რელიგიურობა და სულიერება ფსიქიკის ინტეგრაციის კონცეფციის პოზიციიდან გამომდინარე

 რელიგიურობა და სულიერება ფსიქიკის ინტეგრაციის კონცეფციის პოზიციიდან გამომდინარე

ი.ს. შემეტი  

XXI საუკუნეში რელიგია სულ უფრო აღწევს რუსეთის საზოგადოებრივ ცხოვრებაში, ინერგება მედიაში, სოციალური აღზრდის სისტემებში: სკოლაში, ჯარში, სპორტში. ამავდროულად დეკლარირებულია მოსახლეობის სულიერების განვითარების მიზანი და პოსტულირებულია იგივეობა სულიერ და რელიგიურ აღზრდას შორის, ხოლო თავად ტერმინები გამოიყენება სინონიმებად. მაგრამ სულიერებისა და რელიგიურობის ცნებები არ არის სავსე მეცნიერული და ფსიქოლოგიური შინაარსით, არ არის შესწავლილი როგორც პიროვნული ფენომენები და თვისებები, რაც არ გვაძლევს პიროვნებაზე რელიგიური გავლენის შედეგების დადგენასა და შეფასებას, არ არსებობს ექსპერიმენტული კვლევები, რომლებიც ამტკიცებენ, რომ რელიგიური გავლენა იწვევს პიროვნების სულიერების განვითარებას. ამ მხრივ ჩნდება ფსიქოლოგიური პრობლემა რელიგიურობისა და სულიერების ცნებების განსაზღვრაში, მათი ურთიერთობის და განვითარების ვექტორის ამოცნობაში. ამ სტატიაში ეს ცნებები განხილული იქნება ადამიანის ფსიქიკისადმი ინტეგრაციული მიდგომის თეორიულ-მეთოდოლოგიური პოზიციიდან, რომელიც შემუშავებულია სტატიის ავტორის მიერ. ჩვენი მიდგომის თანახმად, ფსიქიკა არის ადამიანის ცხოვრებისა და ქცევის მართვის ინდივიდუალური ინფორმაციული სისტემა, ხოლო განვითარების მთავარი ვექტორია ცხოვრებისა და ქცევის უფრო დიდი თვითმართვისკენ სწრაფვა მაქსიმალურად ფართო სფეროებში.

სულის სფერო - ეს არის საინფორმაციო სისტემა, რომელიც აღწევს ყველა სხვა სისტემაში, ეს არის სამყაროს ინფორმაციული შემადგენელი ნაწილი. მისი აღნიშვნის ტერმინები ძალიან განსხვავებულია: ნოოსფერო, ღმერთი, უნივერსუმი, მსოფლიო გონება და სხვ. ადამიანი დასაბამიდანვე ამ სივრცის ნაწილია, ამასთაn მის ინფორმაციულ შემადგენელს  აქვს თვითორგანიზაციის, სამყაროსგან გამიჯვნის, სუბიექტურობის მაღალი ხარისხი. ტერმინები ამ პირადი ინფორმაციული სტრუქტურის აღსანიშნავად ასევე განსხვავებულია: მე, სული, თავისთავადობა, არსი და ა.შ.

ისევე, როგორც ადამიანის ბიოლოგიური სხეული ცოცხალი ბუნების ნაწილია, ასევე სული არის ნოოსფეროს ნაწილი. ისევე, როგორც სხეული წარმოადგენს  ორგანიზმს, ანუ ბუნებისაგან გამოყოფილია, ასევე სული წარმოადგენს ცალკე ორგანიზებულ ინფორმაციულ სტრუქტურას, რომელიც გამოყოფილია მსოფლიო ინფორმაციული სივრციდან.

სხეულის ფუნქციონირება არის ნივთიერების მუდმივი გაცვლა გარემოსთან. სულის ფუნქციონირება არის გარემოსთან ინფორმაციის მუდმივი გაცვლა. სხეული და სული ღია სისტემებია.

დაბოლოს, ისევე, როგორც დროის ნებისმიერ მომენტში შეუძლებელია სხეულის მკაფიოდ  გამოყოფა გარემოსგან (მაგალითად, ფილტვებში ჰაერი არის როგორც შინაგანი, ისე გარე გარემო, სხეულის გარშემო სუნი შეიცავს ნივთიერებებს, რომლებიც ახასიათებს სხეულს, მაგრამ სხეულის გარეთ იმყოფება და ა.შ.), ასევე სულის მუდმივი ურთიერთქმედება ნოოსფეროსთან არ გვაძლევს საშუალებას ცალსახად განვასხვავოთ ინფორმაცია „შინაგანი“, საკუთარი  და „გარე“, რომელიც გარედან მოდის.

