მზის სიკვდილი. შორეულმა ვარსკვლავმა გაანათა მზის სიკვდილით გამოწვეული დედამიწის გადარჩენის გეგმა

 https://dprvrn.ru/gibel-solnca-dal-kaya-zvezda-osvetila-plany-spaseniya-zemli-ot/

მზის სიკვდილი. შორეულმა ვარსკვლავმა გაანათა მზის სიკვდილით გამოწვეული დედამიწის გადარჩენის გეგმა 

დღეს ჩვენ ვისაუბრებთ შემდეგ თემაზე: რა დაემართება ჩვენს პლანეტას, თუ მზე არ იქნება. და იქნება საერთოდ რამე.

იმისათვის, რომ გაიგოთ, რა შეიძლება მოხდეს მზის, როგორც პლანეტის მთავარი მნათობის, სიკვდილის შედეგად, ჯერ უნდა შეაფასოთ მზის როლი მის სიცოცხლეში. რა თქმა უნდა, ეს ინფორმაცია ერთ სტატიაში ვერ ჩაეტევა, ადამიანები ათასობით წლის განმავლობაში სწავლობენ ყველაზე კაშკაშა ვარსკვლავს და ის მათთვის დღემდე საიდუმლოების ნაწილად რჩება, მაგრამ შევეცადოთ მოკლედ გამოვხატოთ არსი.

თუ მზე ჩაქრება, დედამიწა მოკვდება სულ რაღაც 8 წუთსა და 20 წამში

მზე

მზე ყველაზე ძლიერი ბუნებრივი ბირთვული რეაქტორია! მზის შიგნით ტემპერატურა 16 მილიონ გრადუს ცელსიუსზე მეტია, გარეთ 5 ათასზე მეტი, ტემპერატურა თანდათან იზრდება.

მზე ახლა დაახლოებით 4,5 მილიარდი წლისაა, რაც მისი სიცოცხლის ნახევარი მაინც არის, ანუ იდეალური სცენარით ის კიდევ იმდენს  მაინც იარსებებს, რაც არსებობს.

შემთხვევით არ არის დედამიწა მზის სისტემის ერთ-ერთი პლანეტა. მზე „აკონტროლებს“ ყველაფერს ჩვენს სამყაროში, ყველაზე კაშკაშა და  მთავარი ვარსკვლავის გარშემო ბრუნავენ თანამგზავრები, პლანეტები, ასტეროიდები, მეტეორიტები. მზე, დედამიწისგან დაშორებისა და მიახლოების მიხედვით, ათბობს ჩვენს პლანეტას, და მასზე იწყება ზამთარი ან ზაფხული, შემოდგომა, გაზაფხული, და როდესაც დედამიწა უკანა მხარით ბრუნავს თავის ღერძის გარშემო, ჩვენთან ღამეა, შემდეგ დღე. ზაფხულში არის მოკლე ღამის ციკლი, რადგან დედამიწა იმ მომენტში მზესთან ახლოსაა, ამიტომ ის უკეთ ანათებს პლანეტას, ვიდრე ზამთარში.

ჩვენგან ცოტა ვინმეს თუ წარმოუდგენია სიტუაცია, რომ მზე მუდამ არ გაგვათბობს და შესაძლოა ერთ დღეს ჩაქრეს. ეს, ალბათ, უკანასკნელი რამ არის, რაზეც ადამიანი ფიქრობს ამ მოკვდავ დედამიწაზე.

და ტყუილუბრალოდ... მზე მარადიული ნამდვილად არ არის.

მეცნიერულ ვერსიებს მოგვიანებით განვიხილავთ, ახლა კი იმის შესახებ, თუ რა მოხდება, თუ მზე, გულუბრყვილო დედამიწელების აზრით, ჩაქრება.

- მაშინვე აცივდება, სიბნელე დაისადგურებს და ყველა ცოცხალი არსება მოკვდება, შესაძლოა რამდენიმე წამში და შესაძლოა დღეებში.

- პირველ დღეს ყველაფერი ნაცნობი იქნება, თითქოს ღამე დადგა, მე-9 დღეს ტემპერატურა მთელ დედამიწაზე მინუსამდე დავარდება, მე-20 დღეს წყალსატევები გაიყინება, ორ თვეში ტემპერატურა დაეცემა 60 გრადუს ცელსიუსზე დაბლა, 6 წელიწადში დედამიწა პლუტონის ორბიტაზე აღმოჩნდება, 10 წელიწადში ტემპერატურა იქნება მინუს 150 გრადუსი.

- პირველ წუთებში ვერც კი მივხვდებით, რომ მზე ჩაქრა, მერე ღამის მსგავსი მდგომარეობა დადგება, დედამიწა თანდათან გაციებას დაიწყებს და ტემპერატურა მინუსს მიაღწევს.

- სანამ ჩაქრება, მზე გაიზრდება და დედამიწას შთანთქაავს, მაგრამ თუ წარმოვიდგენთ, რომ ის უბრალოდ „გამოირთვება“, მაშინ დედამიწა გახდება ბნელი, გარეგნულად ცივი, მაგრამ შიგნით მაინც სავსე გავარვარებული ლავით.

- გრავიტაცია, რომლითაც ჩვენ „დავფრინავთ“ მზის გარშემო, გაქრება, და ჩვენ ფანჯრიდან გავფრინდებით შორეულ უცნობლობაში 1000 კმ-ზე მეტი სიჩქარით, ჩვენი პლანეტა კი, რომელიც ორბიტიდან ჩამოვა, შეეჯახება რომელიმე მეტეორიტს.

- მთელ დედამიწაზე ადამიანების მცირე ნაწილი გადარჩება - რამდენიმე ათასი, ისინი დასახლდებიან ბუნკერში, მოიპოვებენ ენერგიას ავტონომიური ატომური ელექტროსადგურების გამოყენებით, მაგრამ 30 წელიწადში ურანისა და პლუტონიუმის ყველა მარაგი ამოიწურება, და ყველა ადამიანი დაიღუპება.

მაგრამ რაც მთავარია, ვერსიები იმის შესახებ, თუ რატომ შეიძლება მზე მოულოდნელად ჩაქრეს, შეიძლება ყალბი იყოს:

- მისი სიცოცხლის ციკლი დასრულდება, რომლის ხანგრძლივობა არცერთმა მოკვდავმა არ იცის, დასრულდება სწრაფად და მოულოდნელად,

- მზე თავის თავს გააცამტვერებს, ანუ მის ზედაპირზე თერმობირთვული რეაქცია მაქსიმალურ მნიშვნელობებს მიაღწევს, რის შემდეგაც ის აფეთქდება, -

- ადამიანი თავისი მავნე მოქმედებებით ბუნებასთან, ატმოსფეროსთან მიმართებაში, ერთგვარად იმოქმედებს მზის სიცოცხლეზე და ის ჩაქრება, მანამდე კი მზის მწყობრიდან გამოსვლა დაიწყება.

რა შედეგის და რა დასკვნის გამოტანა შეიძლება ნათქვამიდან? ადამიანების აზრით, მზის „სიკვდილი“ შეიძლება მოულოდნელად დადგეს, უმიზეზოდ, ყველაფერი, რაც კაცობრიობას ელის მზის მწყობრიდან გამოსვლის შემდეგ  სიკვდილია.

ახლა კი ვისაუბროთ მეცნიერული, ცოტა ფილოსოფიური და რელიგიური თვალსაზრისით.

საიდან გაჩნდა მზე? ის ღმერთმა შექმნა:

„1 თავდაპირველაღ ღმერთმა შექმნა ცა და მიწა.

2 მიწა იყო უსახო და უდაბური, ბნელი იდო უფსკრულზე და სული ღვთისა იძვროდა წყლებს ზემოთ.

3 თქვა ღმერთმა: იყოს ნათელი! და იქმნა ნათელი.

4  და ნახა ღმერთმა, რომ ნათელი კარგი იყო, და გაჰყარა ღმერთმა ნათელი და ბნელი.

5 ნათელს ღმერთმა უწოდა დღე და ბნელს უწოდა ღამე. იყო საღამო, იყო დილა - პირველი დღე.

