირვანდელი“ სახეები ... ანუ მემკვიდრეობით მიღებული ადამიანის შეხედულებების შესაძლებლობები იმ სახით, როგორიც იყო დიდი ხნის წინ. მემკვიდრეობითობის ფაქტი, თავისი არსით, განმარტავს იმ უცნაურ ფენომენს, რომ ცნობილი ზღაპრული სახეეები და მოტივები მთელ დედამიწაზე მსგავსი ფორმით მეორდება... როდესაც მეორდება ფანტაზია, რომელიც აღარ არის დაფუძნებული პირად მოგონებებზე, საუბარია არაცნობიერის უფრო ღრმა ფენის მანიფესტაციაზე, როდესაც მიძინებულია ზოგადსაკაცობრიო, თავდაპირველი სახეები. ამ სახეებს და მოტივებს არქეტიპს ვუწოდებ… ეს აღმოჩენა კიდევ ერთი წინ გადადგმული ნაბიჯია ჩვენი კონცეფციის განვითარებაში, კერძოდ, არაცნობიერში ორი ფენის არსებობის აღიარებაა. ფაქტია, რომ ჩვენ უნდა განვასხვავოთ პიროვნული არაცნობიერი და არა- ან ზეპიროვნული არაცნობიერი. ამ უკანასკნელს  ჩვენ ასევე მივიჩნევთ, როგორც კოლექტიურ არაცნობიერს (კოლექტიური არაცნობიერი წარმოადგენს ობიექტურ-ფსიქოლოგიურ, და არა პიროვნულ არაცნობიერი - სუბიექტურ-ფსიქიკურს),  სწორედ იმიტომ, რომ იგი გამოეყო პიროვნულს და აბსოლუტურად უნივერსალურია, და იმიტომ, რომ მათი შინაარსი შეიძლება ყველგან მოიძებნოს, რასა ვერ ვიტყვით  პიროვნულ შინაარსზე.  პიროვნული არაცნობიერი შეიცავს დაკარგულ მოგონებებს, (შეგნებულად დავიწყებულ) მტკივნეულ შეხედულებებს, ე.წ. სუბლიმაციურ აღქმას, ანუ სენსორულ პერცეფციებს, რომლებიც არასაკმარისია, ძლიერია იმისათვის, რომ მიაღწიონ ცნობიერებას და შინაარს და ჯერ კიდევ არ მომწიფებულა ცნობიერებისათვის. იგი შეესაბამება ჩრდილის გამოსახულებას, რომელიც ხშირად გვხვდება სიზმრებში (ჩრდილში ვგულისხმობ პიროვნების „ნეგატიურ“ ნაწილს, კერძოდ, პიროვნული არაცნობიერის ფარულ, არასასურველ თვისებებს, არასაკმარისად განვითარებულ ფუნქციებს და შინაარსს“. სხვადასხვა მაგალითზე იუნგი განიხილავს ზოგიერთ აღმოჩენას და საკმაოდ დასაბუთებულად ადასტურებს თავის თეორიას იმის შესახებ, რომ ინდივიდის ფსიქიკა უკვე თავიდანვეა გარკვეულ ურთიერთქმედებაში კოლექტიურ არაცნობიერთან (მსოფლიო გონებასთან, თუ გსურთ). ამიტომ ნებისმიერი ახალი „იდეა ოდითვე აღბეჭდილია ადამიანის ტვინში. ის დასრულებული ფორმითაა ჩადებული  თითოეულის ქვეცნობიერში. საჭიროა მხოლოდ გარკვეული პირობები იმისათვის, რომ ზედაპირზე ამოტივტივდეს ... კაცობრიობის ყველაზე საუკეთესო აზრები იქმნება ორიგინალურ სახეებზე, რომლებიც წარმოადგენდნენ პირველად სურათს. მე ხშირად მეკითხებოდნენ იმის შესახებ, თუ როგორია არქეტიპების ან პროტოტიპების წარმოშობა. ჩემი აზრით, საქმე ისეა, თითქოს მათი წარმოშობა არ შეიძლება აიხსნას  სხვა გზით, მხოლოდ თუ ვივარაუდებთ, რომ ისინი წარმოადგენენ კაცობრიობის მუდმივად განმეორებადი გამოცდილების ანარეკლს, - ასკვნის იუნგი. - ... არქეტიპი არ არის მხოლოდ მუდმივად განმეორებადი ტიპიური გამოცდილების ანაბეჭდი, მაგრამ, ამავე დროს, იგი ემპირიულად მოქმედებს, როგორც ძალა ან ტენდენცია იმავე გამოცდილების გასამეორებლად. საქმე იმაშია, რომ ყოველთვის, როდესაც გარკვეული არქეტიპი ვლინდება სიზმარში, ფანტაზიასა ან ცხოვრებაში, იგი ყოველთვის ატარებს თავის თავში გარკვეულ განსაკუთრებულ „გავლენას“ ან ძალას, რომლის წყალობით მისი ზემოქმედება ნუმინოზურს, ანუ მომაჯადოებელ ხასიათს ატარებს ან ქმედებისკენ უბიძგებს“.  
           „არაცნობიერი პროცესები, რომლებიც ახდენენ ცნობიერი მე-ს კომპენსირებას, - აგრძელებს იუნგი, - შეიცავენ იმ ელემენტებს, რომლებიც საჭიროა ფსიქიკის თვითრეგულირებისათვის. პერსონალურ დონეზე ეს  ცნობიერების მიერ არაღიარებული პიროვნული მოტივებია, რომლებიც სიზმარში ჩნდება; ან ყოველდღიური სიტუაციების მნიშვნელობაა, რომლებიც ჩვენ ვერ შევნიშნეთ; ან დასკვნები, რომლებიც ჩვენ არ გაგვიკეთებია; ან აფექტები, რომლის უფლებას საკუთარ თავს არ მივცემდით;  ან კრიტიკა, რომელიც  არ გამოგვითქვამს. მაგრამ ჩვენი თვითშემეცნების და მისი შესაბამისი ქცევის გზით ჩვენ უფრო მეტად ვაცნობიერებთ საკუთარ თავს, და მით უფრო ინტენსიურად ქრება პიროვნული არაცნობიერის ფენა, რომელიც კოლექტიურ არაცნობიერზე მაღლაა. ამის წყალობით ჩნდება ცნობიერება, რომელიც აღარ თავსდება მე-ს წვრილმან და პიროვნულად მგრძნობიარე სამყაროში, არამედ მიეკუთვნება უფრო ფართო სამყაროს, ობიექტს. ეს უფრო ფართო ცნობიერებაა, არა პიროვნული სურვილების, შიშის, იმედების და ამბიციების მგრძნობიარე, ეგოისტური გორგალი, რომელიც უნდა იყოს კომპენსირებული ან თუნდაც კორიგირებული საპირისპირო არაცნობიერ-პირუვნული ტენდენციით, არამედ ურთიერთობათა ის ფუნქციაა, რომელიც დაკავშირებულია ობიექტთან, სამყაროსთან და რომელიც გადაადგილებს ინდივიდს სამყაროს უპირობო, სავალდებულო და ურღვევ გაერთიანებაში. ამ ეტაპზე წარმოქმნილი კოლიზიები უკვე არ არის ეგოისტური სურვილებით გამოწვეული კონფლიქტები, არამედ სირთულეებია, რომლებიც მეხება როგორც მე, ასევე სხვას. ამ ეტაპზე, საბოლოო ჯამში, საუბარია კოლექტიურ პრობლემებზე, რომლებსაც  მოძრაობაში მოჰყავს კოლექტიური არაცნობიერი, რადგან ისინი მოითხოვენ კოლექტიურ, და არა ინდივიდუალურ კომპენსაციას. აქ ჩვენ შეგვიძლია, საბოლოოდ, მშვიდად ვაღიაროთ, რომ არაცნობიერი პროდუცირებს შინაარსს, რომელიც მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ იმისთვის, ვისაც ეკუთვნის, არამედ სხვებისთვის, თუნდაც ბევრისთვის, შეიძლება ყველასთვის ... კოლექტიურ არაცნობიერში მიმდინარე პროცესები მეტ-ნაკლებად ეხება არა მხოლოდ ინდივიდის პიროვნულ დამოკიდებულებას მისი ოჯახის ან უფრო ფართო სოციალური ჯგუფის, არამედ საზოგადოებისადმი, ზოგადად ადამიანთა საზოგადოებისადმი. რაც უფრო უნივერსალური და უპიროვნოა პირობა, რომელსაც მოქმედებაში მოჰყავს არაცნობიერი რეაქცია, მით უფრო მნიშვნელოვანი, უცხო და გადამეტებული იქნება კომპენსირებადი მანიფესტაცია. იგი ხელს უწყობს არა მხოლოდ კერძო შეტყობინებას, აღსარებას, არამედ აიძულებს კიდეც  წარმომადგენლობითი როლის შესასრულებლად“.
          სხვა სიტყვებით, იუნგმა აღმოაჩინა წინა თაობათა გამოცდილების თავისებური გამოყენება თანამედროვე აღმოჩენებში. ამასთან ერთად, უკვე შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ კოლექტიური არაცნობიერი გავლენას ახდენს მთლიანად ინდივიდის  ქცევაზე. უფრო მეტიც, ამ შემთხვევაში, მანიპულაციურ მეთოდიკებში, სრულად გამოიყენება მასების მართვის ის სქემები, რომლებიც იძლევიან მოთხოვნათა ძალაუფლების მიღწევის საშუალებას, რომელიც მიმართულია მართვის უზრუნველყოფაზე,  მასების ამოქმედებაზე ხელისუფლების მიერ დაყენებული მიზნებისა და ამოცანების მისაღწევად. ხოლო ერთ-ერთი ამოცანა, რომელიც დგას ნებისმიერი ხელისუფლების წინაშე, ამ ხელისუფლების შენარჩუნებაა. ხოლო ხელისუფლების შენარჩუნებისას ამ ხელისუფლებას შეუძლია მიაღწიოს დასახულ მიზნებსა და ამოცანებს.

--

ავტორი ა.ზ.
დასარედაქტირებელი თარგმანი  MFL   03. 2017  (c)