სხეული და სული მუდმივად განახლდება, გარემოსგან შეიწოვს შესაბამის ელემენტებს. განვითარების პროცესში, სხეულიც და სულიც იწყება ზომით მინიმალური და სიმკვრივით მაქსიმალური სტრუქტურით, რომელიც ონტოგენეზის დროს უფრო რთულდება. სხეულსა და სულს შორის ურთიერთქმედება წარმოადგენს ურთიერთქმედებას ინფორმაციასა და მის მატარებელს შორის. ინფორმაციის თვისებები მატარებელზეა დამოკიდებული. პრინციპული განსხვავება ცოცხალ და არაცოცხალ ბუნებას (ანუ ინფორმაციასა და ტექნიკას) შორის არის ის, რომ ცოცხალ ბუნებაში ეს კავშირი ორმხრივია: ინფორმაცია გავლენას ახდენს და ორგანიზებას უკეთებს მატერიას, საკუთარ მატარებელს. ანუ სული ორგანიზებას უწევს სხეულს.

აქ არის პასუხი ფილოსოფიის ფუნდამენტურ კითხვაზე „რა არის პირველადი? სული თუ მატერია?“. როგორც ჩანს, სულისა და მატერიის თანაბარდობა განსხვავებულია სხვადასხვა ბუნების სისტემებში (ბიოცენოზში, ორგანიზმში, ტექნიკაში), ხოლო ცოცხალი ბუნების განვითარება მიმდინარეობს სულიერი შემადგენელის სიჭარბის, ანუ სულის სხეულზე უპირატესობის ზრდის მიმართულებით. ეს კანონზომიერება შეინიშნება ფილოგენეზში, ანთროპოგენეზსა და ონტოგენეზში. ევოლუციური განვითარების შესაბამისად, სულიერი გავლენის წონა იზრდება.

ფსიქიკის ინტეგრაციის ი.ს. შემეტის კონცეფციის თვალსაზრისით, ინტეგრაციის სულიერი ეტაპი არის მეშვიდე, ყველაზე მაღალი ფსიქიკის ინტეგრაციული მექანიზმების განვითარებაში. იგი ახდენს ადამიანის ინტეგრირებას  სულიერ სფეროში, უმაღლესი გონების, ღმერთის სფეროში. ფსიქიკის ინტეგრაციული მექანიზმების თანმიმდევრული განვითარების კანონის თანახმად, სულიერი ეტაპი შესაძლებელია მხოლოდ წინას განვითარების საფუძველზე, კერძოდ: სხეულებრივის, ემოციურის, შემოქმედებითის, სააზროვნოს, სოციალურის და ცნობიერის. სულის ინტეგრაციისათვის აუცილებელია განვითარებული სხეული,  ჩამოყალიბებული ემოციები, სამყაროსთან ურთიერთქმედების გამოცდილება, განვითარებული ინტელექტუალური ოპერაციები, სოციალურ სტრუქტურებში ჩართულობა და თვითცნობიერების არსებობა. ამ დონეზე შესაძლებელია საკუთარი თავის, როგორც სულიერი არსების, გაცნობიერება, საკუთარი ქმედებების რეფლექსია და ორგანიზაცია სულიერი სფეროს კანონებთან კავშირში, ცხოვრების, როგორც საკუთარი სულის ფუნქციის, მთლიანობაში გააზრება. ამ თვითგააზრების საზომი ტრადიციულად ითვლება ადამიანის სულიერების საზომად.

ამრიგად, ადამიანის ინტეგრაციული განვითარება აუცილებლად იწვევს სულიერების განვითარებას, რადგან ის არის ასეთი განვითარების სტადია. სულიერების გასაძლიერებლად აუცილებელია განვითარების წინა სტადიების ოპტიმიზაცია, სხეულებრივისგან დაწყებული და გააზრებულით დამთავრებული. ამ გაგებით, გამართლებულად გამოიყურება ძველი ფორმულა: „ჯანმრთელ სხეულში - ჯანმრთელი სული“.