13 იყო საღამო, იყო დილა - მესამე დღე.

14  თქვა ღმერთმა: იყოს მნათობები ცის მყარზე დღისა და ღამის გასაყრელად, დროჟამის აღმნიშვნელად - დღეებისა და წელიწადებისა;

15 იყვნენ მანათობლებად ცის მყარზე რომ გაანათონ მიწა. და იქმნა ასე.

16 გააჩინა ღმერთმა ორი მთავარი მნათობი, - დიდი მნათობი დღის განმგებლად და მცირე მნათობი ღამის განმგებლად - და ვარსკვლავები“. („დაბადება“)

კიდევ ერთი ვარიანტი:

 „მზის სისტემა წარმოიშვა გაზისა და მტვრის ერთი დიდი ღრუბლისგან. ამ ღრუბელმა დაიწყო შეკუმშვა გრავიტაციის მოქმედების ქვეშ, რის შედეგადაც მასში შემავალი ნივთიერების ძირითადი ნაწილი მოგროვდა ცენტრალურ მასაში, საიდანაც შემდგომში წარმოიშვა მზე. თუმცა, ვინაიდან ეს ღრუბელი თავდაპირველად არ იყო უძრავი, მხოლოდ ოდნავ ბრუნავდა, ღრუბლის მთელი მასა არ აღმოჩნდა კონცენტრირებული ცენტრალურ მასაში.

შესაძლებელია, რომ ორივე ეს ვარიანტი არ იყოს ურთიერთგამომრიცხავი.

რატომ შეუძლია მზეს ჩაქრეს მეცნიერული თვალსაზრისით?

სინამდვილეში, როგორც არ უნდა გვარწმუნებდნენ დღეს ყველაზე კაშკაშა ვარსკვლავზე აფეთქების მოულოდნელობის და საშიშროების, მისი უეცარი გაქრობის რეალობის შესახებ - არ დაიჯეროთ! ყველაზე მოკრძალებული გამოთვლებითაც კი, მზე იცოცხლებს კიდევ 1-დან 4,5 მილიარდ წლამდე. მაგრამ ჩვენ არ ვიცით, რა თქმა უნდა, რა გველოდება ხვალ, და თუ გავითვალისწინებთ, რომ სამყარო შეიქმნა (ღმერთის მიერ, შემთხვევით თუ სხვაგვარად), მაშინ ასევე შეგვიძლია მივიდეთ დასკვნამდე, რომ სამყარო შეიძლება ისევე მოულოდნელად გაქრეს, როგორც გაჩნდა, მათ შორის მზეც. ამ ჰიპოთეტურ შესაძლებლობასთან დაკავშირებით, არაერთმა მეცნიერმა გააკეთა პროგნოზი, თუ რა მოხდებოდა პლანეტაზე მზის სიკვდილის შემდეგ, კერძოდ, აინშტაინმა, NASA-ს, ჰარვარდის სპეციალისტებმა და ა.შ.

2012 წელს, მანამდე კი რამდენჯერმე, ჩვენ გვიწინასწარმეტყველეს სამყაროს დასასრული მზის „გათიშვის“ სახით, მაგრამ პლანეტა ცოცხალია. ჩვენ გვეუბნებიან მზეზე ანთებების, მისი ანომალური აქტივობის, სათბურის ეფექტის, ახლა გავარვარებული გარსის და გამოსხივების მავნებლობის შესახებ. თუმცა, მშვიდობიანი პროგნოზების თანახმად, ვარსკვლავის სიკვდილამდე ჯერ კიდევ მისი ცხოვრების ნახევარია დარჩენილი. 

მეცნიერებმა დაადგინეს, რომ მსგავსი ტიპისა და მასის ვარსკვლავები, როგორიცაა მზე, ცოცხლობენ დაახლოებით 10 მილიარდი წელი,  ის ცხოვრობს უკვე ნახევარს, თანდათანობით ხარჯავს თავის წყალბადის საწვავს, და ტემპერატურა მოიმატებს, მილიარდ წელიწადში ის წითელი გიგანტის ეტაპზე გავა, არა ადრე, ვიდრე 3 მილიარდი წლის შემდეგ, მზე ორჯერ უფრო კაშკაშა გახდება, წყალი აორთქლდება, დედამიწაზე სიცოცხლის ყველა ფორმა შეუძლებელი იქნება. მზის დაბადებიდან 10 მილიარდი წლის პერიოდისთვის ის გადავა კვდომის პერიოდში, დაიწყება გარსის დაწვის პროცესი, დედამიწას მზე შთანთქავსს, ან დაშრება და დარჩება ატმოსფეროს გარეშე.

 გთავაზობთ მზის „სიკვდილის“ მოკლე აღწერას სხვა ვარსკვლავის გარდაცვალების დაკვირვების მიხედვით, მისი თეთრ ჯუჯად გადაქცევის შემდეგ:

 „ჰარვარდ-სმიტსონის ასტროფიზიკის ცენტრის ამერიკელმა მკვლევარებმა, ვარსკვლავი WD 1145 + 017 ქცევაზე დაკვირვების შედეგად, ერთდროულად დააფიქსირეს ერთი სისტემის ფარგლებში თეთრი ჯუჯა, სხვა პლანეტის ნარჩენები და კოსმოსური ნაგავი“, - იუწყება Sci-News. 

 ენდრიუ ვანდერბურგი, ასტროფიზიკოსი, კვლევითი ჯგუფის ხელმძღვანელი: „ჩვენ დავინახეთ თეთრი ჯუჯა იმ მომენტში, როდესაც ის ანადგურებს თავის პლანეტას და ფანტავს ნაშთებს ვარსკვლავის ზედაპირზე“.

მეცნიერმა განმარტა, რომ როგორც კი ვარსკვლავი წითელ გიგანტად გადაიქცევა, ის დესტაბილიზაციას უკეთებს მის გარშემო არსებული პლანეტების ორბიტას და შთანთქავს მათ. სწორედ ეს მომენტი დააფიქსირა NASA-ს ტელესკოპმა. ვანდერბურგის თქმით, იგივე ბედი ელის დედამიწას. მეცნიერთა პროგნოზით, მზე შთანთქავს ჩვენს პლანეტას დაახლოებით 5-7 მილიარდი წლის შემდეგ.

მაგრამ თეთრ ჯუჯად გადაქცევა არ იქნება მომენტალური, როგორც გესმით, ამას ხანგრძლ პერიოდი სჭირდება, მრავალმილიონიანი, შესაძლებელია მრავალმილიარდიანი, და თეთრ ჯუჯად გადაქცევის შემდეგაც კი, ვარსკვლავი შეძლებს სინათლის გამოსხივებას, თუმცა სითბო, სავარაუდოდ, ნაკლები იქნება... . როგორც ავტომობილი საწვავის გარეშე, ინერციით განაგრძობს ბრუნვას, მაგრამ აღარ ექნება ადრინდელი ძალა და აქტიურობა. ახლა ვარსკვლავი 30%-ით უფრო კაშკაშაა, ვიდრე დაბადებისას, და ის ზრდის თავის სიკაშკაშეს, მოცულობას. რამდენიმე მილიონ წელიწადში დედამიწის ტემპერატურა 40 გრადუსით მოიმატებს, ოკეანეებიდან წყალი აორთქლებას დაიწყებს, მთელი მოსახლეობა დღის განმავლობაში თავშესაფრებში, ბუნკერებში  დაიმალება და მხოლოდ ღამით ამოვა ზედაპირზე.

