მე–17 სრულიად რუსეთის ღია კონფერენციის „დედამიწის კოსმოსიდან დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“

 http://conf.rse.geosmis.ru/files/books/2019/7963.htm

მე–17 სრულიად რუსეთის ღია კონფერენციის „დედამიწის  კოსმოსიდან დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მასალები, მოსკოვი, რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2019 წ.

(http://conf.rse.geosmis.ru)

მზის რადიაციის ნაკადების სივრცულ-დროებითი ცვალებადობა ქვემო ვოლგის ტერიტორიაზე თანამგზავრული და მიწისზედა დაკვირვებების მონაცემების მიხედვით

ი.ა. ნეიშტადტი (1), მ.ი. ჩერვიკაოვი (1),ა.ა. სპირიახინა  (1), ი.ვ. სურკოვა  (1),ს.ა. შარკოვა  (1)

(1) ნ.გ. ჩერნიშევსკის სახელობის სარატოვის ეროვნული კვლევითი სახელმწიფო უნივერსიტეტი, სარატოვი, რუსეთი

         კლიმატის სისტემაში მიმდინარე თანამედროვე გლობალური და რეგიონალური ცვლილებები მოითხოვს კლიმატის ფორმირების ძირითადი ფაქტორების სივრცულ-დროებითი ცვალებადობის შეფასებას და, კერძოდ, შეფენილი ზედაპირის რადიაციული ბალანსის. რადიაციული ბალანსის გაზომვა შედიოდა სსრკ-ში, მოგვიანებით რუსეთში, ქსელური აქტინომეტრული სადგურების ძირითადი დაკვირვების პროგრამაში. აქტინომეტრული ქსელის სიმკვრივე თავდაპირველად არასაკმარისი იყო ყველა რეგიონის გასაშუქებლად.

        ბოლო ათწლეულების განმავლობაში, ბევრ სადგურზე, მოწყობილობების ბაზის მდგომარეობის გამო, რადიაციულ ბალანსზე დაკვირვება შეწყდა. რადიაციული ბალანსის განაწილების გეოგრაფიული კანონზომიერებების და მისი კლიმატური ცვლილებების შესწავლა შეუძლებელი გახდა პირდაპირი აქტინომეტრული დაკვირვების საფუძველზე [11]; საჭიროა სხვა მიდგომების გამოყენება.

          თანამგზავრული მონაცემების გამოყენების გზით  საიმედო ინფორმაციის მიწოდების დიდი შესაძლებლობები იხსნება რეგიონებში, სადაც მიწისზედა გაზომვები იშვიათია ან საერთოდ არ არსებობს. რადიაციული ბალანსის  მნიშვნელობის მრავალწლიანი სერიის შენარჩუნება იმ პუნქტებში, სადაც დასრულდა მისი უშუალო გაზომვები, მაგრამ წარმოებს დაკვირვებები სხვა რადიაციულ მახასიათებლებზე, შესაძლებელია გამოთვლის მეთოდების დახმარებით [1,3,5-10, 14-32].

       აქტინომეტრული დაკვირვების მონაცემების ყველაზე სრულყოფილი არქივები კონცენტრირებულია მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის მსოფლიო რადიაციულ ცენტრებში. ერთ-ერთი უდიდესი ცენტრი მდებარეობს ვოეიკოვის სახელობის მთავარ გეოფიზიკურ ობსერვატორიაში. ეს ცენტრი აკუმულირებს აქტინომეტრულ ინფორმაციას და ყოველწლიურად აქვეყნებს ვებგვერდზე ბიულეტენებს, რომლებიც შეიცავს ინფორმაციას მზის რადიაციის შესახებ სადგურების მიხედვით [2].

         ნაშრომში განხილულია ქვედა ვოლგის რეგიონში მზის ენერგეტიკის პრობლემების გადაჭრის კლიმატური პირობების შეფასების საკითხები, განსაკუთრებით სარატოვის რეგიონში. განხორციელდა ძირითადი გეოფიზიკური ობსერვატორიის მსოფლიო რადიაციული ცენტრის მიწისზედა აქტინომეტრული მონაცემების და თანამგზავრული პროექტის მონაცემების CERES (NASA) შედარებითი ანალიზი [12]. ქვედა ვოლგის რეგიონის გრძელვადიანი თანამგზავრული მონაცემების საფუძველზე, შესწავლილია მათი სეზონური და სივრცითი ცვალებადობა. ჩატარებული ანალიზის შედეგად გამოვლინდა მზის რადიაციის მიღების ზოგიერთი თავისებურებები [4, 13].