არსებით მომენტს სულიერების თანამედროვე განვითარებაში წარმოადგენს რელიგიური გავლენა ადამიანზე. რელიგიები წარმოადგენს  იდეოლოგიური აღზრდის სისტემებს, რომლებსაც საფუძვლად უდევს გარკვეული სულიერი დოგმატი. ეს არის დოქტრინა იმის შესახებ, თუ რას წარმოადგენს სულის სფერო, როგორია მისი კანონზომიერება, როგორ მართავს სულიერი სფერო ადამიანის ცხოვრებას, და ბოლოს, როგორ შეუძლია ადამიანს, ამ კანონების გამოყენებით, გავლენა მოახდინოს საკუთარ ცხოვრებაზე პირადი სულიერი ძალისხმევის დახმარებით.

უმეტეს რელიგიათა იდეოლოგიური საფუძველი ჩამოყალიბდა რამდენიმე ათასწლეულის წინ, ადამიანის ისტორიული განვითარების უფრო დაბალ საფეხურზე და პრაქტიკულად არ განახლებულა. რელიგიური აღზრდა წარმოადგენს სოციალიზაციას ადამიანის ჩართულობის გზით შესაბამის რიტუალურ და მენტალურ სივრცეში. ნოოსფეროს სტრუქტურაში რელიგიები წარმოადგენენ გარკვეულ სულიერ მონოპოლიებს, სულიერ „სახელმწიფოებს“, რომლებიც მართავენ ადამიანის სულიერ სფეროს და რომლებზეც ვრცელდება მათი „იურისდიქცია“. ეს მმართველობა ხორციელდება პირდაპირი და არაპირდაპირი ზემოქმედების გზით, გავლენის ინფორმაციული და სოციალური არხების საშუალებით.

ფსიქიკის ინტეგრირებული განვითარების თვალსაზრისით, ინსტიტუალიზებული რელიგიები სულიერი განვითარებისთვის სოციალური ინსტიტუტების ანალოგიურია განვითარების სხვა ტიპებისთვისაც: მაგალითად, ინტელექტუალური განვითარებისათვის არსებობს სკოლები, საქმიანობისთვის -  წარმოების სისტემები. ანუ, ისინი ახორციელებენ ადამიანის სულიერი ინტეგრაციის  კანალიზირებას და ტექნოლოგიზირებას.

რელიგიური ზემოქმედების ინტეგრაციულობისა და დეზინტეგრაციულობის გასააზრებლად საკვანძო იქნება ამა თუ იმ რელიგიური დოქტრინის იდეური შინაარსის საკითხი, აგრეთვე ადამიანის მიმართ გამოყენებული ზემოქმედების არსის საკითხი.

ინტეგრაციის კონცეფციის თვალსაზრისით, ინტეგრაციულია განვითარება უფრო დიდი მთლიანობისკენ, ფსიქიკის ინტეგრაციის დონის ამაღლება. ინტეგრაციის უმაღლესი დონეა სრულყოფილი გააზრებული თვითმმართველობა, ადამიანის თავისუფალი ნება, და არსებობის უმაღლესი კანონების ჰარმონიული გამოყენება. ეს თვისებები, უმეტეს რელიგიათა იდეოლოგიური შინაარსის თანახმად, დამახასიათებელია მხოლოდ ღმერთისთვის ან სულიერად ნიჭიერი ადამიანებისთვის: წმინდანების, მოციქულების, წინასწარმეტყველების. რიგითი ადამიანების უმრავლესობისთვის, ასეთი იდეალი აღიარებულია, როგორც მიუწვდომელი, პოსტულირებულია  ადამიანის თავდაპირველი ცოდვა (ანუ მცდარობა), შესაბამისად, უარყოფილია ადამიანის სულის ინტეგრაციული განვითარების გზას. ასევე, რელიგიების უმრავლესობა პოსტულირებს სულიერი სრულყოფის  საკუთარ განსაკუთრებულ უფლებას, უარყოფს სულიერი განვითარების გზას რელიგიის გარეშე. ეს იწვევს ადამიანის დამოკიდებულებას რელიგიურ სისტემაზე, საკუთარი სულიერ მოთხოვნილებებზე უარის თქმას.