სულიერება ოსვენციმის პირობებში, რელიგიის და მეცნიერების ტანგო

სულიერება ოსვენციმის პირობებში ... რელიგიის და მეცნიერების ტანგო

თანამედროვე სამყარო როგორც არასოდეს პარადოქსულია. ერთი მხრივ, ინტერნეტის ქსელმა მოიცვა მთელი დედამიწა, შეაღწია ყველაზე შორეულ კუთხეში, დააკავშირა სხვადასხვა რელიგიური, პოლიტიკური და კულტურული ორიენტაციის ადამიანები, მეორე მხრივ, კვლავაც არსებობს მწვავე ეთნიკური და კონფესიური კონფლიქტები; ერთი მხრივ, მუდმივად ცხადდება საზოგადოებისა და კაცობრიობის ჰუმანიზაციის და სულიერი აღორძინების აუცილებლობა, მეორე მხრივ, მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებით თავს ზვავივით გვატყდება „მატერიალური მოხმარების საზოგადოების“ ღირებულებები; ერთი მხრივ, შეინიშნება მანამდე კაცობრიობის ისტორიაში არასდროს არ ნახული ტექნოლოგიების ექსპონენციალური აღმავლობა, „ცივილიზაციის აფეთქება“, მეორე მხრივ, კულტურის სწრაფი ექსპონენციალური დაცემა, რომელიც უახლოვდება სულ უფრო მეტად გავრცელებულ ბარბაროსობას. და, როგორ პარადოქსულად არ უნდა ჟღერდეს, სწორედ ცივილიზაციის, ტექნიკის აქამდე უპრეცედენტო ზრდა იწვევს ადამიანთა დეცივილიზაციას, სულიერების დაკარგვას, მასობრივ გარდაქმნას უსახო ბრბოდ, „მსოფლიო მასშტაბის მასის“ შექმნას [1].
არც ერთ საღად მოაზროვნე ადამიანში (ასეთები, სამწუხაროდ, სულ უფრო ნაკლებია) არ იწვევს ეჭვს ის ფაქტი, რომ ყველა კრიზისის მიზეზი (ეკონომიკურის, პოლიტიკურის, დემოგრაფიულის, ეკოლოგიურის) პიროვნების სულიერ დეგრადაციაშია. ამ საკითხის ირგვლივ მიმდინარეობს გაუთავებელი დებატები და კამათი სხვადასხვა დონეზე, მაგრამ ისინი ტალღებივით იმსხვრევა თანამედროვე პრაგმატიზმის, უტილიტარიზმის, ინდივიდუალიზმის და ეგოიზმის კლდეზე.  იმისათვის, რომ ადამიანი გამოჯანმრთელდეს, მან უნდა გააცნობიეროს, რომ ავადაა. თანამედროვე საზოგადოება სერიოზულადაა ავად, მას სასწრაფოდ სჭირდება გამოჯანმრთელება. როგორც ჩანს, შემთხვევითი არ არის, რომ ედვარდ მუნკის სურათი „ყვირილი“ გახდა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე ძვირადღირებული ფერწერული ტილო. რადგან მუნკის „ყვირილი“ თანამედროვე კაცობრიობის სასოწარკვეთილი ყვირილია, რომელიც ხიდზე დგას. ამ ხიდიდან სად გაემართება ადამიანი? იქცევა თუ არა ყვირილი სამარისებულ სიჩუმედ, თუ ტრანსფორმირდება ცხოვრების ბედნიერ ღიმილში? ამ კითხვებზე პასუხი ყველამ თავად უნდა გასცეს, და იმაზე, თუ როგორ უპასუხებს ადამიანების უმრავლესობა, დამოკიდებულია კაცობრიობის მომავალი. გაგრძელდება თუ არა ოქროს ხბოს კულტი, თუ მოხდება საკუთარ თავთან, როგორც ღმერთის მსგავთან, დაბრუნება? ასეთია კითხვა, რომელიც დღეს აღელვებს ბევრ მოაზროვნესა და ფილოსოფოსს.
ჩვენ საზოგადოებაში სულიერი პროცესების გააზრებისას მე შევეცადე ხელახლა წამეკითხა სულიერი კრიზისის ანალიზის შესახებ, რომელიც სხვადასხვა პერიოდში განახორციელეს XX საუკუნის გამოჩენილმა მოაზროვნეებმა. ერთ-ერთ ასეთ ანალიზს წარმოადგენს კ.იასპერსის ცნობილი ნაშრომი „დროის სულიერი მდგომარეობა“ [2]. თუ ადრე ამ ნაშრომს შეეძლო დახმარება გაეწია ჩვენ ქვეყანაში სულიერი პროცესების გაცნობიერებაში, დღეს იმ დასკვნამდე მივდივართ, რომ იასპერსის მიერ მოცემული სულიერი კრიზისის პარამეტრები არ შეესაბამება ჩვენი დროის და ჩვენი საზოგადოების სულიერი კრიზისის პარამეტრებს. საქმე იმაშია, რომ იასპერსი აღწერს ცივილიზებული საზოგადოების კრიზისს, რომელსაც გარკვეული სტრუქტურა და ორგანიზაცია ჰქონდა. ჩვენი საზოგადოება, ჩემი აზრით, არ შეიძლება დღეს მიეკუთვნებოდეს ცივილიზებულ საზოგადოებას: სახელმწიფო, სამართალი, პოლიტიკა, მეცნიერება და ტექნიკა, განათლება და ჯანდაცვა ჩვენთან აღარ ასრულებენ იმ როლს, რომელსაც ასრულებდნენ ცივილიზებულ საზოგადოებაში. სახელმწიფო აპარატს, არსებითად, არ აქვს (ან არ სურს, რომ ჰქონდეს) გადამწყვეტი ძალა, წარმოება იშლება, განათლებამ, მეცნიერებამ, კულტურამ დაკარგეს სოციალური მნიშვნელობა. რაციონალურობა ირაციონალურობამ შეცვალა.
ის მექანიზმები და ძალა, ის მისწრაფებები, რომელიც ადრე არსებობდა, აღარ თამაშობენ მნიშვნელოვან როლს. მაგალითად, ხელისუფლებისკენ სწრაფვამ, როგორც ყველა დროის ცივილიზებულ საზოგადოებათა მამოძრავებელმა ძალამ, სოციალური მისწრაფებებიდან ტრანსფორმირება მოახდინა ნებისმიერი გზით გადარჩენის ბიოლოგიურ სურვილში. და რაც უფრო ძლიერია ეს სურვილი, მით უფრო უმნიშვნელო ხდება საშუალებები პირადი გამდიდრების მიზნის მისაღწევად, და მით უფრო მეტის მიღწევას ახერხებს.
ჩვენ საზოგადოებაში თავისუფლება თვითნებობად იქცა. გაბატონებულია ქაოსი და ანარქია. სამართალი და იურისპრუდენცია არ ასრულებენ მისთვის განკუთვნილ როლს, ისინი ჩათრეული არიან სოციალურ, ხშირად ანტიადამიანურ თამაშში. მაფია, რომლის შესახებაც ჩვენ ადრე ვკითხულობდით ან ფილმებს ვუყურებდით, და რომელიც საკმაოდ ოსტატურად იყო შენიღბული, დღეს მტკიცედ შემოვიდა ჩვენ ცხოვრებაში და არნახულ მასშტაბებს მიაღწია. შედეგად, ველურმა ეკონომიკურმა კრიზისმა გამოიწვია დანაშაულის ზრდა, განსაკუთრებით ქურდობის და რეკეტის. ჭეშმარიტი თავისუფლების არარსებობა იწვევს პასუხისმგებლობის არარსებობას. არავინ არ იღებს თავის თავზე რეალურ პასუხისმგებლობას.
დაშლამ მოიცვა ცხოვრების ყველა სფერო: პიროვნების, ოჯახის, განათლების, მეცნიერების, ხელოვნების და წარმოების. მაღაზიების, კაფეების და რესტორნების  ქსელმა მოიცვა ყველა ქალაქი, შთანთქა სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტები, საავადმყოფოები, კინოთეატრები, საბავშვო ბაღები და ა.შ., რადგან განათლების, მეცნიერების და ჯანდაცვის დაფინანსება ცუდად ხორციელდება. მკვეთრად დაეცა შობადობა.
სულიერი კრიზისი მკაფიოდ აისახა პრესასა და მედიაში. სტატიების  დონე ჟურნალ-გაზეთებში ხშირად ძალიან დაბალი ხარისხისაა, პრესის ენა გახდა უხეში და ვულგარული. უპირატესობა ენიჭება ბიზნესის და სექსის თემას. გაზეთების ფურცლები და ტელევიზია რეკლამითაა აჭრელებული. მედია საშუალებები ახდენენ ადამიანთა ცნობიერების კოდირებას, ზემოქმედებას მათ ქვეცნობიერებაზე, უნერგავენ სტერეოტიპებს და ნორმებს, რომლებიც კულტივირებულია საზოგადოებაში, კერძოდ, პრაგმატიზმის, კომერციული მეწარმეობის, სექსუალური თავისუფლების, გაბოროტების და გათიშულობის სულს. იდეალების ფორმირების სანაცვლოდ ადგილი ეთმობა მატერიალური, „ობიექტური“ ადამიანის ჩამოყალიბებას. ოდესღაც ე.ჰუსრლის მიერ გამოცხადებულმა ლოზუნგმა: „უკან, ნივთებისკენ!“ , მიაღწია თავის აბსურდულ განსახიერებას.
თანამედროვე საზოგადოება იქცა „სამომხმარებლო საზოგადოებად“ (ჟ. ბოდრიარი), საზოგადოებად, რომელშიც ადრეული ბავშვობიდან ასწავლიან მოხმარებას, ქმნიან ადამიანის განსაკუთრებულ ტიპს, რომელიც მუდმივად ცდილობს შეიძინოს სიამოვნების  მომტანი ნივთები [3].
სამომხმარებლო სფეროში შედის არა მხოლოდ ნივთები, არამედ თვით ადამიანი, მისი სხეული, მისი ურთიერთობები სხვა ადამიანებთან. სხეული, განსაკუთრებით ქალის, გახდა მედიცინის, მოდური ჟურნალების და მასმედიის მოხმარების ობიექტი. სოციუმი იძლევა ქალის და მამაკაცის სილამაზის ეტალონს, და ამ სხვადასხვა საშუალებებით ცნობიერებაში ინერგება ამ ეტალონების აყოლის სურვილი, რათა ისინი უფრო წარმატებით გამოიყენონ ჟურნალებმა, ტელევიზიამ, მედიამ და სხვ.
ზრუნვა, თანაგრძნობა, სულიერი სითბო, თავაზიანობა, ღიმილი მხოლოდ ნიშნებად რჩება, რომელიც აუცილებელია გარკვეული ადამიანური ურთიერთობების მოსახმარებლად. „Keep Smilling და შენ წარმატებას მიაღწევ!“ - ეს ადამიანური ურთიერთობების ერთ-ერთი ძირითადი პრინციპია სამომხმარებლო საზოგადოებაში. ღიმილი ხდება ინსტიტუციური, ფუნქციური, სასარგებლო, ანუ ხელოვნური, არაგულწრფელი.  „სამყარო, როგორც კონტეინერი, სავსეა ერთჯერადი გამოყენების ობიექტებით, - აღნიშნავს ზ. ბაუმანი, - მთელი სამყარო, მათ შორის, სხვა ადამიანებიც“ [4, გვ. 175]. ადგილი აქვს ადამიანური ურთიერთობების სოციალურ თამაშს, არარსებული ურთიერთმეგობრობის სიმულაციას. ამ სიმულაციის დანიშნულებაა შენიღბოს გაუცხოების ობიექტური დამოკიდებულება ადამიანებს შორის. „ყველა „ზრუნავს“ და მანიპულირებს, ყველა „ზრუნვის“ და მანიპულირების ობიექტია“[3, გვ. 217].
არჩევანის თავისუფლება ასეთ საზოგადოებაში ილუზიაა, ფანტომი, ადამიანი სოციუმის მარიონეტი ხდება, მასმედიის მანიპულირების ობიექტი. იგი არ ცხოვრობს რეალურ სამყაროში, არამედ მოიხმარს „რეალურ ნიშნებს“, რომლებიც, ფაქტობრივად, „სიმულაკრებია“ (ჟ.ბატაი).
ХХ საუკუნის 70-იან წლებში კომპიუტერული ტექნოლოგიების გავრცელებასთან ერთად შეინიშნება გადასვლა ინდუსტრიულიდან პოსტინდუსტრიულ და საინფორმაციო საზოგადოებაზე, რომელშიც მთავარ როლს თამაშობენ ინფორმაციული პროცესები და ტექნოლოგიები, რომელთა შორის წამყვანი ინტერნეტია.
   ინტერნეტი არა მხოლოდ ცვლის ადამიანის ცხოვრებას, არამედ ადამიანსაც, მისი აზროვნების, გრძნობის, მოქმედების მანერას, ხდება ადამიანის ცნობიერების მანიპულირების ძლიერი ინსტრუმენტი. „ინსტრუმენტული გაცვლის გლობალური ქსელი სელექციურად აკავშირებს ან აცალკევებს ინდივიდებს, ჯგუფებს, რაიონებს და მთელ ქვეყნებსაც კი მათი მნიშვნელობიდან გამომდინარე, რაც დაკავშირებულია მიზნების მიღწევასთან, რომლებიც მუშავდება ქსელში, სტრატეგიულ გადაწყვეტილებათა უწყვეტ ნაკადში“, - ამბობს ინფორმაციული საზოგადოების თეორიის ერთ-ერთი დამფუძნებელი მანუელ კასტელსი თავის ნაშრომში „ინფორმაციული ეპოქა: ეკონომიკა, საზოგადოება და კულტურა" [5, გვ. 27].
თავისუფლება, რომელიც დაფრიალებს როგორც დემოკრატიული საზოგადოების დროშა, არსებითად, მხოლოდ ფიქციაა. რადგან მანამ, სანამ არსებობს ძალადობის ინსტიტუტი, გარდაუვალია ხელისუფლების ძალადობა ხალხზე, მასებზე. „ხელისუფლება, - წერს მ.კასტელსი, - ის ურთიერთობაა ადამიანთა სუბიექტებს შორის, რომელიც წარმოებისა და ადამიანთა გამოცდილების საფუძველზე თავს ახვევს ერთი სუბიექტის ნებას მეორეს პოტენციური ან ფაქტობრივი, ფიზიკური ან სიმბოლური ძალადობის გამოყენებით“ [5, გვ. 37]. დღეს ასეთი სიმბოლური ძალადობის ძლიერი იარაღია მედია და ინტერნეტი.
სახელმწიფო, როგორც სოციალური ინსტიტუტი, დაინტერესებულია საზოგადოების კანონმორჩილი წევრის აღზრდაში. ურჩებს საზოგადოებიდან აძევებენ. ასეთი კანონმორჩილი მოქალაქის ფორმირება ხორციელდება ცნობიერების დამუშავებით, რომელსაც უნერგავენ სხვადასხვა მითოლოგემებს, როგორც პოლიტიკური, ისე რელიგიური ხასიათისა. ამ მითოლოგემებს ხალხი არა მხოლოდ სიტყვაზე იჯერებს, არამედ განიხილავს, როგორც რეალობას, რომელშიც ცხოვრობს ადამიანი. ამ მითოლოგემებით გამსჭვალულია ადამიანის მსოფლმხედველობა, ცხოვრება, ადამიანი იცვლება იმ მიმართულებით, რომელიც შეესაბამება გარკვეული მითოლოგემის მიზნებს.
 ადამიანი ცხოვრობს და იცხოვრებს სხვადასხვა მითოლოგემაში, რომელსაც ქმნის საზოგადოება და რელიგია, მანამ, სანამ ის საზოგადოების, გარკვეული რელიგიური ორგანიზაციის წევრი და ნაწილია. უფრო მეტიც, რაც უფრო „მასიურია“ მისი ცნობიერება, მით უფრო ემორჩილება მითოლოგემების გავლენას. ადამიანის ცნობიერების მიდრეკილებას ზემოქმედებისკენ და მითოლოგემის ველში შესვლას დღეს უწოდებენ კოდირებას. კოდირება მასმედიის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფუნქციაა. მასმედიის თანამედროვე საშუალებები „კოდირებენ“ გარყვნილების, სექსუალური მანკიერებებისადმი მშვიდ დამოკიდებულებას, ნერგავენ პრაგმატიზმის კულტს, აწარმოებენ ანტიესთეტიზმის (ანტიესთეტიკური მეთოდებით) პროპაგანდას.
განსაკუთრებულ შეშფოთებას იწვევს აშკარა სექსუალური პროპაგანდა. იქმნება შთაბეჭდილება, რომ გარეთ გადმოიღვარა საუკუნეების მანძილზე შეჩერებული ფროიდის და ოიდიპოსის კომპლექსი, პათოლოგიამდე მისული აღვირახსნილი სექსუალურობა. ტელეეკრანებსა და გაზეთებში, რესპექტაბელურ ჟურნალებშიც კი ჩვენ ვხედავთ შიშველ და ნახევრად შიშველ მამაკაცებს და ქალებს, ბიჭებსა და გოგონებს, ბავშვებსაც კი სექსუალურ პოზებსა და რაკურსში. გაზეთებში დომინირებს სქესისა და სექსის პრობლემატიკა.
საზოგადოების ფსიქოლოგიური ატმოსფერო შიშითაა გამსჭვალული: აწმყოსა და მომავლის შიშით. „... სულ უფრო პოპულარული გახდა მოვლენების მუქ ფერებში დანახვა... ადამიანთა დიდი მასებისა, რომლებიც ცუდი ამბების, უბედურების, აპოკალიფსური ბიბლიური ისტორიების ამსახველი ფილმების,  პრესტიჟული „ანალიტიკური ცენტრების“ მიერ წარმოებული კოშმარული სცენარების მუდმივ დიეტაზე იმყოფებიან“ [6, გვ. 35–36]. დაკარგულია რწმენა, იმედი, იდეალები, ოპტიმიზმი და პატრიოტიზმი. სულ უფრო და უფრო ვრცელდება „ეგზისტენციალური ფრუსტრაციის“ მდგომარეობა (ვ.ფრანკლი), როდესაც ერთი აცნობიერებს, რომ ის,  რომლის გარეშეც მას ვერ წარმოუდგენია არსებობა, არ  განხორციელდება.