        ჩატარდა სარატოვის ოლქის რაიონირება MapInfo პროგრამის გამოყენებით CERES-ის თანამგზავრული პროექტის მონაცემებზე დაყრდნობით, რამაც შესაძლებელი გახადა ტერიტორიის დიფერენცირება რადიაციული რეჟიმის თავისებურებების მიხედვით. გაკეთდა დასკვნა  ყველაზე შესაფერისი ტერიტორიის შესახებ ჰელიოენერგეტიკული დანადგარების განთავსებისთვის.

        ჩატარებული კვლევები შესაძლებელს ხდის სარატოვის ოლქში ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური განახლებადი ენერგეტიკული რესურსების ათვისების კლიმატური პირობების დეტალურად აღწერას. ზედაპირის ენერგეტიკული განათებულობა ზაფხულის თვეებში უკიდურეს ჩრდილოეთ რაიონებში არ აღემატება 320 ვტ/მ2, ხოლო რეგიონის სამხრეთით ის აღწევს 410 ვტ/მ2-ს. ყველაზე პერსპექტიული რაიონების ტერიტორიაზე (უპირველეს ყოვლისა, ეს არის ალგაის რაიონი), შესაძლებელია შეიქმნას მსხვილი ჰელიოსისტემები, რომლებიც დამატებით უზრუნველყოფენ რაიონს დამატებითი ენერგიით.

      საკვანძო სიტყვები: ჰელიოენერგეტიკა, ჯამური მზის რადიაცია, CERES, კლიმატური პოტენციალი, მზის ენერგია

                                                 ლიტერატურა:

ე.ვ. გორბარენკო. გაზომილი, გამოთვლილი და თანამგზავრული ინფორმაციის გამოყენება დედამიწის ზედაპირის რადიაციული ბალანსის დასადგენად//საერთაშორისო სიმპოზიუმის „ატმოსფერული რადიაცია და დინამიკა“  თეზისები. 2017. გვ. 163–164.

რადიაციულ მონაცემთა მსოფლიო ცენტრი. URL: http://wrdc.mgo.rssi.ru/wwwrootnew/wrdc_ru_new.htm (მიმართვის თარიღი: 29.04.2019).

მ.ბ. ბოგდანოვი, ვ.ა. ვორობიოვი, ა.ი. კოტუმა, მ.ი. ჩერვიაკოვი. მოკლეტალღოვანი არეკლილი რადიაციის საზომი სკალის კავშირი IKOR-M AES „Meteor-M“ №1 და №2//კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები. 2016. ტ 13. № 4. გვ. 252-260.

ი.ა. ნეიშტადტ, მ.ი. ჩერვიაკოვი. კლიმატური პოტენციალის შეფასება ჰელიოენერგეტიკის განვითარებისთვის რუსეთის ევროპული ტერიტორიის სამხრეთ-აღმოსავლეთით თანამგზავრული სატელიტური და სახმელეთო დაკვირვებების მიხედვით//ახალგაზრდა მეცნიერთა XVI კონფერენციის „ველებისა და გამოსხივების ურთიერთქმედება მატერიასთან“ შრომები. – ირკუტსკი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ციმბირის განყოფილების მზის და დედამიწის ფიზიკის ინსტიტუტი, 2019. გვ. 354–356.

ი.ა. სკლიაროვი, ვ.ა. ვორობიოვი, ა.ი. კოტუმა, მ.ი. ჩერვიაკოვი, ვ.მ. ფეიგინი. კლებადი მოკლეტალღოვანი რადიაციის სადამკვირვებლო მონაცემების დამუშავების ალგორითმი თანამგზავრ „Meteor-M“ №1-დან//დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები კოსმოსიდან. 2012. ტ. 9. №3. გვ. 83-90.

ი.ა. სკლიაროვი, ვ.ა. ვორობიოვი, ა.ი. კოტუმა, მ.ი. ჩერვიაკოვი, ვ.მ. ფეიგინი. დედამიწის რადიაციული ბალანსის კომპონენტების გაზომვები თანამგზავრ „Meteor-M“ №1-დან//დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები კოსმოსიდან. 2012. ტ. 9. №2. გვ. 173-180.