რელიგიური ან სხვა სულიერი გავლენის ანალიზი ინტეგრირების-დეზინტეგრირების ვექტორის საშუალებით შეიძლება განხორციელდეს ადამიანის ფსიქიკის ინტეგრაციის სტადიების შესაბამისად, თითოეულ სტადიაზე განვითარების იმ იდეური ვექტორის განხილვით, რომელსაც პოსტულირებს ეს თუ ის რელიგიური დოქტრინა.

გარკვეულწილად, ასეთი ანალიზი ტარდება სამთავრობო გადაწყვეტილებების დონეზე. მაგალითად, დესტრუქციულ ორგანიზაციებად აღიარებულია რელიგიური კულტები, რომლებიც თავის ადეპტებს ომისკენ მოუწოდებენ, არსებული სახელმწიფოების დამხობისკენ, მიმართავენ ფსიქიკური და ფიზიკური ძალადობის მეთოდებს. ინტეგრაციის კონცეფციის თვალსაზრისით, აქ რელიგიური დოქტრინა მიმართულია სხეულის, ემოციური, შემოქმედებითი და სოციალური სტადიების დეზინტეგრაციაზე.

მიუხედავად იმისა, ხორციელდება თუ არა ადამიანის სულიერი ინტეგრაციის  ეტაპი დამოუკიდებლად თუ რელიგიური ინსტიტუტების გავლენის ქვეშ, ჩვენ განვსხვავებთ ხუთ დონეს მის განვითარებაში, ყველაზე დაბალიდან უმაღლესამდე. ეს დონეები წარმოდგენილია ფენომენოლოგიის სკალით, რაც წარმოადგენს ხარისხიან კონტინუუმს დეზინტეგრაციის მაღალი ხარისხიდან  ინტეგრაციის მაღალ ხარისხამდე. ჩვენ განვასხვავებთ 5 ხარისხოვან დონეს მათთვის რიცხვითი მაჩვენებლების მინიჭებით -2 – დან +2 – მდე.

-2. დეზინტეგრაციის მაღალი ხარისხი. ადამიანის ცხოვრების უარყოფა სულიერის სანაცვლოდ სახელით.

-1. დეზინტეგრაციის საშუალო ხარისხი. ღმერთთან ტრანსცენდენტური კავშირის ჩანაცვლება რელიგიური რიტუალების ჩატარებით. უზენაესი ძალების შიში.

0. ინტეგრაცია-დეზინტეგრაციის ნულოვანი სტადია. ათეიზმი. ღმერთის მიმართ ინდიფერენტული დამოკიდებულება.

+1. ინტეგრაციის საშუალო ხარისხი. უზენაესი ძალების მიმართ ნდობა, უზენაესი კანონების გაგების და მათი გამოყენების სურვილი, ცხოვრების აზრის ძიება. 

+2. ინტეგრაციის მაღალი ხარისხი. საკუთარი დანიშნულების გაგება, არსებობის უზენაესი კანონების გამოყენება.

ინტეგრაციის კონცეფციის თვალსაზრისით, ფენომენოლოგია ასახავს შეჯამებულ მაჩვენებელს, რომელიც ჩამოყალიბდა ინტეგრაციის ფაქტორებისა და დეზინტეგრაციის ფაქტორების მოქმედების ქვეშ. ყოველი უფრო მაღალი ეტაპი არის ზედნადები უფრო დაბალზე. ამ გაგებით, ინტეგრაციის სულიერი სტადია, როგორც უფრო მაღალი, წინა სტადიების განვითარების სისტემური შედეგია: სხეულებრივის, ემოციურის, შემოქმედებითის, აზრობრივის, სოციალურის, ცნობიერის.

გარდა ამისა, სულიერების მაჩვენებელი ასახავს ადამიანზე საკუთრივ სულიერი გავლენის ზემოქმედებას, როგორც სტიქიურის, ასევე მიზანმიმართულად განხორციელებულია, ასევე არის საკუთარი სულიერი ძიებების შედეგი. ყველა ეს გავლენა არაწრფივია და მოქმედებს ადამიანზე არაპირდაპირი გზით. შეიძლება დააკვირდე სულიერ ინტეგრაციის დონის კავშირს სხვა სტადიებზე. ინტეგრაციის კონცეფციის შესაბამისად, განუვითარებლობა გარკვეულ ეტაპზე იწვევს განვითარების შესაძლებლობის შეზღუდვას შემდგომ.