მაშინაც კი, თუ მოულოდნელად, გაურკვეველი მისტიკური მიზეზების გამო, მზე მოულოდნელად ჩაქრება, მაშინ, როგორც აინშტაინმა დაადგინა მისი კვლევის დროს, ადამიანები ვერ შეამჩნევენ რაიმე განსაკუთრებულს კიდევ 8 წუთის განმავლობაში, რის შემდეგაც ან გარდაუვალი სიკვდილი დადგება, ან - „მაშინ დაიწყება შეუქცევადი შედეგები, ფოტოსინთეზის შეუძლებლობა, ყველა მცენარე დაიღუპება, ენერგიის წყაროები ამოიწურება. თუმცა, მათ გარდა, ვინც ამბობს, რომ მზის სიკვდილის შემდეგ ჩვენს პლანეტას იგივე ბედი ემუქრება, არიან ისეთებიც, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ შესაძლებელი იქნება სახლების გათბობა ვულკანური ფერფლით და შესაძლებელი იქნება სიცოცხლე, თუმცა ყველაზე თბილი ამინდი დედამიწაზე იქნება მინუს 17 გრადუსი ცელსიუსით, გაქრება ხეები და ა.შ.“

ცხოვრება შესაძლებელი იქნება ბუნკერებში, შენარჩუნებისა და სიცოცხლის ხელშეწყობის ავტონომიურ რეჟიმზე გადასვლა, მეცნიერთა მოდელის მიხედვით სავსებით შესაძლებელია რამდენიმე ათეული წლის განმავლობაში არსებობა. თუ ამ დროის განმავლობაში ადამიანი არ ისწავლის როგორ გამოიმუშაოს რესურსები დარჩენილი შესაძლებლობებიდან, მას გარდაუვალი სიკვდილი ემუქრება, თუმცა სიკვდილი მას ნებისმიერ შემთხვევაში ემუქრება, ადამიანები დიდხანს ვერ გაძლებენ ცივ და ბნელ დედამიწაზე. არ გაუმართლებს ამ დროს დაბადება  ახალ ადამიანებს, ისინი პირდაპირი მნიშვნელობით ვერ დაინახავენ სინათლეს... როგორმე გადარჩენის ერთადერთი გზაა ურანის და პლუტონიუმის მარაგების გამოყენება ატომური ელექტროსადგურების შესაქმნელად და ფუნქციონირებისთვის.

 მზის „სიკვდილის“ კიდევ ერთი ვარიანტია არა მისი სიკვდილი პირდაპირი გაგებით, არამედ პლანეტის გასვლა ვარსკვლავის სასიცოცხლო ზონიდან. დედამიწა მნათობისგან ოპტიმალურ მანძილზეა, უფრო ახლოს - ტემპერატურა მოიმატებს, ტენიანობა გაშრება, შემდგომ - ყველაფერი გაიყინება. დღეს დედამიწა აქტიურად ტოვებს ამ ზონას,  მეცნიერთა დასკვნების მიხედვით. პლანეტის მზის სასიცოცხლო ზონიდან გამოსვლისას, ის დაკარგავს სიცოცხლისთვის აუცილებელ რესურსებს, ასტროფიზიკოსების პროგნოზით - დედამიწამ ამ ზონის დატოვება ბევრად უფრო სწრაფად დაიწყო, ვიდრე ამას პროგნოზირებდნენ, და ჩვენ მხოლოდ 1,75 მილიარდი წელი გვრჩება სიცოცხლისთვის ვარსკვლავის შუქის ქვეშ. უფრო სწორედ, ჩვენ კი არა, ჩვენს პლანეტას.

ნებისმიერი, თუნდაც ყველაზე საშიში პროგნოზით, მზე კიდევ მინიმუმ მილიარდი წელი მაინც იცოცხლებს, ეს ასეა, რა თქმა უნდა, თუ ზებუნებრივი არაფერი მოხდება, რაც უკვე აღვნიშნეთ. ამიტომ, ძალიან არ უნდა გვეშინოდეს, რომ ჩვენი ვარსკვლავი ჩაქრება.

არსებული კვლევების საფუძველზე შეუძლებელია დაზუსტებით დადგინდეს, რა მოუვა დედამიწას, თუ მზე ჩაქრება, და შეიძლება თუ არა მზე მოულოდნელად ჩაქრეს. არის მხოლოდ სტატიაში აღწერილი ვარაუდები, მათ შორის დიდი მეცნიერების. თუმცა, ცხადია, რომ თუნდაც მზის სიკვდილმა არ გამოიწვიოს პლანეტაზე მთელი სიცოცხლის სწრაფი სიკვდილი, ეს გამოიწვევს სიცოცხლის თანდათანობით სიკვდილს. მზე ჩვენთვის ძალიან ბევრს ნიშნავს, მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ამას ვერ ვამჩნევთ. დედამიწაზე ცხოვრება, კვლევის გარეშეც კი, ცხადია, სრულფასოვან ფორმატში შეუძლებელი იქნება ყველაზე კაშკაშა ვარსკვლავის გარეშე.

მაგრამ კითხვები კვლავ რჩება, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც ჩავუღრმავდებით მზის შექმნის რელიგიურ არსს. ზემოთ სტატიაში მე მოვიყვანე ციტატები ბიბლიიდან მნათობთა, პლანეტის შექმნის შესახებ. ჩნდება კითხვა - თუ სინათლე შეიქმნა მნათობებზე, მთვარეზე და მზეზე ადრე, თუ ადამიანი შეიქმნა მთვარეზე და მზეზე ადრე, როგორც წყალსატევები და ყველა ცოცხალი არსება - იქნებ დედამიწაზე სიცოცხლე მზის გარეშეც იყოს შესაძლებელი? და დღის სინათლე  შესაძლებელია ვარსკვლავის შუქის გარეშე?

საიდან გაჩნდა სინათლე, თუ არა მზიდან? ზოგადად, ყველაფერი რთულია ...

თუმცა, როგორც ქრისტიანები ამბობენ, მხოლოდ იმის გამო, რომ მზე დღეს ამოვიდა, ჩვენ უნდა მადლობა გადავუხადოთ უმაღლეს ძალებს. ის ხომ საერთოდ არ გვეკუთვნის, და ათბობს ბოროტ ადამიანებსაც და კეთილსაც.

ჩვენ მიჩვეული ვართ მზის ქვეშ ცხოვრებას და ამას თავისთავად მივიჩნევთ.  ცოტა ვინმე თუ ფიქრობს იმაზე, რომ დედამიწაზე ბევრი რამ არ გვემორჩლება ჩვენ, მათ შორის მზე.

კიდევ უფრო გასაოცარია: თუ მზე ცხოვრობს 4,5 მილიარდი წელი, ხოლო ადამიანები მაქსიმუმ 80-100, მაშინ სასაცილოა, რამდენად მარჯვედ აკეთებენ ისინი პროგნოზს ციური სხეულების, პლანეტების სიცოცხლეზე .... საიდან იციან, რა მოხდება ხვალ და რამდენი მილიარდი წლის შემდეგ მოკვდება მზე??

 და საერთოდ: მეცნიერები მსჯელობენ მზის თემაზე, ეძებენ გზებს გამოსხივების ნეგატივისგან, ეს ყველაფერი რატომღაც ეკონომიკურად, პრაგმატულად ხელსაყრელი პოზიციიდან კეთდება. მაგრამ მზე ისეთი რომანტიკაა, შეიძლება ითქვას – მისი ერთი შეხედვა ხანდახან მარადისობას გვახსენებს... შემთხვევით არ მიეძღვნა მას ამდენი სიმღერა, ის ყველა ჩვენზე მეტხანს იცოცხლებს.

როდესაც მზე თავისი სიცოხლის ფინალს მიაღწევს, სანამ თეთრ ჯუჯად გადაიქცევა, ის ასჯერ უფრო დიდი გახდება. ეს დედამიწისთვის სასიკეთო არ არის. და მიუხედავად იმისა, რომ ასეთი უსიამოვნება მოხდება მილიარდობით წლის შემდეგ, მოუსვენარი მეცნიერები არა მხოლოდ კამათობენ იმაზე, თუ რა ბედი ეწევა მნათობს და ჩვენს სამყაროს, არამედ ისინი განიხილავენ სხვადასხვა ვარიანტებს მთელი პლანეტის გადასარჩენად. ახალი აღმოჩენა შესანიშნავი შემთხვევა იყო ამ თემისკენ დასაბრუნებლად.

ვარსკვლავი HD 102272 მდებარეობს ლომის თანავარსკვლავედში 1200 სინათლის წლის მანძილზე. ეს არის წითელი გიგანტი, რომელიც შესანიშნავად ასახავს, რა დაემართება დაბერებულ მზეს დაახლოებით 5-7 მილიარდ წელიწადში.

