ანთროპოგენური კლიმატის ცვლილება ნაჩვენები იყო ხუთი სიგმას სტანდარტის მიხედვით

 https://nplus1.ru/news/2019/02/27/five-sigmas-climate-change/amp

ანთროპოგენური კლიმატის ცვლილება ნაჩვენები იყო ხუთი სიგმას სტანდარტის მიხედვით

მეცნიერთა რწმენამ იმისა, რომ კლიმატის ცვლილება გამოწვეულია ადამიანის აქტივობით, მიაღწია ე. წ. ხუთი სიგმის „ოქროს სტანდარტს“, რომელიც მიღებულ იქნა, მაგალითად, ფიზიკაში, ჯერ კიდევ 2016 წელს, იტყობინებიან მკვლევარები აშშ-დან, კანადიდან და დიდი ბრიტანეთიდან.  მათი კომენტარი ჟურნალ Nature Climate Change-ში გამოქვეყნდა.

სიგმა სტატისტიკურ ანალიზში აღნიშნავს სტანდარტულ გადახრას, შემთხვევითი სიდიდის დისპერსიის საზომს მისი მათემატიკური მოლოდინის გარშემო. სიგმების რაოდენობით მიღებულია იმის ალბათობის განსაზღვრა, რომ სიდიდის  ჭეშმარიტი მნიშვნელობა განსხვავდება მიღებული შედეგისგან, ანუ თქვენი გაზომვა არ არის სწორი: რაც მეტია სიგმა, მით ნაკლებია ეს ალბათობა. ფიზიკაში მიღებულია საუბარი რეალურ აღმოჩენაზე, როდესაც შესაძლებელია სტატისტიკის დაგროვება ხუთი სტანდარტული გადახრისთვის (ხუთი სიგმა არის არაშემთხვევითი შედეგის ალბათობის 99,9999 პროცენტი).

ბენჯამინ სანტერი (Benjamin Santer) ლოურენსის სახელობის ლივერმორის ეროვნული ლაბორატორიიდან და მისი კოლეგები განიხილავენ კომენტარებში სამ ორმოცი წლის იუბილეს, რომელსაც წელს აღნიშნავს კლიმატის მეცნიერებაში. ეს არის ეგრეთ წოდებული ჩარნის ანგარიშის გამოქვეყნება სათბურის გაზების ემისიების გავლენის შესახებ დედამიწის კლიმატზე, კლაუს ჰასელმანის ნაშრომის გამოქვეყნება სიგნალისა და ხმაურის პრობლემაზე კლიმატის კვლევებში (ნამუშევარი არ არის ხელმისაწვდომი ქსელში), სადაც პირველად გაკეთდა მცდელობა დაედასტურებინათ ადამიანის როლი კლიმატის ცვლილებაში და კლიმატზე თანამგზავრიდან დაკვირვების დასაწყისი ამერიკულ კოსმოსურ აპარატებზე.

ავტორები, კერძოდ, აღნიშნავენ, რომ ჩარნის მოხსენებაში, მიუხედავად იმისა, რომ ავტორებს არ აქვთ დიდი რაოდენობით მონაცემები, როგორიც აქვთ დღეს მეცნიერებს, გაკეთდა სწორი დასკვნები კლიმატის მგრძნობელობის შესახებ ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის ცვლილების მიმართ და მოცემული იქნა დათბობის სოციალურ-ეკონომიკური შედეგების კორექტული პროგნოზები.  40 წლის თანამგზავრული მონაცემების მასივმა შესაძლებელი გახადა ჰასელმანის იდეების გამოყენება და „ადამიანის ნაკვალევის“ დარწმუნებით აღმოჩენა ტროპოსფეროს შემჩნეულ დათბობასა და სტრატოსფეროს ქვედა ფენის გაცივებაში.

„ახლა შეგვიძლია ვუპასუხოთ შემდეგ კითხვას: ტროპოსფერულ დათბობაში როდის გაჩნდა პირველად  ანთროპოგენური სიგნალი კლიმატის ბუნებრივი ცვალებადობის ხმაურიდან? ამისთვის გამოვიყენეთ მეთოდი, რომელიც დაკავშირებულია ჰასელმანის მეთოდთან. ტროპოსფერული დათბობის ანთროპოგენური სიგნალი მტკიცედ დეტექტირებს სამივე არსებულ თანამგზავრულ  მონაცემებში. სამი კომპლექტიდან ორში სიგნალი ხუთი სიგმით - ელემენტარული ნაწილაკების ფიზიკის ოქროს სტანდარტის მიხედვით - დეტექტირებს   არაუგვიანეს 2005 წლისა (მესამე კომპლექტში ეს მოხდა 2016 წელს - N + 1). კაცობრიობას არ შეუძლია ასეთი მკაფიო სიგნალების იგნორირება“, - წერენ მეცნიერები კომენტარებში.

კლიმატის ცვლილების ექსპერტთა მთავრობათაშორის ჯგუფის 2013 წლის  ოფიციალურ მოხსენებაში გაკეთებულია დასკვნა, რომ ალბათობა იმისა, რომ 1950-იანი წლების შუა პერიოდის შემდეგ კლიმატის ცვლილება გამოწვეულია სწორედ ადამიანის საქმიანობით, შეფასებულია 95 პროცენტად. შემდეგი ასეთი მოხსენება დაგეგმილია 2021 წელს. 

 დათბობის შედეგები კი, უკვე დღეს შეინიშნება. ავსტრალიის გარემოსა და ენერგეტიკის სამინისტრომ ცოტა ხნის წინ ოფიციალურად გადაიყვანა გადაშენებული ცხოველების კატეგორიაში რიფის მოზაიკის კუდიანი ვირთხა (Melomys rubicola), რომლის გადაშენების შესახებ კლიმატის ცვლილების გამო მეცნიერებმა განაცხადეს 2016 წელს. 

შენიშვნა: თავდაპირველად სიახლეში არასწორად იყო მითითებული არა შემთხვევითი შედეგის ალბათობის მნიშვნელობა, რომელიც შეესაბამება ხუთ სიგმას - ეს არის არა 99,977 პროცენტი (რაც შეესაბამება სამ სიგმას), არამედ 99,9999 პროცენტი. რედაქცია ბოდიშს უხდის მკითხველებს.

                                                 ოლგა დობროვიდოვა