„დღეს, - აღნიშნავს ვ.ფრანკლი, - ჩვენ, ფაქტობრივად, საქმე გვაქვს არა სექსუალური მოთხოვნილებების ფრუსტრაციასთან, როგორც ფროიდის დროს, არამედ ეგზისტენციალური მოთხოვნილებების ფრუსტრაციასთან. თანამედროვე პაციენტი უკვე იმდენად არ განიცდის არასრულფასოვნების გრძნობას, როგორც ეს იყო ადლერის დროს, რამდენადაც აზრის დაკარგვის ღრმა გრძნობას, რომელიც დაკავშირებულია სიცარიელის განცდასთან. ამიტომაც ვლაპარაკობ ეგზისტენციალურ ვაკუუმზე“ [7, გვ. 24]. ზოგჯერ ეს მდგომარეობა იწვევს ნერვული სისტემის აშლილობას, „ნოოგენურ ნევროზს“ (ვ.ფრანკლი). ხშირად, როგორც ერიხ ფრომი აღნიშნავს [8], კლინიკაში აღმოჩნდებიან საუკეთესო ადამიანები, რომლებიც არ წავიდნენ საკუთარ სინდისთან კომპრომისზე.
ეს მდგომარეობა განსაკუთრებით გავრცელებულია ინტელიგენციაში, რომელსაც, ერთი მხრივ, არ შეუძლია ცხოვრება სულიერი ატმოსფეროს, სულიერი საზრდოს გარეშე, ხოლო მეორე მხრივ, იძულებულია იცხოვროს სულიერად ღარიბ საზოგადოებაში და უბადრუკი ცხოვრებით იცხოვროს, იბრძოლოს ფიზიკური გადარჩენისთვის. ასეთი პიროვნების სული ხშირად იმყოფება „არაფრის წინ მყოფობის“ მდგომარეობაში (კ.იასპერსი). ცხოვრება აზრს კარგავს. მაგრამ ის, ვინც გრძნობს, რომ მისი სიცოცხლე მოკლებულია მნიშვნელობას, როგორც ა.აინშტაინმა თქვა, მხოლოდ უბედური კი არ არის, არამედ, ალბათ, არც სიცოცხლისუნარიანია [7, გვ. 36].
ეს იწვევს აპათიის და გაბოროტების რეაქციას. არსებითად, სულიერი ატმოსფერო ჩვენ საზოგადოებაში გვაგონებს ოსვენციმის ატმოსფეროს, რომელიც განცდილი და აღწერილი აქვს ფრანკლს მის ნაშრომში „ფსიქოლოგი საკონცენტრაციო ბანაკში“. [9] მიდის ბრძოლა გადარჩენისათვის. ძლიერი თრგუნავს სუსტს, და სოციალურ ასპარეზზე ძლიერია არა რწმენა და ინტელექტი, არამედ უხეში ძალა, ძალადობა, „გაქნილობა“ და ა.შ.
და კვლავ როგორც, ომის შემდეგ, გაჩნდა „დაკარგული თაობის“ პრობლემა. გახსოვთ, როგორ აქვს ეს ჰემინგუეის: „რა უნდა გავაკეთო მშვიდობიან დროს, თუ მე მხოლოდ ბრძოლა შემიძლია?“  იგივე კითხვა ჩვენ დროში და ჩვენს საზოგადოებაში შეიძლება პერიფრაზირდეს შემდეგი რედაქციით: „რა უნდა გავაკეთო ჩვენ დროში, როცა არსებობის ერთადერთი საშუალება ვაჭრობა და სიცრუეა, თუ მე არ შემიძლია არც ერთი და არც მეორე, თუ სხვა დროში გავიზარდე და შევისისხლხორცე სიკეთის, სამართლიანობის, სილამაზის და სიმართლის იდეალები? ასეთი მე საზოგადოებას არ ვჭირდები, არ შემიძლია ამ საზოგადოებაში ცხოვრება,  და სხვანაირი უკვე ვერ გავხდები“.  ასე მიდის ადამიანი ამ საზოგადოებიდან ემიგრაციის აუცილებლობის დასკვნამდე, ან აღმოჩნდება დეპრესიის, აპათიის, გაბოროტების მდგომარეობაში.
ემიგრაციის ზრდამ დღეს არნახულ მასშტაბებს მიაღწია. პრაქტიკულად არ არსებობენ ადამიანები, ვისაც არ სურს საზღვარგარეთ წასვლა: ზოგი მატერიალური ინტერესების, ზოგი თავისი ინტელექტუალური პოტენციალის სარეალიზაციოდ. მასიურად მიმდინარეობს „ტვინის გადინება“ დასავლეთში. ყველაზე ნიჭიერები, რომლებმაც დაკარგეს თავისი ინტელექტუალური საწყისის რეალიზაციის იმედი ჩვენ ქვეყანაში, კონტრაქტებს დებენ დასავლურ ფირმებთან და სამუდამოდ მიემგზავრებიან ცივილიზებულ ქვეყნებში, ძირითადად, ისრაელში, აშშ-სა და გერმანიაში. თუ ჩვენ საზოგადოებას ადამიანს შევადარებთ, აქ წამყვან როლს ასრულებს არა თავი, არამედ კუჭი და სასქესო ორგანოები, ამასთან ეს უკანასკნელი არა მის ბუნებრივ, გამრავლების ფუნქციას, არამედ ვნების დაკმაყოფილებისა. თავი კი დღითიდღე „კარგავს ტვინს“. ყველაზე ცუდი კი ისაა, რომ ეს აღიქმება არა როგორც ტრაგედია, არამედ როგორც ბუნებრივი საბაზრო პროცესი.
თავის ნაშრომს „დროის სულიერი მდგომარეობა“ კ.იასპერსი ამთავრებს მომავლის პროგნოზით. მაგრამ შეიძლება თუ არა ჩვენი დროის  სულიერ მდგომარეობაში ასეთი პროგნოზი?
ქრისტიანული რელიგია დღევანდელ დღეზე ლაპარაკობს, როგორც აპოკალიფსის, სამყაროს დასასრულის წინადღეზე, როდესაც  განსაკუთრებით მწვავეა არმაგედონი -  ბრძოლა ღმერთსა და სატანას, სიკეთისა და ბოროტების, სინათლესა და წყვდიადს შორის. ამ მდგომარეობის სანაცვლოდ უნდა მოვიდეს ახალი ერა - ღვთის საუფლო დედამიწაზე, სიყვარულისა და ბედნიერების სამეფო. ინდური რელიგიები აცხადებენ, რომ თანამედროვე ეპოქას ეწოდება კალი-იუგა,  ბოროტების და ძალადობის ეპოქა. მეორე ათასწლეულში დადგება სიკეთის ეპოქა.
პოლიტიკოსები დღევანდელ ანარქიას განიხილავენ, როგორც ბუნებრივ, გარდამავალ პროცესს საბაზრო ეკონომიკაზე, როგორც საზოგადოების  კაპიტალიზაციის პროცესს. დროთა განმავლობაში ეკონომიკა სტაბილური გახდება და დადგება საყოველთაო კეთილდღეობის საზოგადოების დრო. მაგრამ ნიშნავს კი ეს, რომ ეკონომიკური კეთილდღეობა სულიერი კეთილდღეობაა? დიდი ცივილიზებული ქვეყნების (აშშ, იაპონია და სხვ.) გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ არა. მაგალითად, აშშ-ს, World Bank-ის მონაცემებით, 2014 წელს მსოფლიოში ეკავა მე-9 ადგილი (181-დან), ხოლო International Monetary Fund-ის მონაცემებით, 2015 წელს მსოფლიოში მე-5 ადგილი (185-დან)  ერთიანი ეროვნული შემოსავალით ერთ სულ მოსახლეზე [10], ამასთან 2012 წელს ეკავა 105-ე ადგილი (!..) მსოფლიოში „ბედნიერების რეიტინგით“ [11], ხოლო 2012 წელს - 50-ე ადგილი (107-დან) სუიციდის რაოდენობის მიხედვით [12]. თავის კვლევაში ვ.ფრანკლი აღნიშნავს, რომ, გამოკითხვის მონაცემების მიხედვით, აიდახოს უნივერსიტეტის 60 სტუდენტიდან, ვისაც ჰქონდა თვითმკვლელობის მცდელობა, 85% ვერ ხედავდა თავის ცხოვრებაში აზრს; მათ შორის 93%  ფიზიკურად და გონებრივად ჯანმრთელი იყო, ჰქონდა კარგი მატერიალური პირობები, ცხოვრობდა ოჯახთან სრულ თანხმობაში, აქტიურად იყო ჩართული საზოგადოებრივ ცხოვრებაში და ჰქონდა ყველა საფუძველი კმაყოფილი ყოფილიყო თავისი აკადემიური წარმატებებით [7, გვ. 26].
დიახ, დღეს ჩვენ ვცხოვრობთ ოსვენციმის პირობებთან მსგავს პირობებში, განსაკუთრებით ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით, ჩვენი ცხოვრება ჰგავს „უფსკრულში ცხოვრებას“ (ვ.ფრანკლი). თუმცა, ამ პირობებშიც კი ჩვენ თავისუფალი ვართ შევიქმნათ გარკვეული განწყობა, ექსტრემალურ პირობებშიც დავრჩეთ ადამიანი და არ დავკარგოთ კონტროლი.
რა თქმა უნდა, ყოველთვის მძიმე საცხოვრებელ პირობებში, და განსაკუთრებით დღეს, ადამიანობის შენარჩუნება რთულია. „ყველაფერი, რაც ლამაზია, ისევე რთულია, როგორც იშვიათი“, - ასე ამთავრებს სპინოზა თავის „ეთიკას“. ოსვენციმში ცხოვრების ანალიზის დროს, ვ.ფრანკლი  წერდა: „ბევრმა ვერ შეძლო ადამიანობის შენარჩუნება ... ისინი არასოდეს არ განიხილავდნენ ბანაკში ცხოვრებას, როგორც უბრალო ეპიზოდს. მათთვის ეს უფრო განსაცდელი იყო, რომელიც მათი ცხოვრების  კულმინაციად იქცა“ [9, გვ. 144].
ნებისმიერ შემთხვევაში ადამიანი თავისუფალია თავისი პოზიცია დაიკავოს მათთან დაკავშირებით და შესძინოს თავის ტანჯვას ღრმა ცხოვრებისეული მნიშვნელობა. დიახ, ადამიანი, როგორც ვლ. სოლოვიოვი ამბობდა, ღმერთი და არარაობაა [13]. ის არარაობაა, რომელმაც შექმნა გაზის კამერები, მაგრამ ასევე ის ღვთაებაა, რომელიც შედიოდა ამ გაზის კამერებში ამაყად აწეული თავით  და ლოცვით.
არ შეიძლება არ დავეთანხმოთ ფრანკლს, რომელიც წერდა: "მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ გაგვაჩნია ადამიანის პოტენციალის რწმენა, არ უნდა დავხუჭოთ თვალები იმ ფაქტზე, რომ ჰუმანური ადამიანები, ალბათ, ყოველთვის დარჩებიან უმცირესობაში. მაგრამ სწორედ ამიტომ თითოეული ჩვენგანი გრძნობს გამოწვევას შევუერთდეთ ამ უმცირესობას. საქმე ცუდადაა. მაგრამ უფრო ცუდად იქნება, თუ ჩვენ არ გავაკეთებთ ყველაფერს, რაც ჩვენ შეგვიძლია, მათ გასაუმჯობესებლად“ [14, გვ. 83–84].
დღეს, როგორც არასდროს, უნდა გვახსოვდეს, რომ ადამიანი  არა იმდენად ცხოველია, რამდენადაც სულიერი არსება. დღეს, ჩვენ არ უნდა მივცეთ უფლება არამზადებს გაანდგურონ ჩვენში შემოქმედი. ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს ადამიანურობისათვის დიდი მებრძოლის ფრიდრიხ ნიცშეს სიტყვები: „ტანჯვის, დიდი ტანჯვის აღზრდა! ნუთუ თქვენ არ იცით, რომ დღემდე მხოლოდ ეს აღზრდა ამაღლებდა ადამიანს? <...> ადამიანში ერთადაა გაერთიანებული არამზადა და შემქმნელი: ადამიანში არის მასალა, ნატეხი, თიხა, ტალახი, უგუნურება, ქაოსი; მაგრამ ადამიანში ასევე არსებობს შემოქმედი, მოქანდაკე, უროს სიმტკიცე, ღვთაებრივი მაყურებელი და მეშვიდე დღე. თქვენთვის გასაგებია ეს წინააღმდეგობა?“  [15, გვ. 346].
თანამედროვე მსოფლიოში მტკიცედ გაიდგა ფესვები „სოციალიზაციის კანონმა“, რომლის მიხედვითაც, ზრდასრული პიროვნება სოციალიზირებულია, რომელსაც შეუძლია წარმატებით ითამაშოს სოციუმის მიერ დაკისრებული როლი. ამ კანონიდან გამომდინარეობს დასკვნა, რომ ადამიანი და მისი განვითარება დამოკიდებულია საზოგადოების განვითარებაზე. ადამიანის ცნობიერებაში ამ დასკვნის დანერგვა ამახინჯებს ცნობიერებას, გარდაქმნის მას „ნაწილობრივ ცნობიერებად“, როდესაც ინდივიდი აცნობიერებს თავს, როგორც სოციუმის და მის სხვა ერთობათა ნაწილს. ცივილიზებული საზოგადოება - ცივილიზებული ადამიანი, კულტურული საზოგადოება - კულტურული ადამიანი, ბარბაროსული საზოგადოება - ბარბაროსი ადამიანი - ასეთი ტიპის მსჯელობა, რომელიც ფართოდ გავრცელებული და კულტივირებულია, როგორც დასავლეთში, ასევე ჩვენ ქვეყანაში, „ახშობს“, ზღუდავეს ცნობიერებას სოციუმის ჩარჩოებით, „ათავსებს“ ადამიანის სულს სოციუმის „გალიაში“, აქცევს ადამიანს პასიურ ინდივიდად.
სოციუმის კულტი ნაწილობრივი, საშუალო ადამიანის კულტია. ადამიანი, როგორც მთელი, ბიოსოციოსულიერი არსებაა. და თუმცა ადამიანის სხეული და სული სოციუმთანაა დაკავშირებული, ეს უკანასკნელი მხოლოდ გარემო და ატმოსფეროა, რომელიც სასიკეთო ან უარყოფით ზეგავლენას ახდენს მათზე. სოციალურ ატმოსფეროს შეუძლია ჩააშთოს სული ან ხელი შეუწყოს მის აყვავებას, მაგრამ ამის გამო ადამიანი არ ხდება უსიცოცხლო, უსულო. უფრო მეტიც, ბოროტება საჭიროა ადამისანისთვის, განსაცდელია მისი სულისთვის. ექსტრემალური ცხოვრებისეული სიტუაციები ისეთი სიტუაციებია, რომლებიც ადამიანს აძლევს საშუალებას გაერკვეს მის ჭეშმარიტ „მე“-ში, რომელიც უფრო ხელსაყრელ პირობებში ზოგჯერ მიძინებულია. ამიტომ ბოროტება შეიძლება იქცეს სიკეთეთ და, ხშირ შემთხვევაში, ხსნა  გოლგოთაშია. გაჭირვება და სიმწვავე ცხოვრებაში ისევე საჭიროა თვითრეალიზაციისათვის, როგორც სიხარული.
დღეს ჩვენ კიდევ ერთხელ ვკითხულობთ ჩვენ ისტორიას და ვცდილობთ პასუხი გავცეთ კითხვებზე: ვინ ვართ და როგორები ვართ? როგორ ვიცხოვროთ დღეს და რა გველოდება მომავალში? ისევ ისმის  დეკლარაციები პიროვნების სოციალური დეტერმინაციის შესახებ, „სოციალური კეთილდღეობის“ საზოგადოების აშენების აუცილებლობის, ცივილიზებული ადამიანის ფორმირების შესახებ. ისევ ისმის სიტყვები ჩვენი ქვეყნის ბარბაროსობისა და კულტურის ნაკლებობის შესახებ.
 „ნუ განსჯით, რათა არ განისაჯოთ“ (მათე. 7,1), ნათქვამია სახარებაში. ყველა კერპის და იდეალის ნგრევა, ყველა წმინდანის დამხობა, ზიზღი საკუთარი ქვეყნისა და მისი ისტორიისადმი საშინელ ჭრილობას აყენებს ადამიანის სულს, ანადგურებს მას. რისხვა და სიძულვილი მხოლოდ ზრდის ბოროტებას დედამიწაზე. რისხვა, შიში და სიძულვილი უარყოფის ძალაა, რომლის ზრდა იწვევს სულ უფრო მეტ ძვრებს და ნგრევას. დაუპირისპირდეს ქაოსს, აბსურდს, აღშფოთებას და განადგურებას, გადაარჩინოს სამყარო, კაცობრიობა და კოსმოსი, მოუტანოს ნათელი და სიხარული სულს შეუძლია მხოლოდ სიყვარულს, როგორც მიმზიდველ კოსმიურ ძალას.
რეალობა ხშირად უქმნის ჩვენ სიყვარულს მძიმე განსაცდელს, ჩვენ უნარს გვიყვარდეს ყველა და ყველაფერი. ეს რთულია, ზოგჯერ გვეჩვენება, რომ შეუძლებელია გიყვარდეს ზოგიერთი ადამიანი. როგორ უნდა გიყვარდეს მტარვალი, რომელიც ბავშვი ძაღლებს დააგლეჯინა? - მტკივნეულად ფიქრობდა ფ. დოსტოევსკი [16, გვ. 275–276]. როგორ უნდა გიყვარდეს სადისტი და რეციდივისტი? და, ბოლოს, როგორ უნდა მიყვარდეს ადამიანები, რომლებიც არ მომწონს და მეზიზღება? და აქ, ჩემი აზრით, უნდა დაგვეხმაროს არა გონება, არამედ გული, რომელიც სიყვარულით სავსეა ყველაფრის მიმართ დედამიწაზე.
ხალხი შეიძლება გიყვარდეს, რდგან ჩვენ ყველა ადამიანები ვართ, და თუ მსგავსი მის მსგავს გაანადგურებს, ეს გამოიწვევს სახეობის გადაშენებას. სულიერი განადგურება - სულიერ გადაშენებას, ფიზიკური განადგურება - ფიზიკურ გადაშენებას. ადამიანის არსებობა თანამედროვე სამყაროში გახდება აუტანელი ტვირთი, თუ ადამიანი გაითქვიფება ბოროტების სამყაროში და დაკარგავს სიყვარულის უნარს, თუ ადამიანი ვერ შეძლებს აბსურდის სამყაროში მოძებნოს თავისი უმაღლესი დანიშნულება და ღირებულება,  ვერ შეძლებს გაიგოს მიწიერი არსებობის სულიერი სიხარული, გაიგოს, რომ ყველაზე დიდი სიხარული დედამიწაზე -  სიცოცხლეა. 
 ==========================