ი.ა. სკლიაროვი, მ.ი. ჩერვიაკოვი, ვ.ა. ვორობიოვი, ა.ი. კოტუმა,  ვ.მ. ფეიგინი. შთანთქმული მზის რადიაციისა და ალბედოს მონაცემების დამუშავების ზოგიერთი შედეგი ICOR-M-ს აპარატურის დახმარებით//სარატოვის უნივერსიტეტის ცნობები. ახალი სერია. დედამიწის შესახებ მეცნიერების სერია. 2013. გამ. 2. ტ. 13. გვ. 30-33.

ი.ა. სკლიაროვი,  მ.ი. ჩერვიაკოვი, ვ.ა. ვორობიოვი, ა.ი. კოტუმა,  ვ.მ. ფეიგინი. ალბედოს განაწილების თავისებურებები 2010–2012 წლებში თანამგზავრული მონაცემების მიხედვით „მეტეორი-მ“ No1-დან// კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები. 2013. ტ. 10. № 4. გვ. 107-117.

ი.ა. სკლიაროვი, მ.ი. ჩერვიაკოვი, ვ.ა. ვორობიოვი, ა.ი. კოტუმა,  ვ.მ. ფეიგინი. 2010-2012 წლებში შთანთქმული მზის რადიაციის განაწილების თავისებურებები თანამგზავრის „მეტეორი-მ“ №1-ს მონაცემების მიხედვით// კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები. 2013. Т. 10. № 2. C. 272-283.

ი.ა. სკლიაროვი, მ.ი. ჩერვიაკოვი, ა.ი. კოტუმა. სარატოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დედამიწის რადიაციული ბალანსის შემადგენელის კვლევის ლაბორატორია/ გეოგრაფია სარატოვის უნივერსიტეტში. თანამედროვე კვლევები: სამეცნიერო შრომების კრებული./ა.ნ. ჩუმაჩენკოს რედაქციით. - სარატოვი: სარატოვის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2014. გვ. 166-172.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ი.ა. ნეიშტადტი. გაზომვის აქტინომეტრიული მეთოდები: სასწავლო-მეთოდური სახელმძღვანელო გეოგრაფიის ფაკულტეტის სტუდენტებისთვის. სარატოვი: მეცნიერება, 2019. 50 გვ.

Clouds and the Earth’s Radiant Energy System (CERES). URL: https://ceres.larc.nasa.gov (дата обращения: 23.04.2019).

Neyshtadt Y.A., Cherviakov M. Yu. The climatic conditions for the solar industry development in Lower Volga region// მსოფლიოს წარვუდგენთ სამეცნიერო მიღწევებს. საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები: ახალგაზრდა მეცნიერთა X სამეცნიერო კონფერენციის „Presenting Academic Achievements to the World“ მასალები. – სარატოვი: გამომცემლობა „სარატოვის წყარო“, 2020. გამ. 9. გვ.

მ.ბ. ბოგდანოვი, მ.ი. ჩერვიაკოვი. დედამიწის კლიმატური სისტემის რადიაციული ზემოქმედებისადმი რეაქციის და მგრძნობელობის დროის შეფასება // სარატოვის უნივერსიტეტის ცნობები. ახალი სერია. სერია: მეცნიერება დედამიწის შესახებ, 2019. ტ. 19, გამ. 4. გვ. 216-223.

მ.ი. ჩერვიაკოვი. კლიმატის ცვლილების ექსპერტთა სამთავრობათაშორისო ჯგუფის შეფასებითი ანგარიშები//ეკოლოგია: საბუნებისმეტყველო-სამეცნიერო, ტექნიკური და ჰუმანიტარული ცოდნის სინთეზი: III სრულიად რუსეთის სამეცნიერო-პრაქტიკული ფორუმის მასალები, სარატოვი, 2012 წლის 10-12 ოქტომბერი/[რედკოლ. ა.ვ. ივანოვი, ი.ა. იაშკოვი, ე.ა. ვისტორობეცი და სხვ.]; ი. გაგარინის სახელობის სარატოვის სახელმწიფო ტექნიკური უნიერსიტეტი, 2012. გვ. 65-67.

Spiryakhina A. A., Cherviakov M. Yu. Research of the components of the earth radiation balance at the top of the atmosphere during the El nino (La nina) events in the pacific ocean//მსოფლიოს წარვუდგენთ სამეცნიერო მიღწევებს. საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები: ახალგაზრდა მეცნიერთა X სამეცნიერო კონფერენციის „Presenting Academic Achievements to the World“ მასალები. – სარატოვი: გამომცემლობა „სარატოვის წყარო“, 2019. გამ. 8. გვ. 160-164.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ს.ა. შარკოვა, ა.ა. სპირიახინა, ი.ვ. სურკოვა, ი.ა. ნეიშტადტი. არქტიკაში ტროპოპაუზის მახასიათებლების ცვალებადობა ატმოსფეროს დისტანციური რადიოზონდირების მონაცემების მიხედვით// სრულიად რუსეთის მეჩვიდმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2019. გვ. 252.