ცნობილმა პოლონელმა ასტრონომმა ალექსანდრ ვოლშჩანმა (Alexander Wolszczan) პენსილვანიის უნივერსიტეტიდან, და მისმა კოლეგამ ანდჟეი ნიძელსკიმ (Andrzej Niedzielski)  ნიკოლაი კოპერნიკის უნივერსიტეტიდან (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), ისევე როგორც მათმა რამდენიმე თანამოაზრემ ამ ორი უნივერსიტეტიდან, გამოიყენეს 9,2 მეტრიანი ტელესკოპი Hobby-Eberly მაკდონალდსის  ობსერვატორიიდან, რომელიც ტეხასშია, და აკვირდებოდნენ, როგორ იცვლება ამ ვარსკვლავის სპექტრი დროთა განმავლობაში.

მათ აღმოაჩინეს სპექტრალური ხაზების რეგულარული ძვრები, რომლებიც მეტყველებდნენ მნათობის სხივური სიჩქარის რყევებზე და, შესაბამისად, პლანეტის არსებობაზე. ამ გზით მეცნიერებმა ათობითჯერ აღმოაჩინეს ექსტრამზის სამყაროები, მაგრამ აქ განსაკუთრებული შემთხვევაა. ყველა პარამეტრის დათვლის შემდეგ, ასტრონომები გაოცდნენ - პლანეტა ბრუნავდა 0,6 ასტრონომიული ერთეულის მანძილზე მისი უზარმაზარი მზისგან, ფაქტობრივად, ძლივს აღწევდა თავს მის დამღუპველ ჩახუტებას.

წითელ გიგანტთან შეხებას მხოლოდ იუპიტერის ზომის ან რამდენჯერმე დიდ პლანეტას შეუძლია გაუძლოს (ილუსტრაცია საიტიდან cosmiccatastrohe.com).

ახალ პლანეტას აქვს ექვსი იუპიტერის მასის „წონა“ და, შესაბამისად, გავარვარებული გიგანტის სიახლოვე მისთვის არც ისე საშიშია, როგორც ეს იქნებოდა დედამიწის შემთხვევაში. და მაინც აღმოჩენამ წამოჭრა საინტერესო კითხვები, რომლებიც დაკავშირებულია პლანეტების გადარჩენასთან ვარსკვლავურ სისტემაში, რომელიც წითელ გიგანტად გარდაიქმნება.

მაგალითად, მთლად ნათელი არ არის, რატომ არ „ჩავიდა“ გიგანტური პლანეტა უფრო ღრმად და შეჩერდა მნათობის მიერ ამოფრქვეული მატერიის ნაკადში. ასტრონომები ამბობენ, რომ HD 102272-ს აქვს ერთგვარი „აცილების ზონა“, ანუ „გადარჩენის ზონა“, რომელშიც პლანეტას შეუძლია ვარსკვლავის მიერ შეჭმის თავიდან აცილება. გასაკვირი ის არის, რომ ეს ზონა უჩვეულოდ ახლოს აღმოჩნდა გაბერილ მზესთან: ყველა აღმოჩენილი ეგზოპლანეტადან ეს ყველაზე ახლოსაა წითელ გიგანტთან.

ალექსანდრ ვოლშჩანი პირველი ეგზოპლანეტების ერთ-ერთი აღმომჩენია, რომლის არსებობაც დადასტურდა. პლანეტები პულსარის გარშემო რომ ტრიალებდნენ და არა ჩვეულებრივი ვარსკვლავის, აღმოჩენის მნიშვნელობას ოდნავადაც არ აკნინებს (ფოტო astro.psu.edu-დან).

რატომ არსებობს ეს ზონა? ეს კანონზომიერებაა წითელი გიგანტებისთვის, თუ HD 102272 იშვიათი შემთხვევაა? ვოლშჩანი და მისი კოლეგები მხოლოდ ამ საკითხებში გარკვევას ცდილობენ. სხვათა შორის, ალექსანდრე „მემბრანის“ მუდმივი მკითხველისთვის ცნობილია შარშანდელი პლანეტის აღმოჩენით თითქმის დედამიწის წელიწადის ტოლის, რომელიც ასევე მომაკვდავი ვარსკვლავის გარშემო ტრიალებს.

ამ სამყაროების შესახებ მონაცემების შედარება, ისევე როგორც ინფორმაცია სხვა პლანეტების შესახებ, რომლებიც ცხოვრობენ მათი მნათობის ფაქტობრივი სიკვდილის ეპოქაში, დაგეხმარებათ უკეთ გავიგოთ, რა დაემართება მზის სისტემას.

საინტერესოა, რომ HD 102272 სპექტრის ქცევის თავისებურებები მიუთითებს არა მხოლოდ ერთ დიდ პლანეტაზე, არამედ იქ სხვა უფრო მცირე მასის პლანეტის შესაძლო არსებობაზე. თუ დადასტურდება, ეს ვარსკვლავი გახდება პირველი ცნობილი წითელი გიგანტი ერთზე მეტი პლანეტით. იქ შეიძლებოდა ყოფილიყო დედამიწის ტიპის პლანეტები. რა მოუვიდათ მათ?

უნდა აღინიშნოს, რომ მეცნიერებისთვის უკვე ცნობილია ობიექტები, რომლებმაც არა მხოლოდ ნახეს თავიანთი ვარსკვლავის წითელი გიგანტის ყველაზე გაბერილი ეტაპი, არამედ გადაურჩნენ მის ზედაპირში ჩაძირვას. პირველ მაგალითში გადარჩენილი აღმოჩნდა ყავისფერი ჯუჯა, მეორეში კი გაზის გიგანტი. როგორც ხედავთ, დიდი მასა წარმატების საწინდარია.

დაახლოებით ასე შეიძლება გამოიყურებოდეს დედამიწის ზედაპირი, როდესაც მზე მრავალჯერ გაზრდის დიამეტრს (ილუსტრაცია Mark A. Garlick/space-art.co.uk).

მაგრამ იქნებ დედამიწასაც გაუმართლოს? დიდი ხანია ვარაუდობენ, რომ მზის მიერ მასის დაკარგვის გამო, ჩვენი პლანეტა თანდათანობით დაშორდება მას ბუნებრივი გზით. თუმცა, უახლესი გამოთვლები აჩვენებს, რომ ის მზეს კი დაშორდება, მაგრამ არასაკმარისად, ამიტომ მაინც შთანთქმული იქნება მის მიერ.

თუმცა, ჩვენ შორეულ შთამომავლებს (თუ ვივარაუდებთ, რომ კაცობრიობა იმ დროისთვის მაინც იარსებებს), უნდა აღელვებდეთ არა ეს მომავალი შთანთქმა, არამედ ის, რაც მოხდება ბევრად ადრე.

სანამ საბოლოოდ წითელ გიგანტად გადაიქცევა, მზე დაიწყებს გაბერვას, გაზრდის მის სიკაშკაშეს. 1,1 მილიარდი წელი ის ჩვენთვის 11%-ით უფრო კაშკაშა იქნება, ვიდრე ახლა, და ეს გამოიწვევს პლანეტაზე საშუალო ტემპერატურის ზრდას ამჟამინდელი 14-დან 50 გრადუს ცელსიუსამდე.

თუ გახსოვთ, კლიმატოლოგები, რომლებსაც ეშინიათ გლობალური დათბობის მომდევნო 100 წლის განმავლობაში, ოპერირებენ რამდენიმე გრადუსით გაზრდით და ხატავენ ზედმეტად საშინელ ცვლილებებს. რა შეგვიძლია ვთქვათ 36-ის შესახებ?

თუ ფიქრობთ, რომ ადიდებული ზღვა ყველაფერს დატბორავს, ცდებით. ასეთი გათბობის შედეგად ოკეანეები აორთქლდება ყოველგვარი ადუღების გარეშეც. ატმოსფეროში ამომავალი წყლის ორთქლი კიდევ უფრო გააძლიერებს გადახურებას. გარდა ამისა, ის თანდათან დაიშლება ძლიერი მზის ულტრაიისფერი გამოსხივებით და ატმოსფეროს ზედა ფენიდან მიღებული წყალბადი კოსმოსში გაჟონავს.