ავიღოთ ემოციური განვითარების მაგალითი. ამ თვალსაზრისით, ემოციური ინტეგრაციის დაბალ დონეს, კერძოდ, ღვარძლის, წყენის, დანაშაულის ემოციების სიჭარბეს, გაისაზღვრავენ, მიაკუთვნებენ დეზინტეგრაციის ხარისხს -2, განსაზღვრავენ სულიერი ინტეგრაციის შესაბამის -2 დონეს.

ადამიანის რელიგიურობის დონე გვიჩვენებს მისი სულიერი ადაპტაციის ხარისხს ნებისმიერ რელიგიასთან. ნებისმიერი გავლენის, მათ შორის რელიგიურის, ინტეგრაციის-დეზინტეგრაციის კრიტერიუმია სამმაგი შედეგი: ჯანმრთელობა - განვითარება - სუბიექტურობა. აქ აზრი აქვს მინიმუმ ორი ასპექტის განხილვას. პირველი: რამდენად არის დამოკიდებული ადამიანი რელიგიურ სისტემაზე, რამდენად იძენს იგი ან კარგავს სუბიექტურობას სამყაროსთან ურთიერთობებში. მეორე: რამდენად წინ წასწევს ეს სულიერი ადაპტაცია მის სოციალურ, ცნობიერ, ინტელექტუალურ, ემოციურ განვითარებას, ანუ ზრდის ან ამცირებს მის ინტეგრაციას ყველა ეტაპზე.

რადგან ჩვენი მსჯელობის დასაწყისშივე ჩვენ მივიღეთ, რომ სულიერი განვითარება მიდის სხეულზე სულით ძალუფლების გაზრდის მიმართულებით, ანუ ფიზიკურ ცხოვრებაზე, სულიერი განვითარების კრიტერიუმი იქნება წინა ეტაპზე ადამიანის ცხოვრების ხარისხი. ასე დიალექტიკურად ჩვენ ვუბრუნდებით ინტეგრაციის ახალ წრეს, როდესაც სულიერი განვითარება ხდება სხეულის, და ემოციების და შემდგომი ეტაპების შემდგომი ინტეგრაციის ახალი და მნიშვნელოვანი ფაქტორი. თუ რელიგიური გავლენა იწვევს დეზინტეგრაციას სხვადასხვა ეტაპზე, მაშინ ის არაინტეგრაციულია. თუ ეს იწვევს სუბიექტურობის დაკარგვას, ის არაინტეგრაციულია.

ამ თვალსაზრისით, შეუძლებელია ცალსახად დადგინდეს, აქვს თუ არა რელიგიას დადებითი ან უარყოფითი გავლენა ადამიანზე, საჭიროა მისი დოქტრინის ან აღმზრდელობითი ზემოქმედების ანალიზი. საჭიროა სისტემური გამოკვლევა, რომელიც ეხება ადამიანის ინტეგრაციული განვითარების ყველა ეტაპს.

სულიერებასა და რელიგიურობას შორის ურთიერთკავშირი. მაღალი სუბიექტურობა გულისხმობს ადამიანის დამოუკიდებლობის გაზრდას გარე გავლენისგან, ფსიქიკის რომელ დონეს არ უნდა შეესაბამებოდეს ის. ამ მხრივ, რელიგიური ადაპტაცია არის გარკვეული ეტაპი სულიერების განვითარებაში, რასაც უნდა მოჰყვეს ამ გავლენის რეფლექსია, დიალექტიკური უარყოფა და სულის გასვლა კონფესიური საზღვრის მიღმა, საკუთარი სულიერი ორიენტირების მოძებნის მიზნით.

ფსიქიკის ინტეგრაციის კონცეფციის თვალსაზრისით, რელიგიური ადაპტაცია სულის განვითარებისთვის აუცილებელი პირობა არ არის, იგი სულიერი გავლენის რეალური თანამედროვე ფაქტორია, რომლის შედეგებიც არაწრფივია და მოითხოვს სისტემურ ანალიზს.

რელიგიურობის ინდივიდუალური დონის დასადგენად ჩვენ შევიმუშავეთ ანკეტა, რომელიც იძლევა ადამიანის რელიგიურობის (ღვთისმოსაობის) კონპლექსური შეფასების საშუალებას  მის თვითშეფასებიდან, რწმენასადმი დამოკიდებულებიდან, რიტუალურ სივრცეში ჩართულობიდან გამომდინარე, საკულტო მსახურებას კონფესიური კუთვნილების მიუხედავად. ანკეტა შემუშავდა 2007 წელს და გაიარა ფართო აპრობაცია სხვადასხვა სქესის 1500 რუსი და უცხოელი გამოსაცდელის მონაწილებოით  16-დან 85 წლამდე ასაკის. ქვემოთ მოცემულია კითხვები და ამ ანკეტის დამუშავების მეთოდი.