რომელია  ყოვლისმომცველი და საოცარი მსოფლიოს სურათი

 მეცნიერებისა და რელიგიის პაექრობას მხოლოდ იმიტომ აქვს ადგილი, რომ ისინი აცხადებენ პრეტენზიას ყოვლისმომცველობაზე. რომელი სამყაროა უფრო გრანდიოზული, რომელს აქვს უფრო მეტი განზომილება, უფრო მეტი საიდუმლოება და, ამავე დროს, ამ საიდუმლოებათა გასაღები: მეცნიერის სამყაროს, თუ მორწმუნის? ამაზე შეიძლება კამათი. მაგრამ ორივე ნარატივის მისწრაფებამ სისრულისკენ ისინი უნდა ერთმანეთს დაახლოვონ, ინტეგრალურ ნარატივს, რადგან მხოლოდ ამ გზით, ერთად, ისინი შეძლებენ მთელი სამყარო მოიცვან მისი საიდუმლოებებითა და გასაღებებით, გამოცანებით და გამოცნობით, საოცრებით და სიცხადით. მეცნიერებასა და რელიგიაში, მათ განცალკევებულობაში დაფარულია ერთმანეთისადმი სევდა.
რომელ ნარატივს აქვს გავრცელების ყველაზე დიდი შანსი? იმას, რომელიც ყველაზე მეტად აოცებს, იზიდავს, ხელს უწყობს არა მხოლოდ ცოდნის მიღებას, არამედ სამყაროს გარდაქმნას. როგორც რელიგიური, ასევე მეცნიერული ნარატივი თავის თავად მოიცავენ ბევრ უჩვეულოს, ნამდვილად პოეტურს და მეტაფიზიკურს, გასაოცარს, როგორც ეს არისტოტელეს მიაჩნდა [1].  აღდგომის არაჩვეულებრივობა და უტყუარობა, რომლის შესახებ მოგვითხრობს სახარება, სრულიად არ ჩამოუვარდება იმ სამყაროების არაჩვეულებრივობას და უტყუარობას, სადაც პარალელური ხაზები იკვეთება, სადაც მასა გარდაიქმნება ენერგიად, ხოლო სინათლის სიჩქარემდე დაჩქარებულ სისტემებში დრო ჩერდება. რელატივისტური და კვანტური ეფექტები, მულტივერსუმის კონცეფცია, რომელიც შედგება მუდმივად განშტოებადი სამყაროებისგან და ჰიგსის „ღვთიური ნაწილაკისგან“, - ყველგან ჩვენ ვხედავთ, თუ როგორ სცილდება მეცნიერება საღი აზრის საზღვრებს და გადადის „გიჟური იდეების“ სფეროში, რომლებიც ესაზღვრება პოეტთა და მეოცნებეთა ხილვებს.
რეალურად, რა შეადგენს ნებისმიერი ნარატივის ინტერესს, რა აქცევს მას სახალისოდ და საინტერესოდ? თამაში შესაძლებელსა და შეუძლებელს შორის, ნაკლებად შესაძლებელის გადასვლა ყველაზე შესაძლებელში. ასე, მაგალითად,  სამეცნიერო ნაშრომის და თეორიის საინტერესობა მისი თეზისის ალბათობის უკუპროპორციულია და არგუმენტის საიმედოობის პირდაპირპროპორციული. ყველაზე საინტერესო თეორია ის არის, რომელიც ყველაზე თანმიმდევრულად და უდავოდ ადასტურებს იმას, რაც ნაკლებად სავარაუდოა. მაგალითად, ალბათობა იმისა, რომ ადამიანი აღდგება სიკვდილის შემდეგ, ძალიან მცირეა, და ის რელიგიური ნარატივი, რომელიც ადასტურებს აღდგომის შესაძლებლობას, უკვე ორი ათასწლეულია კაცობრიობის მნიშვნელოვანი ნაწილის ინტერესების ცენტრშია, განსაზღვრავს მსოფლიო ისტორიის სიუჟეტს. იმისდა მიხედვით, თუ როგორც იზრდება თეზისის ალბათობა, ხოლო არგუმენტის უტყუარობა ეცემა, თეორია ხდება ნაკლებად საინტერესო. ყველაზე ნაკლებად საინტერესო თეორიებია: 1) რომლებიც ადასტურებენ უდავო თეზისს, 2) ან მოჰყავთ არამყარი თეზისის არამყარი მტკიცებულება, 3) ან, რაც  უფრო უარესია, აშკარა რამის არასაფუძვლიანი მტკიცებულება. საინტერესობა ის თანაფარდობაა, რომელიც გამოიხატება წილადით, რომლის მრიცხველშიც მტკიცებულების უტყუარობაა, ხოლო მნიშვნელში - დასამტკიცებლის ალბათობა. რაც ნაკლებად სავარაუდოა თეზისი და უფრო უტყუარი არგუმენტი, მით უფრო საინტერესოა მეცნიერული იდეა.
საინტერესობის ორმაგი კრიტერიუმი შეიძლება გავრცელდეს ნებისმიერ ნარატივზე, მათ შორის ლიტერატურულზე. საინტერესოა ისეთი მოვლენები, რომლებიც აღიქმება, ერთი მხრივ, როგორც ბუნებრივი და გარდაუვალი, ხოლო მეორე მხრივ, როგორც არაპროგნოზირებადი. ისევე, როგორც მეცნიერულ თეორიაში, ლოგიკა და შემოქმედებითი ქმედების თანმიმდევრობა შეესაბამება მის მოულოდნელობას და პარადოქსულობს. სწორედ ამიტომ შეიძლება ვოლტერის ცნობილი გამონათქვამის: „ყველა ჟანრი კარგია, მოსაწყენის გარდა“, - გამოყენება სამეცნიერო მეთოდების და ჟანრების მიმართ. მოსაწყენი მეთოდი არ ნიშნავს მხოლოდ მისი უუნარობა მიიზიდოს მკვლევარები და მკითხველი, არამედ მისი მეცნიერული სისუსტის, ნაკლებად შინაარსიანობის ნიშანია, როდესაც კვლევის შედეგები იმეორებენ მის გზავნილს და არ შეიცავენ არაფერ მოულოდნელსა და გასაოცარს. ჭეშმარიტება თავისთავად  ბრტყელი და ნაკლებად შინაარსიანია, თუ მას არ შეუძლია გაოცება; მაგრამ ფანტაზიაც რჩება ველური და თვითნებური, თუ იგი არ არის გამყარებული მტკიცებულებებით და ფაქტებით. კომბინაცია ჭეშმარიტების და ფანტაზიის, ან, რ.მუზილის სიტყვებით, „სიზუსტის და სულის“ კომბინაცია, - ასეთია შემოქმედებითი ნარატივის სანუკვარი მიზანი.
ამ თვალსაზრისით, სამეცნიეროს და რელიგიურის კომბინაციამ შეიძლება მკვეთრად გაზარდოს ინტეგრალური თეორიის შინაარსიანობა. ეს არის „ყველაფრის თეორია“, რომელიც „ყველაფერს“ მიიჩნევს არა მხოლოდ მის საგნად, არამედ მეთოდად, ანუ იგი აკავშირებს სამყაროს გაგების პოლარულ მიდგომებს: სამეცნიერო-ტექნიკურსა და ჰუმანიტარულ-თეოლოგიურს. როგორც წესი, რელიგიის საინტერესობა უმეტესად განისაზღვრება მისი განცხადებების არაჩვეულებრიობით, ამ დროს კი მათი დამამტკიცებელი ბაზა შედარებით სუსტია. მეცნიერების საინტერესობა პირიქით, განისაზღვრება მისი კვლევითი მეთოდების სიძლიერით, მაგრამ მის მიერ დადასტურებული თეზისები ხშირად ტრივიალური და პროგნოზირებადია. მეცნიერებას გააჩნია ტენდენცია დაამტკიცოს ის, რაც აშკარაა, და მაშინ ის ხდება მოსაწყენი; რელიგიას არ გააჩნია ტენდენცია დაამტკიცოს ის, რაც ცხადი არ არის, და ამ შემთხვევაში ის თავისუფალია. სწორედ ამიტომ სჭირდება მეცნიერებას და რელიგიას ერთმანეთი, რომ გამოცხადების გამბედაობას შეესაბამებოდენ ძლიერი მტკიცებულებები, რომ თეზისის უჩვეულობა შეესაბამებოდეს არგუმენტების საიმედოობას მაქსიმალურად საინტერესო, შინაარსიანი მსჯელობების და მოსაზრებების შესაქმნელად. მაშინ „რწმენა, რომელიც ეძებს გაგებას“ (ანსელმ კენტერბერიელი), იპოვის შემხვედრ მოძრაობას გონებაში, რომელიც შთაგონებულია რწმენით. არ არის გამორიცხული, რომ თანაფარდობა მეცნიერებასა და რელიგიას შორის ინტეგრალური ნარატივში განისაზღვრება საინტერესოს იმავე პროპორციით: რელიგია ისაუბრებს წარმოუდგენელსა და ნაკლებად სავარაუდოზე, ხოლო მეცნიერება ყველაზე განსაცვიფრებელი თეზისის დასასაბუთებლად გამოიყენებს მტკიცებულებათა ყველაზე დამაჯერებელ სისტემას და გახდის მას მაქსიმალურად უტყუარს. მეცნიერება განსაზღვრავს მრიცხველს, ხოლო რელიგია - ამ „წილადის“ მნიშვნელს; და რაც უფრო დიდი იქნება მრიცხველის სიდიდე (საიმედოობა) და მცირე მნიშვნელის სიდიდე (ალბათობა), მით უფრო საინტერესო,  შემოქმედებითად ძლიერი, ინტელექტუალურად უფრო მნიშვნელოვანი იქნება ნარატივი.
ოდესღაც რელიგია განიხილებოდა, როგორც საოცრების და ფანტაზიის, მონაგონის და კოლექტიური „სიგიჟის“ სფერო, ხოლო მეცნიერება, როგორც ერთადერთი ზუსტი და დამადასტურებელი მტკიცებულება სამყაროს შესახებ. მაგრამ, გამომდინარე იქიდან, რომ მეცნიერება გამოიყურება სულ უფრო  ფანტასტიკური და ეხება მატერიის მეორე მხარეს, იმ სფეროებში, რომლებიც არცთუ დიდი ხნის წინ მიიჩნეოდა ფიქტიურად და/ან წმინდა ინტუიციურად, მისი ტრადიციული დაპირისპირება რელიგიასთან ქრება. მეცნიერების თითოეული თამამი ნაბიჯი გვარწმუნებს, რომ, თუ ჰეგელს დავესესხებით, რეალობა საოცარია, და საოცარი რეალურია. საოცარია უხილავი გენი, ყველა ცოცხალი არსების „პრალაგოსი“. საოცარია ელემენტარული ნაწილაკები, რომლებიც ასევე მოქმედებენ ტალღებივით. საოცარია შავი ხვრელები, ასევე თეთრიც, რომელიც ჯერ კიდევ არ არის აღმოჩენილი. საოცარია დრო, რომელიც, როგორც ჩანს, შეიძლება იყოს შექცევადი. საოცარია სამყაროს შექმნა არსაიდან. საოცარია ვაკუუმი, რომელიც ქმნის ვირტუალური ნაწილაკების ენერგიას. საოცარია, რომ დამკვირვებლის და ობიექტის ურთიერთქმედებიდან ყოველ წამს ჩნდება პარალელური, დატოტვილი სამყაროები, და ჩვენი სამყარო - მათგან მხოლოდ ერთ-ერთია (ჰ.ევერეტის მრავალსამყაროება). საოცარია, რომ შესაძლებელია სხვადასხვა ცოცხალი არსების კლონის და ჰიბრიდების შექმნა. საოცარია ვირტუალური სამყარო, რომლებიც გრძნობითი უტყუარობის ხარისხით სულ უფრო უახლოვდება რეალობას. საოცარია ადამიანის მიერ შექმნილი კომპიუტერები, რომლებსაც შეუძლიათ ინფორმაციის წარმოება, რომელიც აღემატება ადამიანის ტვინის დამტეობას. საოცარია მსოფლიო ქსელი, რომელიც მყისიერად გადასცემს ჩვენ აზრებს და გამოსახულებებს ნებისმიერ მანძილზე.
თანამედროვე მეცნიერებას შეუძლია აღმოაჩინოს სხვადასხვა სამყარო, რომლებიც საოცრებით არ ჩამოუვარდება ძველი ადამიანების ველურ მითოლოგიურ ფანტაზიას. ჩვენ სულ უფრო ვრწმუნდებით, რომ მეცნიერება და რელიგია მოწოდებული არიან ერთობლივად შექმნან მაქსიმალურად საინტერესო, ინფორმაციული და ტრანსფორმაციული ნარატივი სამყაროს ყველა ასპექტის შესახებ, მათ შორის სულიერი ცხოვრების, შესაძლო სამყაროების, სიკვდილის შემდეგ სიცოცხლის შესახებ და ა.შ. ამ „გონების ავანტიურაში“ მეცნიერება და რელიგია გვერდიგვერდ დგანან: რელიგია წარმოადგენს ყველაზე გაბედულ ხილვას, ვარაუდს, ზეშთაგონებას, მაშინ როდესაც მეცნიერება რუდუნით მუშაობს მტკიცებულებების ძიებაზე, რათა წარმოუდგენელი აშკარად აქციოს, შეუსრულებელი განხორციელდეს, იმქვეყნიური გახდეს ხილული და ხელშესახები.  ეს არ ნიშნავს, რომ რელიგია აყენებს თეზისს, ხოლო მეცნიერება ეძებს არგუმენტს; მათ შორის შეიძლება იყოს უკუკავშირი, როდესაც მეცნიერების აღმოჩენა გავლენას ახდენს ადამიანის სულიერ ცხოვრებაზე, გარდაქმნის მის ცნობიერებას და ქვეცნობიერს, აფართოვებს თეოლოგიური აზროვნების ჰორიზონტებს. ასე, მაგალითად, ტეიარ დე შარდენის თეოლოგიამ ისე ღრმად შეითვისა ევოლუციის თეორია და დოქტრინა გეოსფეროსა და ნოოსფეროს შესახებ, რომ რთულია დადგენა, გვაქვს თუ არა საქმე ქრისტოცენტრულ ევოლუციურ კოსმოლოგიასთან, თუ კოსმოცენტრულ ქრისტიანულ ესქატოლოგიასთან: ისინი ურთიერთდამოკიდებული და განუყოფელია.