რამდენიმე მილიარდი წლით ადრე, სანამ მომაკვდავი და შეშუპებული მზე თავის უდიდეს დიამეტრს მიაღწევს (დედამიწის ორბიტის დიამეტრზე მეტს), კლიმატი ჩვენს პლანეტაზე იმდენად შეიცვლება, რომ სამყარო, როგორც ჩვენ ვიცით ის, გაქრება. კაცობრიობაც. ის ან დატოვებს პლანეტას, ან თვითონ დედამიწას დააშორებს მნათობს რაც შეიძლება შორს (ილუსტრაცია SuperPimp /worth1000.com).

ვინ გადარჩება ასეთი სამყაროს ზედაპირზე? ალბათ, მხოლოდ არქეები, მიიჩნევენ  მკვლევარები (ისიც მხოლოდ დროებით). და თუ მკვდარი ბიოსფეროდან იზოლირებული შორეული მომავლის კაცობრიობას არ სურს გადავიდეს ჰერმეტულ მიწისქვეშა ბუნკერებში,  მას მოუწევს სხვა რამის მოფიქრება.

იქნებ უბრალოდ გადავსახლდეთ სხვა პლანეტაზე? ამაში არის რაციონალური აზრი. თუ დედამიწის ორბიტის რაიონში ძალიან დაცხება, მაშინ ჯერ მარსზე (სადაც ბევრი წყალია ყინულის სახით), შემდეგ კი (როდესაც მზე კიდევ უფრო ამოდის) - იუპიტერის თანამგზავრებზე, შეიძლება კომფორტული აღმოჩნდეს ცხოვრება. ევროპაში ყინული დადნება, სტუმართმოყვარე ოკეანეებად გადაიქცევა...

ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ მივხვდეთ, რა ტექნოლოგიები ექნება კაცობრიობას ამ დროისთვის. მაგრამ კოსმოსური აპარატების ყველაზე წარმოუდგენელი ტიპების შემთხვევაშიც კი, ძნელი წარმოსადგენია მთელი მსოფლიოს ევაკუაცია. როგორც წესი, ფანტასტი მწერლები არ ამახვილებენ ამაზე ყურადღებას, როდესაც აღწერენ კაცობრიობის ასეთ დასასრულს. მაგრამ დიდი რიცხვის ფაქტორის ჩამოწერა არ შეიძლება. 10-20 მილიარდი სარეკლამო რგოლის სხვა პლანეტაზე გაგზავნა რთული გადასაჭრელი ამოცანაა. ვთქვათ, ჩვეულებრივ შატლში, ეს არის დაახლოებით სამი გაშვება ყოველდღიურად 2700 წლის განმავლობაში.

განსახლების ალტერნატივა დიდი ხანია გამოიგონეს - აუცილებელია დედამიწის ორბიტის შეცვლა, მისი მზისგან დაშორება. „რატომ არ არის შესაძლებელი რაკეტების გაშვება დედამიწიდან ერთი მიმართულებით? - კითხულობს ზოგი. ყოველი გაშვება, თითოეული გაშვება, იმპულსის შენარჩუნების კანონის მიხედვით, ოდნავ ცვლის თავად პლანეტის ტრაექტორიას. სამწუხაროდ, მილიარდი 10 ტონიანი რაკეტის გაშვებაც კი დედამიწის ორბიტალურ სიჩქარეს წამში მხოლოდ 20 ნანომეტრით შეცვლის, რაც თავისთავად უმნიშვნელოა (30 კილომეტრი წამში).

მაგრამ აქ მეცნიერები დაგვეხმარებიან, რომლებიც ცდილობენ თეორიულად მაინც წარმოიდგინონ, თუ როგორ უნდა გაატარონ ეს ხრიკი პლანეტის „საცხოვრებელი ადგილის“ შეცვლით.

ჩვენ მოკლედ აღვნიშნეთ ერთ-ერთი მეთოდის შესახებ რამდენიმე წლის წინ.

შემდეგ გრეგორი ლაფლინმა (Greg Laughlin) კალიფორნიის უნივერსიტეტის ობსერვატორიიდან (UCO), მისმა უნივერსიტეტის კოლეგამ დონ კორიცანსკიმ (Don Korycansky) და ფრედ ადამსმა (Fred Adams) მიჩიგანის უნივერსიტეტიდან(University of Michigan)  შესვთავაზეს ჩვენი პლანეტის ორბიტის გადატანა კოიპერის სარტყლიდან მსხვილი ობიექტების ახლო გადასვლებით.

გრავიტაციული მანევრი იწვევს კოსმოსური ხომალდის ტრაექტორიის შესამჩნევ ცვლილებას, რომელსაც ადამიანები ძალიან ფართოდ იყენებენ. მაგრამ ცოტა ვ ფინმე თუ ფიქრობს, რომ პლანეტის ორბიტა, რომელმაც პატარა სხეული გადახარა, ასევე იცვლება, თუნდაც ოდნავ (ილუსტრაცია Korycansky et.al.).

ვინაიდან იქ სხეულები ნელა მოძრაობენ, საკმარისია მათ მიეცეთ დიდი იმპულსი, რომ ჩააგდონ მზის სისტემაში. შემდეგი, საწიროა ამ ობიექტების ტრაექტორიის კორექტირება ისე, რომ მათ გაიარონ გარკვეული მანძილი და გარკვეულ მხარეს დედამიწიდან.

გრავიტაციული ურთიერთქმედება თითოეული ასეთი დაახლოებისას ოდნავ შეცვლის დედამიწის ორბიტის პარამეტრებს.

მილიონი ასეთი მიდგომა დასჭირდება დედამიწის ორბიტის რადიუსი ერთნახევარჯერ რომ გაიზარდოს. უფრო მეტიც, ამ გრავიტაციულ ბიძგების გაწელვას მრავალი ათასწლეული დასჭირდება - მზე ხომ ნელა გაბერვას დაიწყებს. იმ მომენტისთვის, როდესაც დღის ვარსკვლავი 2,2-ჯერ უფრო კაშკაშა გახდება, მარსის ორბიტაზე რადიაციის ნაკადი იგივე იქნება, რაც ახლა დედამიწაზე.

მილიონი გადაადგილებული თავისი ორბიტიდან ასტეროიდი... გარკვეულწილად აქრობს დაძაბულობას. მაგრამ „პროექტის“ ავტორები ამბობენ, რომ მრავალი სხეულის გამოყენება შესაძლებელია დედამიწის მრავალჯერ გაქანებისთვის. საჭიროა მხოლოდ მათი ტრაექტორიის გამოთვლა ისე, რომ ლურჯი პლანეტის მახლობლად პირველი ფრენის შემდეგ ისინი იუპიტერთან შემობრუნდნენ (მისგან იმპულსის მიღებით) და ისევ დედამიწაზე დაბრუნდნენ.

ზედაპირიდან აორთქლებული ყინული შეიძლება იყოს წევის შექმნის ერთ-ერთი ვარიანტი კოიპერის სარტყლის ობიექტების დედამიწისკენ გადასაადგილებლად (ილუსტრაცია NASA/JPL-Caltech).

და როგორ უნდა მოხდეს კოიპერის სარტყელის ობიექტების გაწევა - ეს მოხერხდება. აქ ასევე შეიძ₾ება გრავიტაციული საწევარის მომარჯვება (რომელიც გამოიგონეს საშიში ასტეროიდების დედამიწიდან წასაყვანად), და უბრალოდ დანერგონ ყინულით დაფარული სხეულების ზედაპირზე, დანადგარი, რომელიც ააორთქლებს ყინულს და გამოყოფს ორთქლს, როგორც სამუშაო სხეულს.

ზოგადად, მომავალი ცივილიზაციისთვის ასეთი სამუშაო შეიძლება შესასრულებელი იყოს, თუმცა ამას უამრავი თაობა დასჭირდება.