ი.ვ. სურკოვა, მ.ი. ჩერვიაკოვი, ა.ა. სპირიახინა, ი.ა. ნეიშტადტი, ს.ა. შარკოვა. ღრუბლიანობის გავლენა დედამიწის რადიაციულ ბალანსზე თანამგზავრების გაზომვების მონაცემების მიხედვით // სრულიად რუსეთის მეჩვიდმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2019. გვ. 238.

ა.ა. სპირიახინა, მ.ი. ჩერვიაკოვი, ი.ვ. სურკოვა, ი.ა. ნეიშტადტი, ს.ა. შარკოვა. ალბედოს და შთანთქმული მზის რადიაციის ურთიერთკავშირი ოკეანის ზედაპირის ტემპერატურასთან ელ ნინიოს მოვლენების დროს//სრულიად რუსეთის მეჩვიდმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი. გვ. 236.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, მ.ბ. ბოგდანოვი, ვ.ა. ვორობიოვი, ა.ი. კოტუმა. ახალი თაობის მზის მუდმივას გამზომი ISP-2M // სრულიად რუსეთის მეჩვიდმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2016. გვ. 142.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, მ.ბ. ბოგდანოვი, ა.ი. კოტუმა, ე.ვ. შიშკინა, ა.ა. სპირიახინა, ი.ვ. სურკოვა, ე.ვ. კულკოვა, ვ.ს. ველიკანოვი. ალბედოს და შთანთქმული მზის რადიაციის სივრცულ-დროებითი ვარიაციების თავისებურებები IKOR-M რადიომეტრების გაზომვების მონაცემების მიხედვით//სრულიად რუსეთის მეთოთხმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2016. გვ. 207.

მ.ი. ჩერვიაკოვი. ალბედოს თანამგზავრული მონიტორინგი // სრულიად რუსეთის სამეცნიერო კონფერენციის „მდგომარეობისა და გარემოს დაბინძურების მონიტორინგი. ძირითადი შედეგები და განვითარების გზები“ მოხსენებების თეზისები. მოსკოვი: ფედერალური სახელმწიფო საბიუჯეტო დაწესებულება „როსჰიდრომეტის და რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის გლოვალური კლიმატის და ეკოლოგიის ინსტიტუტი“, 2017. გვ. 38-39.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ე.ვ. შიშკინა, ე.ვ. კულკოვა. არეკლილი მოკლეტალღოვანი რადიაციის ნაკადის თანამგზავრული გაზომვები // სრულიად რუსეთის სამეცნიერო კონფერენციის „მდგომარეობისა და გარემოს დაბინძურების მონიტორინგი. ძირითადი შედეგები და განვითარების გზები“ მოხსენებების თეზისები. მოსკოვი: ფედერალური სახელმწიფო საბიუჯეტო დაწესებულება „როსჰიდრომეტის და რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის გლოვალური კლიმატის და ეკოლოგიის ინსტიტუტი“,  2017. გვ. 92-93.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ა.ა. სპირიახინა, ი.ვ. სურკოვა. შთანთქმული მზის რადიაციის სივრცულ-დროებითი განაწილება ოკეანეებზე // სრულიად რუსეთის სამეცნიერო კონფერენციის „მდგომარეობისა და გარემოს დაბინძურების მონიტორინგი. ძირითადი შედეგები და განვითარების გზები“ მოხსენებების თეზისები. მოსკოვი: ფედერალური სახელმწიფო საბიუჯეტო დაწესებულება „როსჰიდრომეტის და რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის გლოვალური კლიმატის და ეკოლოგიის ინსტიტუტი“, 2017. С. 106-107.

ე.ვ. კულკოვა, მ.ი. ჩერვიაკოვი. რადიაციული ბალანსის კომპონენტების ცვალებადობა არქტიკის რეგიონში // მსოფლიო ოკეანის კომპლექსური კვლევები. ახალგაზრდა მეცნიერთა სრულიად რუსეთის II სამეცნიერო კონფერენციის მასალები, ქ. მოსკოვი, 2017 წლის 10-14 აპრილი [ელექტრონული რესურსი]. – მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ოკეანოლოგიის ინსტიტუტი. გვ. 144-145.