                                                                  *   *   *
ბოლოს მე მინდა დავიმოწმო გამოჩენილი მეცნიერი, ასტრონომი და მეცნიერების პოპულარიზატორი კარლ საგანი, მისი წიგნი „ფერმკრთალი ცისფერი წერტილი“. მას მიაჩნია, რომ რელიგია ბევრს კარგავს, რომ არ ითვისებს თანამედროვე მეცნიერების მიღწევებს:
 „როგორ აღმოჩნდა, რომ პოპულარული რელიგიების მიმდევრებმა, რომლებიც დაჟინებით აკვირდებოდნენ მეცნიერებას, ვერ შენიშნეს: „როგორც ჩანს, ყველაფერი ბევრად უკეთესადაა, ვიდრე გვეგონა! სამყარო ბევრად უფრო დიდია, ვიდრე აცხადებდნენ ჩვენი წინასწარმეტყველები, უფრო დიდებული, დახვეწილი, რთული? ამის ნაცვლად, ისინი ბუტბუტებენ: „არა, არა და არა! თუმცა ჩემი ღმერთი დიდი არ არის, მე ის ასეთი მაკმაყოფილებს!“. რელიგია, არ აქვს მნიშვნელობა, ძველია თუ ახალი, რომელიც ადიდებს თანამედროვე მეცნიერების მიერ აღმოჩენილ სამყაროს სიდიადეს, გამოიწვევდა აღფრთოვანებას და პატივისცემას, რომელიც არც კი დაესიზმრებოდა ტრადიციულ კულტებს“.  [2]
ყველაფერი აქ ჭეშმარიტებაა, მე მზად ვარ ხელი მოვაწერო თითოეულ სიტყვას. მაგრამ რატომ ისმის „არა, არა და არა!“ მეორე მხრიდანაც? რატომ თვლის თავის თავს კარლ საგანი  ურწმუნოდ? რატომაა, რომ  „ახალი ათეისტები“ მიმართავენ თავისი კატეგორიული „არა“-ს ნებისმიერ, ყველაზე დახვეწილ, ამაღლებულ, არადოგმატურ რელიგიას? რატომ არის, რომ ყველა  ათეისტი მეცნიერებიდან იმეორებს: „მიუხედავათ იმისა, რომ ჩემი სამყარო მხოლოდ მატერიალურია, მე ის ასეთი მაკმაყოფილებს“? რატომ არ სურთ მათ აღიარონ, რომ არსებულ მატერიასთან ერთად არსებობს ასევე სხვა, სუბიექტის სამყარო:  სიყვარული, თანაგრძნობა, სინდისი, სინანული, სასოწარკვეთა, იმედი,  რომელსაც არ შეიძლება ადეკვატურად უყურებდე და მხოლოდ შიგნიდან განიცადო. რატომ ზღუდავენ ასე მეცნიერები თავის სამყაროს? - ჯობნიან კიდეც ამაში გულუბრყვილო მორწმუნეს, რომელიც აღიარებს იმას, რომ არსებობს სხვა სამყარო, სასწაულები, უსაზღვრო სიყვარული და ღვთის წყალობა. რატომ ავიწროვებენ თავის ჰორიზონტს დარვინისეულ ევოლუციამდე და ეგოისტურ გენამდე, როგორც ყველა მისწრაფების, გმირობის, აღმოჩენის მიზეზს, რომლებიც ხდიან ადამიანს გასაოცარ, ფანტასტიურ, შემოქმედებით, სამსხვერპლო არსებად? რატომ მიმართავენ ისინი თავისი კითხვით „რატომ“ მხოლოდ მორწმუნეებს, და არა საკუთარ თავს? რა უშლის ხელს მათ, მეცნიერებსა და მეცნიერების პოპულარიზატორებს, ყურადღებით დააკვირდნენ რელიგიას და დაინახონ, რომ მეცნიერება ბევრს კარგავს იმის გამო, რომ უარს აცხადებს მასთან ურთიერთქმედებაზე?
მე მოვახდენ კარლ საგანის ზემოთმოყვანილი ფრაგმენტის პერეფრაზირებას:               
ასე რომ, ყველაფერი ბევრად უკეთესადაა, ვიდრე გვეგონა? სამყარო ბევრად უფრო დიდი, მრავალფეროვანი, უფრო მშვენიერია, ვიდრე ამას ამტკიცებდნენ ჩვენი  პოზიტივისტი მასწავლებლები, რომლებიც აღიარებდნენ მხოლოდ მატერიას, რომელიც მოცემულია ჩვენ შეგრძნებებში. ეს არის სამყარო, რომელიც შექმნა უზენაესმა შემოქმედმა, რომელსაც შეუძლია მომმართოს პირადად მე და, ამავე დროს შექმნას მირიადი სამყარო, რომელმაც ყველაფერი იცის ჩემზე და ვუყვარვარ, რომელსაც შეუძლია ყველაფერი, მაგრამ არ უნდა შეზღუდოს ჩემი თავისუფლება, რომელმაც დამასახლა ამ სამყაროში, მაგრამ გამიხსნა გზა სხვა სამყაროშიც. ეს სამყარო უფრო დიადია, უფრო დახვეწილი, უფრო რთული, ვიდრე ეს წარმოუდგენია ქიმიკოსს ან ათეისტ ბიოლოგს, რომლებსაც დასაშვებად მიაჩნიათ ზღაპრულად მრავალფეროვანი სამყაროს მხოლოდ მწირი, მცირე ნაწილის არსებობა.
მორწმუნეებმა და მათმა სწავლულმა ოპონენტებმა ამ კითხვებით საგონებელში სხვები და საკუთარი თავი ჩააგდონ: რომელი სამყარო უფრო დიდია და ერთობლივი ძალისხმევით როგორ  აღმოაჩინონ უფრო დიდი სამყარო - ყველაზე გრანდიოზული, მრავალფეროვანი და სარწმუნო?

--
დასარედაქტირებელი თარგმანი 03.07.2017 (C) MFL
ავტორი М.Е.  N.SH


[1]  „რადგან დღესაც, როგორც ადრე, გაოცება აიძულებს ადამიანებს ფილოსოფოსობას ...“  არისტოტელე. მეტაფიზიკა // არისტოტელე. თხზულებები 4 ტომად. მოსკოვი, 1975, გვ. 69.
[2] Karl Sagan. Pale Blue Dot: A Vision of the Human Future in Space. New York: Random House, 1994, p. 52.

ლიტერატურა
ს.მოსკოვიჩი. ბრბოს საუკუნე. მოსკოვი, 1998.
კ.იასპერსი. დროის სულიერი მდგომარეობა // კ.იასპერსი. ისტორიის მნიშვნელობა და დანიშნულება, მოსკოვი, გვ. 288–418.
ჟ.ბოდრიიარი. მოხმარების საზოგადოება. მისი მითები და სტრუქტურა. მოსკოვი, 2006.
ზ.ბაუმანი. დენადი თანამედროვეობა. სანქტ-პეტერბურგი, 2008.
მ.კასტელსი. საინფორმაციო ეპოქა: ეკონომიკა, სახოგადოება და კულტურა. მოსკოვი, 2000.
ე.ტოფლერი. მესამე ტალღა. მოსკოვი, 2002.
ვ.ფრანკლი. ვ.ფრანკლი. ადამიანი  მნიშვნელობის საკითხის წინაშე  // ვ.ფრანკლი. ადამიანი მნიშვნელობის ძებნაში, მოსკოვი, 1990. გვ. 24–44.
ე.ფრომი. გაქცევა თავისუფლევისგან. მოსკოვი, 1989.
ვ.ფრანკლი. ფსიქოლოგი საკონცენტრაციო ბანაკში// В. Франкл. Человек в поисках смысла. М., 1990. C. 130–156.
 List of countries by GDP (nominal) per capita. URL: http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_(nominal)_per_capita  (дата обращения 28.04.16).
Happy Planet Index. URL:   http://www.happyplanetindex.org/data/ (дата обращения 28.04.16).
 Happy Planet Index. URL:   http://www.happyplanetindex.org/data/ (дата обращения 28.04.16).
 ვლ.სოლოვიოვი. საკითხავი ღმერთკაცობაზე//ვლ.სოლოვიოვი. თხზულებები: 2 ტომად, მოსკოვი, 1989. ტომი 2.
 Frankl V.E. The unconscious God. N.Y., 1985.
 ფ. ნიცშე. სიკეთისა და ბოროტების მიღმა//ფ.ნიცშე. თხზულებები: 2 ტომად. მოსკოვი, 1990. ტომი 1, გვ.238–406.
 ფ.დოსტოევსკი. ძმები კარამაზოვები//ფ.დოსტოევსკი. თხზულებათა კრებული: 15 ტომად, ლენინგრადი,  1991. ტომი 9.

დასავლეთის და აღმოსავლეთის კულტურა Dialog in culture.

დასავლეთის და აღმოსავლეთის კულტურა  Dialog in culture.