ერთადერთი, მაგრამ მნიშვნელოვანი, მინუსი არის ის, რომ დედამიწის გადაადგილების ასეთი მეთოდი ძალიან საშიშია. მხოლოდ ერთი ასტეროიდი, რომელიც შეცდომით მოხვდება ჩვენს პლანეტაზე (და თითოეულ მათგანს უნდა ჰქონდეს დიამეტრი დაახლოებით 100 კმ, ეს ბევრად აღემატება იმ „ქვას“, რომელმაც დაღუპა დინოზავრები), და დედამიწა სტერილიზებული იქნება „ბაქტერიების დონემდე“, - გულწრფელად აფრთხილებს ლაფლინი. მაგრამ კოსმოსური სტანდარტებით ფრენის მანძილი მწირია - დედამიწის ზედაპირიდან 10 ათასი კმ.

იქნებ არის გადარჩენის უფრო მშვიდობიანი გამოსავალი?

ცოტა ხნის წინ კოლინ მაკინესმა (Colin McInnes)  სტრატკლაიდის უნივერსიტეტიდან (University of Strathclyde) უფრო რეალისტური ვარიანტი შესთავაზა.

კაცობრიობამ მზის იალქანი უნდა „გაბეროს“. მხოლოდ ერთი, თუმცა, განივკვეთში დედამიწის 19,2 დიამეტრის (დისკის სახით). უწონობის სამყაროსთვის ეს არც ისე შეუძლებელი საინჟინრო ამოცანაა, თუმცა საჭირო იქნება აქტიური კონტროლის გათვალისწინება ფორმის დასაცავად მთვარის გრავიტაციული აშლილობის პირობებში.

მზის იალქნის პროტოტიპი 20 მ განივკვეთით ტესტირებას NASA-ში გადის. ცხადია, კაცობრიობის შესაძლებლობები ძალიან შორს არის მაკინესის პროექტის საჭიროებებისგან. მაგრამ ჩვენ კიდევ გვაქვს დაახლოებით მილიარდი წელი დარჩენილი (ნასას ფოტო).

მაგრამ რაც მთავარია, გადასაადგილებელი მასალა შეუდარებლად ნაკლები იქნება საჭირო, ვიდრე მილიონი ასტეროიდის საერთო მასა კორიცანსკის, ადამსის და ლაფლინის სქემაში. იმის გამო, რომ იალქანი მხოლოდ 8 მიკრომეტრის სისქის ლითონის ფირისგან უნდა იყოს დამზადებული, მის ასაგებად რკინითა და ნიკელით მდიდარი მხოლოდ ერთი 9 კმ სიგრძის ასტეროიდის გამოფატვრა იქნება საჭირო.

კოლინმა გამოთვალა, რომ სუპერიალქანი უნდა იყოს განლაგებული მთვარედან ხუთჯერ დაშორებით მანძილზე და დახრილი კუთხე მზის მიმართულებით 35 ° უნდა შეადგენდეს. იმ ზონაში, სადაც სინათლის წნევის ძალა და დედამიწის მიზიდულობის ძალა დაბალანსდება, იალქანი დაიწყებს გადაადგილებას, გრავიტაციის მეშვეობით დედამიწასაც გადასწევს. რა თქმა უნდა, ასეთი ცვლილება ორბიტაზე იქნება ძალიან ნელი, მაგრამ სარწმუნო.

გამოდის, რომ თეორიულად არსებობს დედამიწის ორბიტის შეცვლის გზები. ისინი მეტ-ნაკლებად შესასრულებელიც კი არიან. მაგრამ იგივე გრეგორი ლაფლინის კიდევ ერთი გაანგარიშება გვაიძულებს დავფიქრდეთ სრულიად განსხვავებული წესრიგის სირთულეზე.

პლანეტები ხომ გავლენას ახდენენ ერთმანეთზე. და ჩვენი სამყაროს გადაადგილებამ შეიძლება გამოიწვიოს, ვთქვათ, მერკურის დესტაბილიზაცია. და მისი ორბიტის შეცვლამ, ამბობს გრეგი, შეიძლება მთელი მზის სისტემა ქაოტურ რეჟიმში გადაიყვანოს. ამ შემთხვევაში ადამიანებს მოუწევთ აქტიური კონტროლი არა მხოლოდ დედამიწის ორბიტაზე, არამედ მთელი რიგი მეზობელი სამყაროების ორბიტებზეც.

ოდესმე გიფიქრიათ იმაზე, თუ როგორ მიდიან ვარსკვლავები ცხოვრებიდან? არა საკუთარ თავზე დიდი წარმოდგენის მქონე ვარსკვლავები, არამედ ნამდვილი დიდებული ცეცხლოვანი სფეროები კოსმოსის შავ სიცარიელეში? ლამაზად დაბადებულებს ჩუმად და შეუმჩნევლად არ შეუძლიათ წასვლა   არმყოფობაში - ისევე ლამაზად მოკვდებიან.

აქტუალური მაგალითის სახით ავიღოთ ჩვენთან უახლოესი ვარსკვლავი, რომელსაც მზე ჰქვია. იცით თუ არა, რომ მისი გარდაცვალების პროცესი დროში იმდენად არის გაწელილი, რომ ის შეიძლება დაიყოს 8 ეტაპად?

პირველი მათგანი მხოლოდ 1 მილიარდი წლის შემდეგ დაიწყება. მზე ელოდება თანდათანობით ცვლილება. ბირთვის შიგნით დახარჯული წყალბადის საწვავის გამო, მისი ზედაპირი უფრო კაშკაშად დაიწყებს ნათებას, და ეს ახალი გამოსხივება საზიანო გავლენას მოახდენს ჩვენს პლანეტაზე. დედამიწის ზედაპირზე საშუალო ტემპერატურა 75 გრადუს ცელსიუსამდე აიწევს. ოკეანეები აორთქლდება, და თუ იმ დროისთვის ყველა გონიერი ცივილიზაცია (აუცილებელი არ არის, რომ ადამიანური) არ გადასახლდება ახალ სამყაროებში, ისინი გაქრება დედამიწაზე სიცოცხლის სხვა წარმომადგენლებთან ერთად. 

შემდეგ მზეზე წყალბადი გარდაიქმნება ჰელიუმად, რომლის განადგურების გამო მზის ბირთვი გახდება უფრო ცხელი და მკვრივი, ხოლო თავად ვარსკვლავი არა მხოლოდ გაიზრდება მოცულობაში 1,5-ჯერ, არამედ ორჯერ უფრო კაშკაშად გაანათებს, ვიდრე მოცემულ მომენტი. ასე გაგრძელდება კიდევ 700 მილიონი წელი, რომლის დროსაც მზე გააგრძელებს ზრდას. მას შემდეგ, რაც მისი ზედაპირი ოდნავ გაცივდება, დედამიწიდან ის ნისლიან ცაზე ჩამოკიდებულ გიგანტურ წითელ ბურთს დაემსგავსება

მესამე ეტაპი თავს იჩენს ვარსკვლავური მასის დაკარგვით, რის შედეგადაც მზის გარშემო ყველა პლანეტის ორბიტა გადაინაცვლებს. იქ, სადაც დედამიწა ახლა ბრუნავს, ვენერა გადაიწევს. შესაბამისად, ჩვენი პლანეტა კიდევ უფრო შორს აღმოჩნდება.

მაგრამ ამაზე მნათობი არ გაჩერდება. ის გააგრძელებს გაფართოებას მანამ, სანამ მისი ზედაპირი დედამიწის ორბიტას არ მიაღწევს და მის გზაზე პლანეტებს შთანთქავს. მეცნიერებმა გამოთვალეს, რომ ამ ახალი წითელი გიგანტის ზომა იქნება 166 ამჟამინდელი ყვითელი ჯუჯა. თუ ჩვენი შორეული შთამომავლები მოფრინდებიან დედამიწაზე პანორამის შესასწავლად, ისინი დაინახავენ, რომ მზე იკავებს ცის ნახევარს და პლანეტაზე, მისი აუტანელი სიცხისგან, მთები დნება, ვულკანები ამოიფრქვევა, წარმოიქმნება ლავის მთელი ზღვები.