ა.ა. სპირიახინა, მ.ი. ჩერვიაკოვი. დედამიწის რადიაციული ბალანსის კომპონენტების სივრცით-დროებითი ვარიაციები ელ ნინიოს (ლა ნინია) მოვლენების დროს// მსოფლიო ოკეანის კომპლექსური კვლევები. ახალგაზრდა მეცნიერთა სრულიად რუსეთის II სამეცნიერო კონფერენციის მასალები, ქ. მოსკოვი, 2017 წლის 10-14 აპრილი [ელექტრონული რესურსი]. – მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ოკეანოლოგიის ინსტიტუტი. გვ. 265-266.

ი.ვ. სურკოვა, მ.ი. ჩერვიაკოვი. ალბედო და შთანთქმული მზის რადიაცია ატმოსფეროს ზედა საზღვარზე მსოფლიო ოკეანეზე თანამგზავრული გაზომვების მონაცემების მიხედვით // მსოფლიო ოკეანის კომპლექსური კვლევები. ახალგაზრდა მეცნიერთა სრულიად რუსეთის II სამეცნიერო კონფერენციის მასალები, ქ. მოსკოვი, 2017 წლის 10-14 აპრილი [ელექტრონული რესურსი]. – მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის ოკეანოლოგიის ინსტიტუტი. გვ.  275-276.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ა.ი. კოტუმა, მ.ბ. ბოგდანოვი, ი.ვ. სურკოვა, ა.ა. სპირიახინა, ე.ვ. კულკოვა, ე.ვ. შიშკინა, ს.ა. შარკოვა, ი.ა. ნეიშტადტი. ალბედოს და შთანთქმული მზის რადიაციის თანამგზავრული მონიტორინგი ატმოსფეროს ზედა საზღვარზე რუსული ICOR-M რადიომეტრების გამოყენებით // სრულიად რუსეთის მეთხუთმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2017 წლის 13-17 ნოემბერი. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2017. გვ. 225.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ა.ი. კოტუმა, ი.ვ. სურკოვა, ა.ა. სპირიახინა, ე.ვ. კულკოვა, ე.ვ. შიშკინა. ალბედოს და შთანთქმული მზის რადიაციის მნიშვნელობების ცვალებადობა წყნარი ოკეანის ტროპიკულ ნაწილში IKOR-M თანამგზავრული რადიომეტრების მონაცემების მიხედვით // სრულიად რუსეთის მეთხუთმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. 2017 წლის 13-1ნოემბერი. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2017. გვ. 226.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ე.ვ. კულკოვა, ი.ვ. სურკოვა, ა.ა. სპირიახინა, ი.ა. ნეიშტადტი, ს.ა. შარკოვა, ე.ი. კაპცოვა, ნ.ო. რუდენკო, ა.ვ. პოლიანსკი, პ.ვ. ციპლუხინა. ალბედოს და შთანთქმული მზის რადიაციის სივრცულ-დროებითი ცვალებადობა არქტიკაში 2009 წლიდან 2018 წლამდე პერიოდში თანამგზავრული გაზომვების მონაცემების მიხედვით // სრულიად რუსეთის მეთექვსმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2018. გვ. 232.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ა.ა. სპირიახინა, ი.ვ. სურკოვა, ი.ა. ნეიშტადტი, ს.ა. შარკოვა, მ.ა. ბრუხანოვი, მ.დ. ლისტოვი. ატმოსფეროს ზედა საზღვარზე დედამიწის რადიაციული ბალანსის კომპონენტების მონაცემების შედარების შედეგები წყნარ ოკეანეში ელ ნინიოს მოვლენების დროს ოკეანის ზედაპირის ტემპერატურის მონაცემებთან // სრულიად რუსეთის მეთექვსმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2018. გვ. 233.

მ.ი. ჩერვიაკოვი, ი.ვ. სურკოვა, ა.ა. სპირიახინა, ი.ა. ნეიშტადტი, ა.ი. კოტუმა, ს.ა. შარკოვა. ღრუბლიანობასა და ალბედოს შორის ურთიერთკავშირი ატმოსფეროს ზედა საზღვარზე თანამგზავრული გაზომვების მონაცემების მიხედვით // სრულიად რუსეთის მეთექვსმეტე ღია კონფერენციის „კოსმოსიდან დედამიწის დისტანციური ზონდირების თანამედროვე პრობლემები“ მოხსენებების თეზისების კრებული. მოსკოვი: რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის  კოსმოსური კვლევების ინსტიტუტი, 2018. გვ. 234.