კვლევის საგანია დასავლეთის და აღმოსავლეთის კულტურა
კვლევის მიზანია ახალი კულტურული პარადიგმის გამოვლენა, რომელიც ხელს შეუწყობს ადამიანის და კაცობრიობის  ჰარმონიულ განვითარებას.
დღევანდელ მსოფლიოს, როგორც არასდროს, ფაქტიურად „ნაწილ-ნაწილ გლეჯენ“ წინააღმდეგობები და „ყბადაღებული და“: დასავლეთი და აღმოსავლეთი, ტექნოგენური ცივილიზაცია და ბარბაროსობა, გაცნობიერებული სოციალური რელიგიურობა და უაზრო რელიგიური ფანატიზმი, პატრიარქალურად რეპრესიული კულტურა და მზარდი, საპროტესტო ფემინისტური მოძრაობა, კულტამდე მიღწეული აბსულუტიზაცია, რაციონალიზმი და მხეცური მგრძნობელობა. ერთი მხრივ, ინტერნეტის ქსელი, რომელმაც მყარად  მოიცვა მთელი მსოფლიო, მეორე მხრივ, ეთნიკური კონფლიქტების ზრდა; ერთი მხრივ, დასავლეთის „ტრიუმფალური მარში“ აშშ-ს სახით, აღმოსავლეთისკენ, მეორე მხრივ, მსოფლიოში სულ უფრო მზარდი ჩინეთის და მუსულმანური კულტურის ექსპანსია. რა არის ამ  პროცესების მიზეზი და როგორი შედეგია შესაძლებელი?  არის თუ არა ეს გარდაუვალი აპოკალიფსის მანიშნებელი (მკვდარი ფრინველები უკვე წვიმასავით ცვივა აშშ-ში), თუ ეს ბიფურკაციის ერთ-ერთი წერტილია კაცობრიობის ცივილიზაციის ისტორიაში, როგორც ამაზე  საუბრობენ სინერგეტიკები?
დასავლური კულტურის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თავისებურებაა რაციონალურის პრიმატი გრძნობაზე, გონებისა გულზე. დასავლური კულტურა გონების კულტურაა, რომელიც ისარივით განგმირავს ყველაფერს ირგვლივ, ანაწევრებს ანალიზისა და გაცნობიერების შედეგად, შემდეგ კი აკავშირებს „ნაწილებად დანაწევრებულს“ მთელში, ცოცხლად მიიჩნევს დანაწევრების შედეგად მიღებული რეალობის მკვდარ ნაწილებს. აქედანაა გონების ეიფორიული მდგომარეობა, თავდავიწყება თავისი „გამარჯვებით“ სამყაროსა და თავად ადამიანაზე. ილუზორული მდგომარეობაა, რადგან ეს უფრო თვითშთაგონებით გამოწვეული თავდავიწყებაა (რომ ის, რაზეც „მე ვფიქრობ“, რეალობაა). დასავლური ადამიანის ასეთი მსოფლდამოკიდებულების ფესვები სიტყვის „კულტურა“ ინდოევროპულ ინტერპრეტაციაშია მოცემული, როგორც „განადგურება“ და „დანაწევრება“, ანუ კულტურა თავდაპირველად განიხილება, როგორც „დანაწევრების კულტურა“, რაზეც ყურადღებას ამახვილებს კულტურის მკვლევარი დ.ს.ბერესტოვსკაია [2].
დასავლური მსოფლაღქმის მახასიათებელია ავტოცენტრიზმის პოზიცია. დასავლური მეცნიერება ცდილობს დაიმორჩილოს, დაიპყროს მსოფლიო და ბუნება, რომელიც ხშირად აღიქმება, როგორც პრაგმატული ადამიანური მოთხოვნილებების დაკმაყოფილების საშუალება. „გამოცდილება“ თანამედროვე მეცნიერების მეთოდია, წარმოებულია სიტყვიდან „წამება“ (опыт-пытка). ადამიანი „აწამებს“ ბუნებას, ძალის გამოყენებით აღწევს მისგან საიდუმლოების გამჟღავნებას. თუმცა, ბუმერანგის კანონით, ყველაფერი ბრუნდება და ბუნებაზე ძალადობა მიმართული ხდება თვით ადამიანის, როგორც ამ ბუნების ორგანული ნაწილის, მიმართ. ამის დასტურია გლობალური კრიზისი და მთავარი კრიზისი - ადამიანის იდენტობა.
აღმოსავლური მსოფლმხედველობის მახასიათებელია ბუნების ცენტრიზმი. ადამიანი აღმოსავლურ კულტურაში განიხილება არა როგორც ცენტრი, ათვლის წერტილი, არამედ როგორც ერთიანი სისტემის „ბუნება-კულტურა“ ელემენტი. აღმოსავლურ კულტურაში მეცნიერება ეძებს იდენტობას, ადამიანისა და ბუნების, ბუნების და კულტურის ერთობას. ამას ადასტურებს სიტყვა „კულტურის“ აღმოსავლური ეტიმოლოგია. მაგალითად, ჩინურ ენაზე კულტურა ჟღერს როგორც „ვენხუა“, სადაც „ვენ“ ნიშნავს სიტყვას, ლიტერატურას, დამწერლობას, ხოლო „ხუა“ - გარდაქმნას, ზრდას. ანუ ვენხუა ნიშნავს  „კულტურა -დამწერლობას“ [იხ. 2].
ამ შემთხვევაში ამ ტერმინის ინტერპრეტაცია შეიძლება, როგორც ზრდის კულტის, იმის, რაც იზრდება, ცოცხალია, სიცოცხლის კულტია (აქედან გამომდინარეობს ბუნების თაყვანისცემა და მოკრძალება). ამავე დროს, ეს დამწერლობის, სიტყვის, ტრადიციის კულტია. აღმოსავლური კულტურა ტრადიციის კულტურაა (ხოლო დასავლეთი პრინციპულად ანტიტრადიციულია, რაზეც ყურადღებას ამახვილებს მკვლევართა უმრავლესობა). ტრადიციისადმი სათუთი დამოკიდებულება, მათი პატივისცემა აუცილებლად გულისხმობს ძველის, მოხუცების, მშობლების, ოჯახური ტრადიციებისადმი მზრუნველობის გამომხატველ დამოკიდებულებას და პატივისცემას. ასეთ დამოკიდებულებას ოდითგანვე ჰქონდა ადგილი აღმოსავლეთის ქვეყნებში, ხოლო „ველურ დასავლეთში“ მშობლებისა და მოხუცებულებისადმი დამოკიდებულება გულგრილია, ისინი, სამწუხაროდ, ხელს უშლიან ზრდასრულ შვილებს და არ სჭირდებათ ისინი ... საოჯახო ტრადიციები ქრება ... ფხიზელი (?) დასავლური გონება დომინირებს აღმოსავლურ გულკეთილობაზე.
ამასთან დაკავშირებით უნდა აღინიშნოს რუსების მენტალიტეტის და სულიერი მდგომარეობის თავისებურებანი, რომლებიც არ ჯდება არც დასავლეთის კანონების უსიცოცხლო პრაგმატიზმში და არც აღმოსავლეთის ჰარმონიული სულიერ და ემოციურ ორგანულობაში. რუსული სული „ფართოა“, მაგრამ ხშირად, სამწუხაროდ, დაუდევარი. ამასთან რუსების ცხოვრების წესის დასავლურ მოდელებში „შეტენა“, როგორც წესი, წარუმატებლად მთავრდება სწორედ რუსების არადასავლურობის გამო ... და არც აღმოსავლურში. იქნებ რუს ადამიანში ანდროჰინიზმი „დამალულია“? ალბათ, ამასთან კავშირში რუს მოაზროვნეთა, მაგალითად, ვლ. სოლოვიოვის, ე. რერიხის, დ. ანდრეევის, გონებაში ხშირად ჩნდებოდა რუსეთის განსაკუთრებული მსოფლიო დანიშნულების იდეა, რომელიც ჯერ კიდევ, სამწუხაროდ, ვერ განხორციელდა (იქნებ „ნათესი“ განხორციელდა, განსაკუთრებით ვერცხლის საუკუნეში,  მაგრამ ჯერ არ „ამოსულა“ ?). ფ.ტიუტჩევის ლექსის სიტყვები «Умом Россию не понять, / Аршином общим не измерить: / У ней особенная стать – / В Россию можно только верить» [10, გვ. 274]  ყველა კვლევაზე ღრმად ჭეშმარიტად ასახავს რუსულ მენტალიტეტს. ჩვენი უბედურება ის არის, რომ არ გვჯერა ჩვენი თავის ...
თუ დასავლეთი სამყაროს თავით (გონებით?) აცნობიერებს, აღმოსავლეთი ცდილობს იგრძნოს და ჩაწვდეს გულით. აღმოსავლეთის მენტალიტეტის თავისებურებაა „ჭკვიანი გული“ (გავიხსენოთ „ჭკვიანი ლოცვა“ ისიხაზმში, როდესაც გონება „ეფლობა“ გულში). ჯერ ძველ ეგვიპტელებს სჯეროდათ, რომ გული ყველა მათი ქმედების და მოტივის, აზრების და გრძნობების წყაროა. მათი აზრით, სწორედ გული ხელმძღვანელობს ადამიანის ქცევას. „ადამიანის გული მისი ღმერთია“, „გული ღვთაებრივი წინასწარმეტყველია ყველა სხეულში“, „გული თავის პატრონს გადააქცევს მორჩილად და დაუმორჩილებლად“, - ამბობდნენ ისინი. უფრო მეტიც, გული ადამიანის უზენაესი ბრალმდებელი და დამცველია იმქვეყნიურ სამსჯავროზე, სადაც ადგილი ჰქონდა ფსიქოსტასიას -  გარდაცვლილის გულის აწონას. სასწორის ერთ თეფშზე დადებდენ ბუმბულს, ხოლო მეორეზე - გარდაცვლილის გულს. თუ გული ბუმბულზე მსუბუქი აღმოჩნდებოდა, სული თავისუფალი იყო ცოდვისგან, თუ ბუმბული გადაიწონიდა, ადამიანი ითვლებოდა ცოდვებით დამძიმებულად და მას სჭამდა საშინელი მონსტრი, ხოლო სულს ელოდა ტანჯვა. (გახსოვდეთ, რომ არსებობს გამოთქმა „ცოდვებით დამძიმებული გული“, მაგრამ არ არსებობს გამოთქმა „ცოდვებით დამძიმებული თავი“).
აქცენტი ადამიანის ცხოვრებაში  გულის წამყვან როლზე ქრისტიანობაშიც კეთდება. „როგორ შეგიძლიათ, თავად უკეთურთ, კეთილი სიტყვის თქმა? - ეკითხება ქრისტე. - ვინაიდან გულის სისავსისგან მეტყველებს ბაგე“ (მათე, 12:34). ქრისტე განსაკუთრებულ ყურდღებას აქცევს მოსმენის და დანახვის უნარს, ადამიანის პასუხისმგებლობას მის მიერ ნათქვამ სიტყვებზე, რომლებიც მთელი გულითაა ნათქვამი. „ვინაიდან გულიდან გამოვლენ: უკეთური ზრახვანი, კაცისკვლანი, მრუშობანი, სიძვანი, პარვანი, ცილისწამებანი, გმობანი“ (მათე. 15:19). ქრისტეს თანამედროვეთა და თანამედროვე ადამიანების ტრაგედია კი იმაშია, რომ „მხედველნი ვერას ხედავენ, მსმენელნი ვერას ისმენენ, და არც არა გაეგებათ რა“. „რადგან გამქისდა ამ ხალხის გული, დაეხშოთ ყური და დაევსოთ თვალი, რათა არ იხილონ თვალით, არ ისმინონ ყურით, არ იგრძნონ გულით, და არ მოიქცნენ, რათა განვკურნო ისინი“ (მათე, 13: 13,15).
აღმოსავლეთის კულტურა გულის კულტურაა. ამაზე მიუთითებდა ე.ა.ტორჩინოვი, რომელიც აღნიშნავდა, რომ „სეფირა ტიფერეტი (სილამაზე), რომელიც ცენტრალურია სეფიროტის ხეში (სეფიროტის ხე კაბალაში), და სხეულის მიკროკოსმში შეესაბამება გულს. ტანტრიკულ ბუდიზმში გულის ჩაკრა (პარაფიზიოლოგიური ცენტრი) ასევე ითვლება ცენტრალურად და შეესაბამება ბუდას (დხარმაკაიას) აბსოლუტურ სხეულს. ჩინურ ტრადიციაში გული (სილურჯე) იმდენად გრძნობის ორგანო არაა, რამდენადაც ცნობიერების და აზროვნების, და ასევე დაკავშირებულია სხეულის ცენტრთან და მისი ლოკალიზება ხდება გულმკერდის ცენტრალურ წერტილში“ [9, გვ. 305].
აღმოსავლეთის კულტურა სხვის სამყაროში შესვლაა, სხვის სამყაროში  ცხოვრება. იანი „შედის“ ინში, ინი „შედის“ იანში, და მხოლოდ მაშინ შეიძლება შეეხო სხვის სამყაროს, როდესაც „სხვის სახლში“ შედიხარ. ცოტა. ოდნავ. ძლივს შესამჩნევი ნიშნებით. (გავიხსენოთ იაპონური და ჩინური „ფერწერა ნისლში“, იაპონური ჰოკუ ). აღმოსავლელ ადამიანს არ აქვს სამყაროს და სხვის სამყაროს ცოდნის პრეტენზია, რადგან, მისი აზრით, ეს არ არის მხოლოდ შეუძლებელი, მაგრამ ასევე აბსურდულია. შეიძლება სამყაროს და სხვის მხოლოდ შეგრძნება, მისი შეხება. „აღმოსავლური გონება უგულებელყოფს აზროვნების ამ მანერას (ლოგიკურის), მიიჩნევს მას, როგორც დინჯს და არამხატვრულს. მას ურჩევნია მხატვრული კონსტრუქციების გზა და ფანტასტიკური სახეების  შეცვლა ... აზრის ნატიფი, დახვეწილი ხვეულები, თითქოს ჯადოსნური ჯოხის ერთი მოქნევით, იწვევს მასში ახალ ნათელ წარმოდგენას, რომელსაც ის ვერასოდეს მიაღწევდა ცივი ლოგიკური მსჯელობის გზით“ [7. 51]. (იყო დასავლურ კულტურაშიც ბრძენი, მას სოკრატე ერქვა, რომელიც მუდმივად ეუბნებოდა ხალხს, რომ მათ არაფერი არ იციან, რადგან იცის მხოლოდ ღმერთმა. ადამიანს კი აქვს მოსაზრება რაღაცის ან ვინმეს შესახებ. და როგორ დამთავრდა მისთვის ეს ლაპარაკი? ერთი ფინჯანი შხამით და სიკვდილით ...)
დასავლურ რაციონალისტურ სამყაროში უხსოვარი დროიდან დომინირებს პატრიარქალური, მამაკაცური კულტურა, რადგან რაციონალურის პრიმატი გრძნობაზე მამრობითი ფიზიოლოგიის და ფსიქოლოგიის თავისებურებაა. და ღმერთიც დასავლურ კულტურაში მამაკაცია - მამა ღმერთი (პოლითეიზმის შემთხვევაში, მაგალითად, ბერძნული კულტურაში, მამაკაცი ღმერთები, ისევე, როგორც ქმრები, ცდილობდნენ მორჩილებაში ჰყოლოდათ ქალღმერთები). გარდა ამისა, ეს პატრიარქალურობა ზოგჯერ აღწევს აბსურდს და არაბუნებრიობას. ასე, მაგალითად, სამებაში სამივე საწყისი მამრობითია: მამა ღმერთი, ძე ღმერთი, ღმერთი სულიწმინდისა.  ქალები - ქალწული მარიამი - ქვევითაა, ადამინებს შორის, ხოლო ღვთაებრივი, ის, რაც ზემოთაა, მხოლოდ მამრობითია. ღრმად მორწმუნე ქრისტიანებიც კი ხედავდნენ ჭარბ მამრობით აბსოლუტიზაციას და განიხილავდნენ სულიწმინდას, როგორც სოფიას - მარადქალურს (მაგალითად, ვლ. სოლოვიოვი, პ.ფლორენსკი და სხვ.). სამყაროს დასავლურ კულტურაში რაღაცნაირად არაბუნებრივად ჩნდება: არა მუცლიდან, არამედ თავიდან. ბიბლიის თანახმად, ღმერთი ქმნის სამყაროს, სიტყვით, ხოლო სიტყვას წინ უსწრებდა, რა თქმა უნდა, ჩანფიქრი, და ეს ყველაფერი ხდება თ-ა-ვ-შ-ი.
მაგრამ მშობიარობს ქალი და არა მამაკაცი, და ბავშვი იბადება არა თავიდან (მაგალითად, ზევსის) ან მამა ღმერთის სიტყვიდან, არამედ მუცლიდან. დასავლეთმა რატომღაც (რატომ?) ეს დაივიწყა, აღმოსავლეთს ეს ახსოვს. აქედან გამომდინარე, დაოსიზმში ქალური დედობრივი საწყისია, ფარული მდედრი. დაო შობს სამყაროს, როგორც მდედრი შობს შვილებს. და S-ს მსგავსი მრუდი, რომელიც ყოფს დაოს „საი-ცზის“ სიმბოლოს, ორი მუცელია ფეხმძიმობის მე-9 თვეზე, და თითოეულ მუცელში ბავშვია. დიახ, ფეხმძიმობის მე-9 თვეზე, რადგან ადამიანის შვილის ბუნებრივი დაბადება ხდება   მე-9 თვეში, და არა მე -7 ან მე-8 თვეში. სხვა საქმეა, რომ არა ადამიანების მდედრები შვილებს ატარებენ გარკვეული, განსხვავებული დროის განმავლობაში, მაგრამ მთავარია, რომ „ტაი-ცზი“ ის „მუცელია“, რომელიც ეს-ესაა ბუნებრივად იმშობიარებს, თავის დროზე (ეს ჩვენ მიერ არ არის მოგონილი, არამედ ბუნების მიერაა დაწესებული). ამასთან დაკავშირებით მახსენდება მეფე სოლომონის ბრძნული გამონათქვამი „ეკლესიასტედან“ :. „ყველაფერს თავისი დრო აქვს“. თავისი დრო. თითოეული მოვლენისათვის. ჩვენ კი (დასავლურ კულტურაში) მუდამ ასე დვაქვს: ძალიან ადრე, ან ძალიან გვიან, ან ადრე თუ გვიან ეს მოხდება. მაგრამ არც ნაადრევად და არც გვიან! არამედ თავის დროზე! მაგრამ რატომღაც (რატომ?) ეს ავიწყდებათ ...
„ტაი-ცზი“ ცხოვრების ბუნებრივი განვითარების სიმბოლოა, რომლის ჰარმონიას ადგილი აქვს მხოლოდ ერთი უკიდურესობის მეორეში ბუნებრივი გადასვლის დროს (და არა არაბუნებრივ ბრძოლაში), და ერთი უკიდურესობის მეორეში არსებობის შემთხვევაში: იანი გადადის ინში, ინი იანში; იანში ინის „ემბრიონის-ჩანასახია“, ინში - იანის „ჩანასახი-ემბრიონი“. და ეს გადასვლა ხდება თავის დროზე, ანუ ამ პროცესისთვის ბუნებრივ დროში, და არა „გეგმიურ-და-ზეგეგმიურში“, რომელიც ადამიანის მიერაა მოგონილი. ასე, მაგალითად, ღამე გადადის დღეში, ხოლო დღე - ღამეში; ზამთარი გადადის ზაფხულში, და ზაფხული - ზამთარში; ბედნიერება გადადის დარდში, დარდი კი ბედნიერებაში; სიცოცხლე გადადის სიკვდილში და სიკვდილი - სიცოცხლეში. ეს არც ცუდია და არც კარგი, ეს ბუნებრივია.
ამიტომ ინდუიზმში ღმერთი შივა არა მხოლოდ ღმერთია, რომელიც ანადგურებს, არამედ ნაყოფიერების ღმერთიცაა, რომლის სიმბოლოა ლინგამი, რადგან სიცოცხლე და სიკვდილი ერთიანია და ურთიერთგარდამავალი. ხოლო ინდუიზმის ტრიმურტი: ბრაჰმა-შემოქმედი, ვიშნუ-დამცველი და შივა-გამანადგურებელი ცხოვრების  ბრუნვის გამუდმებით მბრუნავი ბორბლის სიმბოლოა: გაჩენა (დაბადება) - არსებობა (სიცოცხლე) - გაუჩინარება (სიკვდილი) - გაჩენა (დაბადება) - ... ეს, ვიმეორებ, არც ცუდია და არც კარგი (დასავლური კულტურის საყვარელი ცნებები: „ცუდი“ – „კარგი“) - ეს ბუნებრივია!
მაგრამ ბუნებრივია არა მხოლოდ ერთი უკიდურესობის გადასვლა მეორეში, არამედ მათი ერთობა, ინის და იანის (ყურადღება მიაქციეთ, რომ დაოსიზმში ინი პირველ ადგილზეა), სიკვდილის და სიცოცხლის, დღისა და ღამის, მამაკაცის და ქალის ერთიანობა. მამაკაცის და ქალის ის ერთიანობაა, რომელსაც დასავლურ კულტურაში ეწოდა „ანდროგინი“. მაგრამ ეს, რა თქმა უნდა, არ არის პლატონის მრგვალი, სფერული ანდროგინი [8, გვ. 116-117] (თუმცა ჩნდება კითხვა: რატომაა პლატონის ანდროგინი მრგვალი, იმიტომ ხომ არა, რომ წრე ჰარმონიის სიმბოლოა, ხოლო ჰარმონია, გავიხსენოთ „ტაი-ცზის“ დაოსური სიმბოლო, წინააღმდეგობათა ერთიანობაა, ინის და იანის ერთიანობა, ქალის და მამაკაცის; აქედან გამომდინარე, ანდროგინი ჰარმონიული მთლიანი არსებაა), არ არის ჰერმაფროდიტი, ჰოლისტიკური-ფსიქოლოგიური, სენსორულ-რაციონალური მსოფლმხედველობაა.
გავიხსენოთ ინდური შივა, რომელიც იღებს ძალას მხოლოდ მის მეუღლესთან ლაკშმისთან ერთობაში (ამას ასევე აქცევდა ყურადღებას ე.ა. ტორჩინოვი თავის ნაშრომში „მსოფლიოს რელიგიები“ [9]). უფრო მეტიც, მხოლოდ შივას და ლაკშმის კავშირი (ან მისი სხვა განსახიერებები: კალი, დურგა, პარვატი) საშუალებას აძლევს შივას მიიღოს ქალური ენერგეტიკული შაკტი, რომელიც მოდის ლაკშმიდან. სწორედ შაკტის წყალობით შივა იძენს თავის ძალას და შემოქმედებით შესაძლებლობებს. „როდესაც შივა ერთიობაშია შაკტისთან, მას გააჩნია შექმნის შესაძლებლობა. მის გარეშე, მას თითის განძრევაც არ შეუძლია“ [9, გვ. 212].
შეიცნო ჭეშმარიტება, რომელიც არის ღმერთი, უზენაესი გნოზისია სუფიზმში (მისტიკური მიმართულება ისლამში), ხორციელდება სიყვარულის კავშირით ღმერთთან, ალაჰთან, რომელსაც სუფი განიხილავს, როგორც მის მიჯნურს, მარადქალურს. ღმერთი სუფისტებისთვის, პირველ რიგში, სულია, ხოლო სული არაბულად - რუხი, მდედრობითი სქესის სიტყვაა .