მეხუთე ეტაპი, ალბათ, მოიტანს არა მარტო სიკვდილს, არამედ სიცოცხლის დაბადებას შორეულ პლანეტებსა და მათ თანამგზავრებზე, სადაც ყინული საბოლოოდ დადნება. საუბარია იუპიტერის თანამგზავრზე - ევროპასზე, და პლუტონზე.

მომდევნო მილიონი წლის განმავლობაში, მზე კვლავ დაიწყებს შეკუმშვას იმის გამო, რომ როდესაც მაქსიმალურ ზომას მიაღწევს, მისი ბირთვი გახურდება 110 მილიონ გრადუს ცელსიუსამდე. მიუხედავად ამისა, ის არასოდეს მიაღწევს ყვითელი ჯუჯის თავდაპირველ ზომას. ნახშირბადი და ჟანგბადი, რომელიც წარმოიქმნა შიგნით ჰელიუმის ბირთვთან ერთად, შეიძლება ჩაითვალოს დასასრულის პირდაპირ დასაწყისად.

სანამ საბოლოოდ გაქრება, მზე კვლავ გაიზრდება მოცულობაში და დაიკავებს ახლანდელზე 180-ჯერ დიდ ტერიტორიას. ის ასევე კვლავ წარმოუდგენლად კაშკაშა გახდება. ამ შემთხვევაში, მისი შემადგენელი მატერიის დიდი რაოდენობა კოსმოსურ სივრცეში აღმოჩნდება გაფანტული, ვარსკვლავის მასის თითქმის ნახევარი დაიკარგება.

როგორ გაანადგურებს მნათობი ჩვენს პლანეტას

მზის მძლავრი აფეთქებების სერიამ მიიპყრო მეცნიერთა ყურადღება და შეაშფოთა ბევრი ჩვენი თანამოქალაქე. რა არის ეს, რა შეიძლება ამას მოყვეს? ხომ არ ნიშნავს, რომ ჩვენთან ყველაზე ახლოს მდებარე ვარსკვლავზე მიმდინარე ასეთი აქტიური პროცესები სერიოზული ცვლილების დასაწყისს, რომელიც შესაძლოა უკვე დაემუქროს დედამიწაზე ცხოვრებას უახლოეს მომავალში? ასეთ კითხვებზე პასუხების მოძებნა შევეცადეთ მკვლევარი ფიზიკოსის ივან ნაზარენკოს დახმარებით.

2017 წლის სექტემბერი პრეტენზიას აცხადებს ადგილზე ბუნებრივი რეკორდების სიაში მზის მიერ მოწყობილი მძლავრი „კანონადის“ წყალობით. ერთი ძლიერი აფეთქება, მეორე... ელექტრომაგნიტური ენერგიის მძლავრი ნაკადები, რომლებიც თავს დაატყდა დედამიწას... მეცნიერები აფრთხილებენ შესაძლო ნეგატიური შედეგების შესახებ კავშირის გაუმართაობის, სატრანსპორტო სისტემებში ავარიების, მეტეოდამოკიდებული ადამიანების ჯანმრთელობის გაუარესების სახით. მაგრამ შეიძლება ამას რაღაც უფრო გლობალური მოჰყვეს?

 შეუქცევადი ცვლილებები ხდება მზეზე მთელი მისი „სიცოცხლის“ - მილიონობით წლის განმავლობაში. ეს ფიზიკის კანონებია, - ხაზგასმით აღნიშნავს ივან ნაზარენკო. - საბოლოო ჯამში რაოდენობრივი ცვლილებები გადაიქცევა ხარისხობრივად, და ჩვენი მნათობი, რომელიც, ასე ვთქვათ, გამოიმუშავებს ენერგეტიკულ რესურსს, მოკვდება. ექსპერტების დიდი უმრავლესობა მიიჩნევს, რომ ეს  მალე არ მოხდება - 5-8 მილიარდი წლის შემდეგ.

თუმცა, მათი ზოგიერთი კოლეგა ბევრად უფრო პესიმისტურადაა განწყობილი და წინასწარმეტყველებს მოსალოდნელი „მზის დაღუპვის“ სავარაუდო დაწყებას. ისინი მიუთითებენ მზეზე პროცესების შესაძლო განვითარებაზე, რაც გამოიწვევს ზეახალ აფეთქებას. შედეგად, მზის გარე გარსი აფეთქდება და გარკვეული დროის განმავლობაში გადმოაფრქვევს ენერგიას უზარმაზარი რაოდენობით - წამში იმდენს, რამდენსაც მზე გამოიმუშავებდა ნორმალურ რეჟიმში წინა 10 ათასი წლის განმავლობაში.

ამ ვერსიის ზოგიერთი მხარდამჭერი თვლის, რომ ზეახალშო გარდაქმნის დაწყების ერთ-ერთი ნიშანი, სხვა საკითხებთან ერთად, მზეზე მძლავრი აფეთქებებია.

–შეიძლება ასეთი პროცესი ძალიან დიდხანს გაგრძელდეს? სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, იქნება თუ არა საკმარისი მზის სიცოცხლე ჩვენი სიცოცხლის შესანარჩუნებლად?

–აქ მეცნიერებს შორის ერთიანი აზრი არ არსებობს. მაგალითად, ჰოლანდიელმა პიერს ვან დერ მაიერმა თავის დროზე განაცხადა, რომ მზე ზეახლად უკვე 2010 წელს გადაიქცევა. მოვლენების სწორედ ასეთი განვითარების სასარგებლოდ ერთ-ერთ არგუმენტად მან მზის ნივთიერების ტემპერატურის შესამჩნევი ზრდა უწოდა. თუმცა, როგორც ვნახეთ, ჰოლანდიელი მკვლევარი, საბედნიეროდ, შეცდა. თუმცა აქტივაციის პროცესები ჩვენს მნათობში ბოლო დროს შესამჩნევი გახდა. მათ შორის, რა თქმა უნდა, არის მიმდინარე ძალიან ძლიერი აფეთქებები. თუმცა, მართალი გითხრათ, ჯერ კიდევ არ შეგვიძლია ცალსახა პასუხის გაცემა კითხვაზე - ხომ არ მოკვდება მზე უახლოეს მომავალში? ჩვენ ჯერ კიდევ ძალიან ცოტა ვიცით ჩვენთან ყველაზე ახლოს მყოფი ვარსკვლავის შესახებ, იმის შესახებ, თუ რა ხდება მასში.

–შესაძლებელია თუ არა წარმოიდგინოთ, როგორ გამოიყურება მზის სიკვდილის სურათი, თუ ყველაზე პირქუში პროგნოზები ახდება?

ამის გაკეთება უფრო ადვილია, ვიდრე მისი „სიცოცხლის ხანგრძლივობის“ პროგნოზირება. თუ გავითვალისწინებთ ჩვენამდე მანძილს მნათობიდან, დედამიწის მაცხოვრებლები მის აფეთქებას დაახლოებით რვა წუთის შემდეგ დაინახავენ. აფეთქებული ვარსკვლავის მიერ გამოსხივებული კაშკაშა თეთრი ალი მთელ ცას მოიცავს. ამ ნათების სიძლიერე ისეთი იქნება, რომ ღამე პლანეტაზე გაქრება. სავარაუდოდ, ყველა ცოცხალი არსება - მათ შორის ადამიანები - მოკვდება კატაკლიზმის უკვე ამ პირველ ეტაპზე.

ამის შემდეგ დედამიწას დაატყდება რადიოაქტიური გამოსხივების ნაკადები - იმდენად ძლიერი, რომ მათგან ვერ დაიცავს დედამიწის მაგნიტური ველი. რადიაცია დაასრულებს ფლორისა და ფაუნის განადგურებას.  პლანეტაზე მათი არსებობის ყველა კვალი შემდგომში დაიფერფლება: ანომალიური მზის რადიაციის ზემოქმედების ქვეშ, დედამიწის ზედაპირზე ტემპერატურა სწრაფად მოიმატებს 3-5 ათას გრადუსამდე. ამავდროულად, მთელი წყალი აორთქლდება და „ბურთიდან“ ათობით კილომეტრის სიმაღლეზე სქელ ღრუბლის საფარს წარმოქმნის. მაგრამ ეს ჯერ კიდევ მხოლოდ „წინასწარი აპოკალიფსია“.

