სოციალური ფსიქოლოგია აშშ-ში, დასავლეთ ევროპასა და რუსეთში: განსხვავება კვლევის პარადიგმებში, პოზიციებსა და მიმართულებებში
20-იანი წლების დისკუსიაზე საუბრისას მხედველობაში უნდა გვქონდეს მსოფლიოში სოციალური ფსიქოლოგიის განვითარების ზოგადი ფონი. პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ ამ მეცნიერებამ დასავლეთში (პირველ რიგში აშშ-ში) სწრაფი აყვავების პერიოდი გაიარა და მიიღო განვითარებული ექსპერიმენტული დისციპლინის სახე.
მსოფლიო მეცნიერებისგან საბჭოთა მეცნიერების სრული იზოლაცია ასევე გახდა ცხოვრების ფაქტი, განსაკუთრებით ისეთ სფეროებში, რომლებიც დაკავშირებულია იდეოლოგიასა და პოლიტიკასთან. ამიტომ ამ პერიოდში მსოფლიოში სოციალური ფსიქოლოგიის განვითარება პრაქტიკულად მიუწვდომელი იყო რუსი მეცნიერებისთვის. იმ ფაქტმა, რომ დასავლეთში სოციალური ფსიქოლოგია განაგრძობდა არამარქსისტულ ტრადიციაში განვითარებას, აიძულა ზოგიერთი მეცნიერი შეედარებინა ის „ბურჟუაზიულ“ მეცნიერებასთან, ხოლო „სოციალური ფსიქოლოგიის“ ცნებისთვის მიეცა რეაქციული დისციპლინის სინონიმის, „ბურჟუაზიული იდეოლოგიის“ ატრიბუტის ინტერპრეტაცია.
ამერიკა
• მცდელობა, რათა სოციალური ფსიქოლოგია გახდეს მეცნიერება, ჩამოყალიბდეს მეცნიერული ცოდნის ანალოგიით
• კვლევიდან მკვლევარის პოზიციის გამორიცხვის მცდელობა
• ორიენტაცია მცირე ჯგუფის კვლევაზე
• განმარტების პარადიგმა
• მიზანი - სოციალურ კონფლიქტებს მოკლებული საზოგადოება
ევროპა
• ადამიანის შესწავლა ფართო სოციალურ კონტექსტში
• კულტურაში მიღებული ეთიკური შეფასებებისგან დამოუკიდებლობა
• ურთიერთობის აზრობრივი და ნიშნური ასპექტების შესწავლა
• თეორიული მეთოდის დამორჩილება
რუსეთი
(რევოლუციამდე ის ინტენსიურად ვითარდება, ბოლშევიკების მოსვლის შემდეგ - ყველაფერი შეჩერდა, 50-იანი წლების ბოლომდე)
• ქცევაზე ყურადღების გამახვილება
• ორიენტაცია ამერიკულ კვლევებზე
• გარდაქმნის პარადიგმა
20-იანი წლების დისკუსიაზე საუბრისას მხედველობაში უნდა გვქონდეს მსოფლიოში სოციალური ფსიქოლოგიის განვითარების ზოგადი ფონი. პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ ამ მეცნიერებამ დასავლეთში (პირველ რიგში აშშ-ში) სწრაფი აყვავების პერიოდი გაიარა და მიიღო განვითარებული ექსპერიმენტული დისციპლინის სახე.
მსოფლიო მეცნიერებისგან საბჭოთა მეცნიერების სრული იზოლაცია ასევე გახდა ცხოვრების ფაქტი, განსაკუთრებით ისეთ სფეროებში, რომლებიც დაკავშირებულია იდეოლოგიასა და პოლიტიკასთან. ამიტომ ამ პერიოდში მსოფლიოში სოციალური ფსიქოლოგიის განვითარება პრაქტიკულად მიუწვდომელი იყო რუსი მეცნიერებისთვის. იმ ფაქტმა, რომ დასავლეთში სოციალური ფსიქოლოგია განაგრძობდა არამარქსისტულ ტრადიციაში განვითარებას, აიძულა ზოგიერთი მეცნიერი შეედარებინა ის „ბურჟუაზიულ“ მეცნიერებასთან, ხოლო „სოციალური ფსიქოლოგიის“ ცნებისთვის მიეცა რეაქციული დისციპლინის სინონიმის, „ბურჟუაზიული იდეოლოგიის“ ატრიბუტის ინტერპრეტაცია.
ამერიკა
• მცდელობა, რათა სოციალური ფსიქოლოგია გახდეს მეცნიერება, ჩამოყალიბდეს მეცნიერული ცოდნის ანალოგიით
• კვლევიდან მკვლევარის პოზიციის გამორიცხვის მცდელობა
• ორიენტაცია მცირე ჯგუფის კვლევაზე
• განმარტების პარადიგმა
• მიზანი - სოციალურ კონფლიქტებს მოკლებული საზოგადოება
ევროპა
• ადამიანის შესწავლა ფართო სოციალურ კონტექსტში
• კულტურაში მიღებული ეთიკური შეფასებებისგან დამოუკიდებლობა
• ურთიერთობის აზრობრივი და ნიშნური ასპექტების შესწავლა
• თეორიული მეთოდის დამორჩილება
რუსეთი
(რევოლუციამდე ის ინტენსიურად ვითარდება, ბოლშევიკების მოსვლის შემდეგ - ყველაფერი შეჩერდა, 50-იანი წლების ბოლომდე)
• ქცევაზე ყურადღების გამახვილება
• ორიენტაცია ამერიკულ კვლევებზე
• გარდაქმნის პარადიგმა
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Will be revised