მაგრამ რა მიზანი აქვთ დაოსელ ადეპტებს? მიაღწიონ მთლიანობას, შეუერთდნენ დაოს. მაგრამ დაო ქალური საწყისია. ამიტომ დაოსთან შერწყმა  შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მამაკაცში გამჟღავნდება (არ გამოჩნდება, გამჟღავნდება) ქალური ფსიქოლოგიური თვისებები (ანუ, მამაკაცში არის ქალური, იანში ყოველთვის არსებობს ჩანასახში ინი). ქალურის მამაკაცში გამჟღავნების უმაღლესი გამოვლინებაა მისი უნარი იგრძნოს თავი, როგორც ფეხმძიმე ქალმა. ხოლო მამაკაცურობისა და ქალურობის უმაღლესი გამოვლინება, ანუ ადამიანის მიერ ერთიანობის მოპოვება (როგორც დასავლეთში იტყოდნენ, „ანდროგინურობა“), ეს არის შესაძლებლობა იგრძნო ის, რასაც გრძნობს ჩვილი დედის მუცელში (საინტერესოა, რომ მსგავს ექსპერიმენტებს რამდენიმე ათეული წელი  განმავლობაში ლსდ-ფსიქოდელიკების დახმარებით აშშ-ში ატარებს ს. გროფი). ფსიქიკის და ცნობიერების ტრანსფორმაციის შედეგად ადამიანი სცილდება „მე“-ს ფარგლებს და იძენს თვითტრანსცენდენციის და სამყაროსთან კონტაქტის უნარს, კერძოდ, დაოსთან (ანალოგიურ შედეგებს აღწერს ს. გროფი მის კვლევაში „ტვინის მიღმა“  [3]. მიაქციეთ ყურადღება: „მიღმა“ !).
კაბალის (იუდაიზმის მისტიკური მიმართულება) მოძღვრების თანახმად, შეხინა, ღმერთის ქალური ჰიპოსტასი, განდევნილ იქნა და დაიკარგა დაბალ სამყაროებში, რამაც გამოიწვია კაცობრიობის და სამყაროს დეგრადაცია. სიცოცხლის და სამყაროს ხსნის საწყისი მთლიანობის აღსადგენად საჭიროა მისი კვლავ შეერთება შემოქმედთან.
სწავლება ანდროგინიზმისა და დეგრადაციული პროცესების შესახებ, რომლებიც ჩნდება ადამიანის მთლიანობის დაყოფისას, ბიბლიაშიცაა აღწერილი. ღმერთმა ჯერ შექმნა ადამიანი თავის ხატად და მსგავსად (დაბადება. 1:26). არა კაცი და ქალი, არამედ ადამიანი. ღვთის მსგავსად. ღმერთი, რა თქმა უნდა, თავისი ბუნებით ანდროგინურია (ამის შესახებ აცხადებენ სხვადასხვა რელიგიები, ამაზე საუბრობენ მისტიკოსები, კერძოდ, ჰერმეს ტრისმეგისტი [იხ. 11]), და ამიტომ ადამიანი, როგორც ღმერთის მსგავსი, თავისი  ბუნებით ანდროგინურია. ღმერთი არ არის არც მამრობითი და არც მდედრობითი, ის - ყველაა. ღმერთი რომ მხოლოდ მამრობითის მატარებელი ყოფილიყო, ის შექნიდა მხოლოდ მამრობითს, რადგან, რაც ზევითა, ისაა ქვევით. მაგრამ, დამეთანხმებით, ეს სრული აბსურდია. შემდეგ. მოგვიანებით ღმერთმა ადამიანი-ანდროგინი ორ ნახევრად დაჰყო: მამაკაცსა და ქალზე (ორად დაყოფის პროცესს, 2 სქესის, მამაკაცის და ქალის შექმნას, და ამ ორი ნახევრის, ორი სქესის, ერთ მთელად გაერთიანებას საინტერესოდ წარმოადგენს ნ. ბერდიაევი თავის ნაშრომში  „შემოქმედების მნიშვნელობა“, თავში „შემოქმედება და სქესი. მამრობითი და მდედრობითი. მოდგმა და პიროვნება“ [1]). მაგრამ ... ეს ძალიან მნიშვნელოვანია! ღმერთი მათ ეუბნება: „ამიტომაც მიატოვებს კაცი დედ-მამას და მიეწებება თავის დედაკაცს, რათა ერთხორცად იქცნენ“ (დაბადება. 2: 24). ანუ მხოლოდ ქალის და მამაკაცის ერთიანობაში შედგება ადამიანი და მხოლოდ ამ ერთიანობაში შეიძლება დაიბადოს ადამიანის ბავშვი (ამასთან, რაც უფრო ჰარმონიულია მამაკაცისა და ქალის კავშირი, იმდენად ჰარმონიულია (ბედნიერი) ამ კავშირის შედეგად დაბადებული ბავშვი). ბავშვი ჯერ არ არის დაყოფილი ორ ნაწილად, ორ სქესად: მამრობითსა და მდედრობითზე, ის მთლიანია. ბავშვი ანდროგინულია თავისი ბუნებით.
დაოიზმში, „დაო დე ცზინში“ (§ 55) ამასთან დაკავშირებით ნათქვამია: „არ იცოდა რა ორი სქესის კავშირის შესახებ, მას (ახალშობილს) გააჩნია მაცოცხლებელი უნარი ... ის სრულიად ჰარმონიულია“ [4, გვ. 26]. ამ ფენომენზე მსჯელობისას ე.ა. ტორჩინოვი წერს: „აქ ჩვილი (სწორედ, რომ ჩვილი: ტექსტში სიტყვასიტყვით ნათქვამია ჩი ცზი,  „წითელი ბავშვი“, რაც ნიშნავს ახალშობილს) სიცოცხლით სავსე სრულყოფილი ბრძენის ნიმუშია. ჩვილი ერთგვარი ანდროგინია, რომელშიც ჯერ არ მომხდარა მამრობითსა და მდედრობითზე დაყოფა და რომელიც სიცოცხლით სავსეა“ [9, გვ. 151]. ზრდასთან და საკუთარი სქესობრივი იდენტიფიკაციის შეძენასთან ერთად თანდათან ხდება ბავშვი-ანდროგინის დაყოფა ნახევარ ადამიანად (1/2 ადამიანი). სქესობრივი მომწიფების (ან ანდროგინიზმის აყვავების) დაწყებასთან ერთად, ბიჭი ან გოგო სულ უფრო ცდილობს მოძებნოს თავისი ნახევარი. უბრალოდ კი არ შეუერთდეს საპირისპირო სქესს (როგორც თანამედროვე უხამს ეროტიკაში), არამედ მოძებნოს თავისი ნახევარი! რატომ? რატომ არის, რომ ადამიანი, რომელმაც ვერ იპოვა მისი ნახევარი, ხდება უბედური, უფრო მეტიც, შეგნებულად ან ქვეცნობიერად გრძნობს თავის არასრულფასოვნებას? იმიტომ, რომ ადამიანის განვითარების პროგრამაში ჩადებულია დაკარგული ანდროგინიზმის, მთლიანობის მიღწევა.
ამასთან მამაკაცის და ქალის მთლიანობა არა იმდენად მათი ფიზიკური, ფიზიოლოგიური შეერთებაა, რამდენადაც სულიერ-ფიზიკური. სწორედ სულიერ-ფიზიკური მთლიანობა შეადგენს ადამიანურს ადამიანში, სხვა შემთხვევაში ის ცხოველია (სხეულის აბსოლუტიზაციის შემთხვევაში), ან ბიორობოტია (რაციონალურობის, გონების აბსოლუტიზაციის შემთხვევაში, რაც დამახასიათებელია თანამედროვე საინფორმაციო საზოგადოებისათვის, რომელშიც ადამიანებმა „ფესვი“ გაიდგეს კომპიუტერში, ინტერნეტში და მობილურ ტელეფონებში, ვირტუალურ სამყაროში და აღარ შეუძლიათ იგრძნონ, დაინახონ და მოუსმინონ რეალური სამყაროს უმაღლეს ჰარმონიას და სილამაზეს). ბიბლიაში ღმერთმა, რომელმაც შექმნა მამაკაცი და ქალი. მისცა მათ სულიერ-ფზიკური განვითარების პროგრამა და დალოცა ისინი: „ინაყოფიერეთ და იმრავლეთ“ (დაბადება. 1:28), ანუ „გამრავლება“, ადამიანის სექსი უნდა წარმოადგენდეს სულიერ-ფიზიკურ კავშირს, რომელიც ღმერთმა აკურთხა და რომელიც განათებულია წმინდა სიყვარულით. წინააღმდეგ შემთხვევაში ეს ავხორცობაა, ცხოველური  შეერთება. მაგრამ, ბიბლიის თანახმად, ევამ, სამწუხაროდ, არ დაიცვა ღმერთის მცნებანი, რითაც ჩამოშორდა ღმერთს და გაჰყვა (ნებაყოფლობით) გველს,  რომელიც მიწაზე დახოხავდა, ანუ გაჰყვა ცხოველურს, ფიზიკურს, უარყო ზეციური, ღვთაებრივი, სულიერი ... ასე დაიშალა ადამიანის სულიერ-ფიზიკური მთლიანობა სულზე, რომელიც სევდით შეჰყურებს ზეცას, და სხეულზე, რომელიც მბრძანებლურად მიიწევს ქვევით.
ამ განხილვის დროს მე გამიჩნდა  იდეა: რატომაა, რომ ბიბლიური ნაყოფი სიკეთისა და ბოროტების შეცნობის ხიდან შემდგომ ქრისტიანულ კულტურაში ასახული, როგორც ვაშლი, მრგვალი ვაშლი? იქნებ ეს იმის სიმბოლოა, რომ ქალმა, ევამ, „დაარღვია“ ჰარმონია (წრე - მრგვალი ვაშლი - ჰარმონიის სიმბოლო), მისი დეფორმირება მოახდინა (მოკბიჩა ვაშლის ნაჭერი, შედეგად წრე დეფორმირებულია) და ვაშლის დარჩენილი ნახევარი მამაკაცს მისცა, ადამს. ასე ხდება ევას და ადამის პირველადი ანდროგინურობის დეფორმაცია. ამ იდეის დასტურის ნიშნად (ოდნავ განსხვავებული ფორმით) მე მოგვიანებით წავიკითხე ანდროგინიზმის ფენომენის ანალიზში, რომელიც განახორციელა მ.ელიადემ თავის ნაშრომში „მეფისტოფელი და ანდროგინი, ან მთლიანობის მისტერია“, რომელშიც ის, კერძოდ, აღნიშნავდა, რომ ლეონ ებრეო თავის „სიყვარულის დიალოგებში“ თავდაპირველი მთლიანი ადამიანის დაყოფას, დიქოტომიას უკავშირებდა შეცოდებას. მსგავსი თვალსაზრისი ასევე ჰქონდა სკოტ ერიუგენს [11]. და რადგან მთელი კაცობრიობის მოდგმა ადამისგან წარმოიშვა, პირველადი ანდროგინიზმი ყველა ადამიანშია, და სულიერი სრულყოფა მიიღწევა ანდროგინული ბუნების გახსნით საკუთარ თავში.
  ალბათ იგივე შეიძლება ითქვას კულტურის შესახებ: ჯერ არსებობდა ჰარმონიული, სულიერი, მთლიანი „პირველადი კულტურა-ანდროგინი“. შემდეგ ადამიანის  სულიერი დეგრადაციის შედეგად, „პირველადი კულტურა-ანდროგინი“ დაიყო მამრობით კულტურაზე, დასავლურ კულტურასა და ქალურ კულტურაზე, აღმოსავლეთის კულტურაზე. (ამ პროცესის შესახებ მოგვითხრობენ მსოფლიოს მრავალ ხალხთა მითები, რომელშიც ნათქვამია, რომ თავდაპირველად,  in illo tempore, არსებობდა ერთგვარი განუყოფელი მთლიანობა, მაგალითად,   კოსმოგონიური კვერცხი,  რომელიც შეესაბამებოდა პლატონის სფერულ ანდროგინს, და დაიყო ორ, და შემდეგ უფრო მეტ ნაწილებად). დაშორიშორება და შემდგომი კონფრონტაცია, ერთი ნახევრის ბატონობისკენ სწრაფვა (იქნება ეს კაცი ან დასავლეთის „მამაკაცური კულტურა“) მეორეზე (ქალზე ან აღმოსავლეთის „ქალურ კულტურაზე“) იწვევს მთელი კაცობრიობის უფრო მეტ დეგრადაციას. ამ დეგრადაციის, ანტიადამიანურობის თანამედროვე საზოგადოებაში (სამწუხაროდ, არა მხოლოდ დასავლეთის!..) ნათელი გამოხატულებაა საყოველთაოდ გავრცელებული ოქროს კერპის ძალაუფლება. ფულის ძალა გახდა კულტი, ოქროს კულტს თაყვანს სცემენ და მსხვერპლსაც სწირავენ, მათ შორის ადამიანს. საზოგადოება გადაიქცა ... ბაზრად, სადაც ყველაფერი იყიდება... ადამიანი გაუადამიაუნურდა,  განივთდა,  გადაიქცა ვაჭრობის საგნად.
      თანამედროვე სამყაროში უფრო და უფრო გავრცელდა კულტურათა და სქესთა ერთმანეთში „შესვლის“ პროცესი. კულტურათა დონეზე ამ პროცესზე მოწმობს „მსოფლიო ქსელი“ - ინტერნეტი, რომელმაც მტკიცედ მოიცვა მთელი მსოფლიო, პანამერიკანიზმი და მზარდი პანკიტაიზმი, ისლამიზაცია, რომელიც სულ უფრო მეტად ინერგება. პიროვნების დონეზე ეს პროცესი ვლინდება ფემინისტურ მოძრაობაში, არატრადიციული სექსუალური ორიენტაციის პირებში (ახლა უკვე ჰომოსექსუალური ქორწინებაც ნებადართულია არა მხოლოდ სახელმწიფო დონეზე, არამედ რელიგიური კონფესიების მიერ (!) ...). მაგრამ არის თუ არა ეს პროცესი „საკუთარ თავთან დაბრუნების“ (ყველა რელიგიის და დროის მისტიკოსთა გამონათქვამი, რაც მიუთითებს თავდაპირველ, ცოდვამდელ ბუნებასთან, მთლიანობასთან, ღვთის მსგავსებასთან დაბრუნებაზე), თავისი პირვანდელი ანდროგინიზმის მოწმობა? სამწუხაროდ, არა (მაგალითად, ფემინიზმის  „მანკიერ წრეზე“, კერძოდ, საუბრობს გეორგ ზიმელი თავის სტატიაში „ქალური კულტურა“ [5]). რადგან ანდროგინიზმი არ არის ფიზიკური კავშირი და, უფრო მეტიც, არ არის სხვის ტერიტორიაზე შეჭრა მისი დაპყრობის და თავისი ღირებულებების დანერგვის (ზოგჯერ ძალით, მაგალითაფ, ისლამური ტერორიზმი) მიზნით.
ანდროგინიზმი სულიერი სრულყოფაა, ღვთის მსგავსება. და რადგან „ღმერთი სიყვარულია“ (1 იოანე 4: 8), ანდროგინული ერთიანობა ის ერთიანობაა, რომელიც ეფუძნება „ნახევართა“ ორმხრივ სიყვარულს. არა „მტრის“ დაპყრობა და მისთვის უფლებების წართმევა, არამედ თვითრეალიზაცია, მათი (მამრობითი, მდედრობითი) პოტენციალის მაქსიმალური გამოვლინება, თვითგამჟღავნება არა მეორე ნახევრის საწინააღმდეგოდ, არამედ მისი წყალობით, რომელიც ეფუძნება ორმხრივ სიყვარულს და გულისხმობს ურთიერთპატივისცემას. „ანდროგინიზმი, - წერდა ნ.ბერდიაევი, - არის სქესის მთლიანობის აღდგენა ადამიანის ღვთის მსგავსებად. სიყვარულში უნდა გაიხსნას არა ქალურობის საიდუმლოება, არა მამაკაცურობის საიდუმლოება, არამედ ადამიანის საიდუმლოება“ [1, გვ. 437]. უფრო მეტიც, გავიხსენით დაოიზმის „ტაი ცზი“, იანის ჩანასახი ინში, მამრობითის „ნაწილაკი“ მდედრობითში, და პირიქით. ეს ხელს უწყობს, რომ ყოველმა ნახევარმა მიაღწიოს ანდროგინურობის, მთლიანობის თვისებებს, გამოავლინონ ის თვისებები, რომლებიც ამ საპირისპირო „ნაწილაკების“ გარეშე არასდროს არ გაიხსნებოდა. ორმხრივი გავლენის პროცესი, რომელიც ეფუძნება ორმხრივ სიყვარულს, არ იწვევს პიროვნების და კულტურის ნიველირებას, არამედ მათი პოტენციალის მაქსიმალურად გახსნას.
როგორც გეორგ ზიმელი აღნიშნავს, კულტურაში ქალური საწყისის როლის განხილვისას, ქალის „კულტურული მიღწევა“ მამაკაცის სულის ფორმირებაშია, ქალი ხდის მამაკაცს უფრო ჰარმონიულს, უფრო მეტიც, მთელი მამაკაცური კულტურა დიდწილად ეფუძნება ქალის გავლენას მამაკაცზე [5]. „მამაკაცის სულიერება უფრო ღარიბი და შეზღუდული იქნებოდა, რომ არა ქალის  გავლენა, - ეხმიანება ზიმელს მისი შემოქმედების თანამედროვე მკვლევარი ს.ნ.იკონიკოვა, - რომელსაც შეუძლია თავიდან აიცილოს მამაკაცის იმპულსურობა, უაზრო სისასტიკე, თავშეუკავებლობა, აგრესიულობა“ [6] (ფრჩხილებში აღვნიშნავ, რომ იაპონური ფემინიზაციის ერთ-ერთი „შავი ნაყოფია“, როცა ქალი სულ უფრო მამაკაცური ხდება, კარგავს თავის სირბილეს, სინაზეს და ამით შეუძლია შეარბილოს მამაკაცის აქტიურობა, აგრესიის ზრდა მსოფლიოში).
ჩვენს დროში, ჩემი აზრით, მეტად ღირებულია გეორგ ზიმელის იდეა ქალზე, როგორც ოჯახის, სახლის შემოქმედზე [5]. სახლი ის ადგილია, სადაც უყვარხართ, სადაც თქვენ სულს ხვდება სითბო და სიმყუდროვე, სადაც ანთებულია ოჯახის კერა, რომელსაც იცავს ქალი. სახლი მშვიდი თავშესაფარია ცხოვრების ქარიშხალის შემდეგ. სახლი ის ნიადაგია, სადაც იზრდებიან ბავშვები, იწოვენ „ოჯახის სულს“, ითვისებენ ოჯახურ ტრადიციებს, განიმსჭვალებიან მშობლებისა და ახლობლების სიყვარულით, იღებენ მათ სულიერ სითბოს, ეს პირველი „სიყვარულის სკოლაა“.  „სახლი, - აღნიშნავდა გ. ზიმელი - ცხოვრების ნაწილია და, ამავე დროს მთელი ცხოვრების  დაკავშირების, ასახვის, ფორმირების განსაკუთრებული საშუალება. ამ მოვლენის აღსრულება ქალის დიდი კულტურული ქმედებაა“ [5, გვ. 257]. სახლი ქალისთვის განსაკუთრებით ძვირფასია, მისი თვითგამოვლენის, თვითრეალიზაციას სფერო. სახლის შექმნა ქალური არსის გამოვლინებაა, მისი ერთ-ერთი მთავარი დანიშნულება, და თუ ქალი სახლს ჩამოშორდება, ის ჩამოშორდება მის ქალურ არსს. თანამედროვე დასავლური ქალი სულ უფრო „გაურბის“ სახლს, ის „მთლიანად მუშაობაშია ჩაფლული“, სახლი, ბავშვები (თუ ისინი ჰყავთ ...) მიტოვებული არიან, უსახლკარობა ეუფლება მათ მაცხოვრებლებს, რომლებიც არ გრძნობენ სახლს, ანუ სულიერ სითბოს, კომფორტს, ოჯახის კერა ძლივს ბჟუტავს (თუ ჯერ კიდევ ბჟუტავს ...), და სახლში იბუდებს სიცივე. უსახლკარობის ეს პროცესი ყველა დასავლურ საზოგადოებაში გავრცელდა. შეიძლება ითქვას, რომ თანამედროვე დასავლური კულტურა - „უსახლკარობის კულტურაა“, ხოლო აღმოსავლური კულტურა ტრადიციულად რჩება „სახლის კულტურად“.
კულტურის ფენომენის თავის კვლევაში, მონოგრაფიაში „XX საუკუნის მოაზროვნეები კულტურის შესახებ“ დ.ს.ბერესტოვსკაია ასკვნის, რომ კაცობრიობის კულტურის ნაყოფიერი განვითარება შესაძლებელია მხოლოდ აღმოსავლეთის და დასავლეთის კულტურების დიალოგის გზით, რომელიც გულისხმობს არა ცივ კონსენსუნს ან ქედმაღლურ ტოლერანტობას, არამედ ემპათიას, ურთიერთშეღწევას, ურთიერთპატივისცემას ურთიერთგაგებისთვის. და ეს ურთიერთშეღწევა მით უფრო ღრმაა, რაც უფრო ღრმაა კულტურების და ადამიანების ერთმანეთთან „შეღწევის საზღვრები“ (მ.ბუბერი) [2]. და ასეთი დიალოგი არ არის უტოპია, არამედ რეალური შესაძლებლობაა, რადგან კულტურებს გააჩნია ურთიერთგაგების უნარი მისი ღრმა ერთიანობის წყალობით. როგორც ა.ვ. აპუხტინი აღნიშნავს ვ.ს.ბიბლერისა და მ. ჰაიდეგერის შრომებზე დაყრდნობით, მათ ერთი „ალღო“ აქვთ, ისინი ყოველთვის სხვადასხვა გზით ჰპოვებენ გამოხატულებას, და, ფაქტობრივად, თავად არსად არ გამოიხატებიან. „კულტურები სიმბოლურად შეესაბამებიან ერთმანეთს. განსხვავებული კულტურები შინაგანად დაკავშირებული არიან ერთმანეთთან, რადგან ალეგორიის არსი იგივეა“ [ციტ.  2, გვ. 135].
            დასკვნა.  მე მგონია, რომ არც დასავლეთი და აღმოსავლეთი, არც მამაკაცი და ქალი, არც გონება და გული, არც ცივილიზაცია და ბუნებრიობა, არამედ მათი ერთიანობა: აღმოსავლეთი-დასავლეთი, ქალი-მამაკაცი, გული-გონება, ბუნებრიობა-ცივილიზებურობა (ან, უფრო უკეთესი - კულტურულობა, ურას, ანუ სინათლის, კულტი ) სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია და ბუნებრივი ალტერნატივაა დღეს არსებული არა-სასიცოცხლო ცხოვრების და ხელოვნური „და-გაყოფის“, „და-კონფლიქტის“, რომელსაც მოაქვს დეგრადაცია და სიკვდილი ... ასეთი ცივილიზაციის სიკვდილი, მაგრამ მას მოსდევს სიცოცხლის ცივილიზაცია, ჰარმონიის ცივილიზაცია, ანდროგინური კულტურა, რომელშიც არ არის კონფლიქტი, არ არის ერთი წინააღმდეგობის მიერ მეორის, ერთი კულტურის მიერ მეორის ჩახშობა, ნიველირება და განადგურება, არამედ მათი ნაყოფიერი ურთიერთკავშირი და ურთიერთდამატება, რომლის სიმბოლოა „ტაი-ცზი“. და ეს არ არის სასწაული, არც ცუდია და არც კარგი. ეს ბუნებრივია!'"