აფეთქების გამო მზე მრავალგზის „გადიდდება“ და მის მიერ გამოსხივებული პლაზმური ნაკადები დედამიწაზე დაეცემა. ეს დინამიური ზემოქმედება ამოადგებს ჩვენ განადგურებულ, დამწვარ და დამდნარ პლანეტას მისი ორბიტიდან, და ის არაპროგნოზირებად ფრენას განახორციელებს მზის სისტემის ფარგლებს გარეთ.

თუმცა, სხვა მეცნიერები ამტკიცებენ, რომ დედამიწას და მის ზოგიერთ ბინადარს მაინც აქვთ მზის კატაკლიზმისგან გადარჩენის შანსი. ამ წინასწარმეტყველთა ვერსიით, ყველაზე სავარაუდოა პროცესი, რომლის დროსაც მზე ჯერ წითელ გიგანტად გადაიქცევა, შემდეგ კი, მისი მატერიის ნაწილს მიმდებარე სივრცეში გადაყრის და გახდება თეთრი ჯუჯა. ასეთი მეტამორფოზით, მზის გამოსხივებით შეიძლება ჩვენი პლანეტის „გადაწევა“ მნათობიდან შორ მანძილზე, და ის დაიწყებს მის გარშემო ბრუნვას დიდი რადიუსის ორბიტაზე, რაც საბოლოოდ გადაარჩენს დედამიწას ზედმეტი გადახურებისგან. არსებობს შანსი, რომ დედამიწის არსებობის ეს ახალი პირობები მზის მახლობლად სივრცეში იყოს გამოსადეგი პლანეტის ზედაპირზე ბიოლოგიური სიცოცხლის შესანარჩუნებლად. თუმცა არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ასეთი „ავარიული ევაკუაციის“ დროს ჩვენი „ბურთი“ შეიძლება დაეჯახოს, მაგალითად, მარსს. აქ პლანეტის გადარჩენისა და შენარჩუნების შანსები ნულის ტოლია.

როგორც ნაზარენკომ თქვა, ზოგიერთი მეცნიერის აზრით, განსაკუთრებით მაღალი მზის აქტივობის პერიოდებმა შეიძლება გავლენა მოახდინოს დედამიწაზე მიმდინარე მოვლენებზე და გაამწვავოს „ნეგატივი“. აქ მოცემულია მხოლოდ რამდენიმე მაგალითი მკვლევარის კოლექციიდან.

 მზის მაქსიმალური აქტივობა აღინიშნა 1937-1938 წლებში. ამ პერიოდში:

1937 წლის 6 მაისს ნიუ-იორკთან კატასტროფა განიცადა მსოფლიოში ყველაზე დიდმა დირიჟაბლმა  „ჰინდენბურგმა“;

11 ივნისს მოსკოვში დასრულდა „მარშალ ტუხაჩევსკის საქმის“ სასამართლო პროცესი, საიდანაც დაიწყო ფართომასშტაბიანი რეპრესიები არმიის ხელმძღვანელობაში;

ივლისში იაპონიის ჯარები შეიჭრნენ ჩინეთში, ომის დროს მიკადოს ჯარისკაცებმა სასტიკად მოკლეს მრავალი მშვიდობიანი მოქალაქე;

1938 წლის 29 ივლისს, შორეულ აღმოსავლეთში, დაიწყო ბრძოლები წითელი არმიის ნაწილებსა და იაპონურ ჯარებს შორის ხასანის ტბის მიდამოში;

9-დან 10 ნოემბრამდე ადგილი ჰქონდა ე.წ. „ბროლის ღამეს“, როდესაც გერმანიაში მასობრივად დაარბიეს ებრაულები.

1969 წლის მზის პიკმა გამოიწვია წარმატებული და წარუმატებელი სახელმწიფო გადატრიალების და სახელმწიფო ლიდერების მკვლელობის მცდელობების მთელი სერია:

22 იანვარს კოსმოსური ხომალდების „სოიუზ-4“ და „სოიუზ-5“ ეკიპაჟების საზეიმო შეკრებაზე განხორციელდა თავდასხმის მცდელობა სკკპ ცენტრალური კომიტეტის გენერალურ მდივანზე ლ.ი.ბრეჟნევზე;

25 იანვარს ჩრდილოეთ იემენში სამხედროებმა სცადეს მთავრობის დამხობა, საბოლოოდ ვერ მოახერხეს, ყველა შეთქმული მოკლეს;

25 მარტს, უმაღლესი არმიის სარდლობის ზეწოლის შედეგად, პაკისტანის პრეზიდენტი, ფელდმარშალი აიუბ ხანი გადადგა;

15 ოქტომბერს ქალაქ ლას ანოდში პოლიციის ფორმაში გამოწყობილმა უცნობმა პირმა ესროლა სომალის პრეზიდენტს აბდირაშიდ ალი შერმარკს, და ამის შემდეგ ამ ქვეყანაში სამხედრო გადატრიალება მოხდა;

დეკემბრის დასაწყისში, ერთმანეთის მიყოლებით, წარუმატებელი გადატრიალების მცდელობები მოხდა ლიბიასა და სუდანში.

მზის აქტივობის „პიკი“ 1979 წელს:

16 იანვარს ირანის პროვინცია ხორასანში რიხტერის სკალით 7 ბალის სიმძლავრის მიწისძვრა მოხდა;

თებერვალ-მარტში დაიწყო ხანმოკლე, მაგრამ ძალზე სასტიკი ჩინეთ-ვიეტნამის ომი;

11 აგვისტოს დნეპროძერჟინსკის თავზე ორი ტუ-134 სამგზავრო თვითმფრინავი შეეჯახა ერთმანეთს, დაიღუპა 172 ადამიანი, მათ შორის „პახტაკორის“ გუნდის ფეხბურთელები;

9 ნოემბერს, ათი წუთის განმავლობაში, მსოფლიო ბირთვული ომის დაწყების ზღვარზე იყო აშშ-ს NORAD სისტემაში კომპიუტერის გაუმართაობის გამო;

დეკემბრის ბოლოს საბჭოთა ჯარები შეიყვანეს ავღანეთში, სასახლის შტურმის დროს დაიღუპა ავღანეთის პრეზიდენტი ჰაფიზულა ამინი.

„პიკი“ 1989 წელს:

9 აპრილს ჯარებმა თბილისში მიტინგი დაარბიეს, რომელსაც 60 ათასზე მეტი ადამიანი ესწრებოდა, 16 ადამიანი დაიღუპა, ასობით დაშავდა;

4 ივნისს უფასთან გაზსადენის აფეთქების შედეგად ორი სამგზავრო მატარებელი დაიწვა, დაიღუპა 575 ადამიანი, დაშავდა 670-ზე მეტი.

კიდევ ერთი მზის მაქსიმუმი დაფიქსირდა 2000-2001 წლებში:

11 ნოემბერს ავსტრიის სათხილამურო კურორტ კაპრუნში ფინიკულორის მატარებელში გაჩენილ ხანძარს 155 ადამიანი ემსხვერპლა;

2001 წლის 11 სექტემბერი - ყველაზე დიდი ტერორისტული თავდასხმა შეერთებულ შტატებში, ტერორისტების მიერ გატაცებული ავიალაინერები დაეჯახა მსოფლიო სავაჭრო ცენტრის კოშკებს, დაიღუპა დაახლოებით 3000 ადამიანი;

4 ოქტომბერს უკრაინის საჰაერო თავდაცვის წვრთნების დროს ყირიმის საწვრთნელი პოლიგონიდან გაშვებულმა რაკეტამ შემთხვევით ჩამოაგდო რუსული ავიაკომპანიის სამგზავრო თვითმფრინავი ტუ-154, რის შედეგადაც 78 ადამიანი დაიღუპა;