დასარედაქტირებელი თარგმანი 03.07.2017  (C)  MFL
ავტორი ნ.შ

Bernhard Guenther·

There are countless distractions and deceptions that keep the seeker away from Truth and Awakening in this Matrix Control System with various forces acting on humanity to keep us asleep, dreaming to be awake. It comes down to discernment and without inner work in order to "see the unseen" we cannot raise our Being to truly BE the change we want to SEE according to our higher nature and not our conditioned personality. At the same time "Being the change" entails facing reality and see things as they are, not as we hope, wish or want them to be. It’s a holistic approach. Just as we need to cleanse and detoxify our body and give it the proper nutrition, we also need to "detoxify" the world “out there” by separating truth (nutrition) from lies (toxins)...including the lies we tell ourselves, which is much harder work. In other words, we cannot fully anchor higher frequencies and come into full alignment with the Divine if we don't clear our vessel first (shadow, wounding, trauma, lies)....and it's a process.
This has also nothing to do with trying to “save the world”, but simply engaging in the process of conscious evolution, nor is it about “controlling external reality”, but acting in alignment with the universe. And we only become truly aligned if we engage in the work to see the universe as it sees itself, accessing Higher Knowledge (Gnosis, not intellectual knowledge), while engaging in the process of conscious soul embodiment (fusing the inner male and female) which entails shadow work. Being entails seeing the world as it is, spiraling out (and in) towards higher states of awareness and consciousness which aligns us more and more with our unique purpose in alignment with Divine Will as conscious transducers to create a new world that reflects more and more this Spirit-infused embodied state of Being. That is the path towards healing, wholeness, conscious reality creation, awakening and essentially true Love. It’s a process that is different for each as we all have our own lessons to learn and talents to develop in this Time of Transition.
In that sense everyone also has unique skills/talents (one's vocation/calling) which he/she can contribute to the whole, so we can support and help each other, moving from Service to Self, narcissistic self-indulgence and competition towards Service to Others and sharing where there is no need to compete and compare as sovereign Individuals, not following any form of authority, but guided from within, deeply connected to the Divine in a holistic inter-relationship with all that is. It’s about working together creating synergy, but also respecting each others individuality and process at the same time, keeping mind that not everyone is here to "awaken" during this current cycle. What may work for one, may not work for another. But to know this, we need to know our true self (hidden behind layers of the conditioned personality) and also make the effort to see the world as it is, so our actions are grounded in and coming from Being, connected to the Wholeness within and without, and essentially have real impact and power instead of fighting the "shadows on the wall" (which ultimately only feeds the Matrix).


ლიტერატურა
1. ნ.ბერდიაევი. შემოქმედების მნიშვნელობა./ ნ.ბერდიაევი// ნ.ბერდიაევი. თავისუფლების ფილოსოფია. შემოქმედების მნიშვნელობა. მოსკოვი, პრავდა, 1989, გვ. 254-534.
2. დ.ბერესტოვსკაია. კულტურათა დიალოგი: აღმოსავლეთი და დასავლეთი/დ.ბერესტოვსკაია// დ.ბერესტოვსკაია. ХХ საუკუნის მოაზროვნეები კულტურის შესახე. სიმფეროპოლი: იტ „არიალი“, 2010, გვ. 126-139.
3. ს.გროფი. ტვინის მიღმა: დაბადება, სიკვდილი და ტრანსცენდენცია ფსიქოთერაპიაში [თარგმ. ინგლისურიდან ა.ანდრიანოვმა და სხვ.]/ს.გროფი. მე-2 გამოც., მოსკოვი, ტრანსპერსონალური ფსიქოლოგიის ინსტიტუტი: ფსიქოთერაპიის ინსტიტუტის გამომცემლობა, 2000, 497 გვ.
4. დაო დე ცზინი [თარგმ. იან ხინ-შუნმა]//დაო: სამყაროს ჰარმონია. მოსკოვი: ეკსმო-პრესი. ხარკოვი: ფოლიო, 2000, გვ. 9-34.
5. გ.ზიმელი. ქალთა კულტურა/გეორგ ზიმელი//გ.ზიმელი. რჩეული, ტომი 2, ცხოვრების განჭვრეტა. მოსკოვი: იურისტი, 1996, გვ. 234-265.
6. ს.იკონიკოვა. გეორგ ზიმელი ქალური კულტურის დანიშნულების შესახებ [ელექტრონული რესურსი]/ს.იკონიკოვა. - წვდომის რეჟიმი:
http://www.sofik-rgi.narod.ru/avtori/konferencia/ikonnikova.htm.
 7. ჯ.მაკგოვანი. ჩინელები თავის სახლში: ნარკვევები ოჯახური და საზოგადოებრივი ცხოვრებიდან: [თარგმნა ინგლ. ვ.ლამანსკიმ]/ჯ.მაკგოვანიДж. Макгован. –სანქტ-პეტერბურგი: ა.ფ.დევრიენი, ХХ საუკუნის დასაწყისი – 225 გვ.
 8. პლატონი. ნადიმი /პლატონი//პლატონი. თხზულებები 3 ტომად, ტომი 2. მოსკოვი: მისლი, 1970. – გვ. 95–156.
 9. ე.ა.ტორჩინოვი. მსოფლიო რელიგიები: საზღვრებს მიღმა გამოცდილება: ფსიქოტექნიკა და ტრანსპერსონალური მდგომარეობა/ე.ა.ტორჩინოვი. – სანქტ-პეტერბურგი: ცენტრი „პეტერბურგის აღმოსავლეთმცოდნეობა“ , 1998. – 384 გვ.
 10. ფ.ტიუტჩევი. ლექსები/ფ.ტიუტჩევი. მოსკოვი: პრავდა, 1978. – 320 გვ.
 11. მ.ელიადე. მითი ანდროგინზე, ან ერთიანობის მისტერია. თავი „მითი ანდროგინზე“ [თარგმ. ფრანგ. ე.ვ.ბაევსკაიამ, ო.ვ.დავთიანმა] / მირჩა ელიადე. - სანქტ-პეტერბურგი,: ალეტეია, 1998. – 375 გვ.
  
https://www.slideshare.net/galinashavard/dialog-in-culture-11-102011-cpd-presentation-for

Galina Shavard

, 

Dialog in culture. 11 10-2011. CPD presentation for a workshop

1. 1. ДИАЛОГ КУЛЬТУР МИРОВОЗЗРЕНИЕ ВОСТОКА И ЗАПАДА ОБЩНОСТЬ КУЛЬТУР, КУЛЬТУРНАЯ СПЕЦИФИКА КУЛЬТУРНАЯ ДИСТАНЦИЯ, КОНФЛИКТ КУЛЬТУР, КУЛЬТУРНЫЙ ШОК ПРОБЛЕМЫ КУЛЬТУРНОЙ АДАПТАЦИИ 

 http://www.obshestvo.net/single-post/2016/08/19/%D0%9F%D0%BE%D0%BB-%D0%9C%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D0%BD-%C2%AB%D0%9F%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC-%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C-%D0%BF%D0%BE-%D0%BD%D0%B0%D1%88%D0%B5%D0%BC%D1%83-%D0%B1%D1%83%D0%B4%D1%83%D1%89%D0%B5%D0%BC%D1%83%C2%BB-%D0%BE%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B2%D0%BE%D0%BA-%D0%B8%D0%B7-%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8 

Пол Мейсон «Посткапитализм: путеводитель по нашему будущему» (отрывок из книги)

19.08.2016

http://www.myshared.ru/slide/497896/

Презентация на тему: " ПРОБЛЕМА ДИАЛОГА ВОСТОЧНОЙ И ЗАПАДНОЙ КУЛЬТУРЫ. «Запад есть Запад, Восток есть Восток, не встретиться им никогда. Лишь у подножья Престола Божья в день."