ანკეტა „ათეიზმი-რელიგიურობა“ 

თარიღი ___________

დრო __________

გ.ს.მ. _______________________________________

სქესი _______

დაბადების თარიღი _____________________

სამუშაო, სწავლის ადგილი ____________________________

თქვენი სარმუნოება_____________________________________

რამდენად ხართ რელიგიური (ხაზზე გააკეთეთ აღნიშვნა იმ ადგილთან ახლოს, რომელიც უფრო მეტად ასახავს თქვენს დამოკიდებულებას ან მდგომარეობას):

            ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

განათავსეთ თქვენი მშობლები ამ სკალის მიხედვით :

დედა: ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

მამა: ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

ბებია (დედ.): ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

ბაბუა(დედ.): ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

ბებია (მამ.): ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

ბაბუა(მამ.): ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

სხვები:

ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

ათეიზმი ________________________________________ რელიგიური

 

8. მინათლული თუ ხართ? კი ____ არა ____

9. თუ კი, რა ასაკში? _______________________

10. ნათლობა ჩატარდა:

სახლში ________________

ეკლესიაში _____________

მღვდელმსახურთან სახლში ____________

სხვა ადგილას (მიუთითეთ, სად) ___________________________

11.  თუ თქვენ მოინათლეთ ცნობიერ ასაკში, მაშინ რამ ან ვინ გაიძულათ მიგეღოთ ნათლობა? _______________________________________________________________________

12. ატარებთ თუ არა ჯვარს ან რწმენის სხვა სიმბოლოს?

მუდმივად ______

ზოგჯერ _________

ყოველთვის არა _______

არა ____________

13. რამდენად ხშირად დადიხართ ეკლესიაში ან მეჩეთში?

კვირაში ერთხელ და ხშირად ____

დღესასწაულებზე __________

იშვიათად ____________

არასდროს __________

14. გაქვთ თუ არა სახლში ხატები? დიახ ____ არა ____

15. ლოცულობთ თუ არა სახლში? დიახ ____ არა ____

16. იცავთ თუ არა მარხვას?

დიახ, მკაცრად _____ მკაცრად არა ____ არა ____

17. თქვენს ნაცნობებსა და მეგობრებს შორის არიან თუ არა ღრმად მორწმუნენი ან მღვდელთმსახურები? დიახ ____ არა ____

18. თუ არიან, ცდილობენ გაზიარონ რწმენას?

დიახ ____ არა ____

19. შესწირეთ თუ არა ფული ეკლესიას ან რელიგიურ საზოგადოებას?

დიახ, რეგულარულად ____ ზოგჯერ ____ არა ____

20. ასრულებთ თუ არა რაიმე სახის ნებაყოფლობით სამუშაოს ეკლესიის ეგიდით? დიახ ____ არა ____

21. მონათლული გყავთ თუ არა თქვენი შვილები და თუ აპირებთ მათ მონათვლას მომავალში? დიახ ____ არა _____ არ მიფიქრია ამის შესახებ _____

22. შესაძლებელია თუ არა თქვენთვის რელიგიური მსახურების გზა?

დიახ ____

არა ___

განსაკუთრებულ შემთხვევაში ____

არ მიფიქრია ამის შესახებ ____

23. დაახასიათეთ თქვენი პირადი დამოკიდებულება ეკლესიის მიმართ ________________________________________________________________________________________________

24. თქვენი აზრით, ეხმარება თუ არა რელიგია სპორტს?

დიახ ____ არა ______ ხელს უშლის ______ მიჭირს პასუხის გაცემა ___________

 

მადლობა!

ანკეტის დამუშავება ხორციელდება ანკეტის თითოეული კითხვისთვის გარკვეული რაოდენობის ქულების მინიჭებით. საბოლოო ქულა გადადის კედლებში სკალით „ათეიზმი-რელიგია“. კითხვარი საშუალებას იძლევა განსაზღვროთ რესპონდენტის რელიგიურობის მაღალი, საშუალო ან დაბალი დონე, მიუხედავად კონფესიური კუთვნილებისა.

ათეისმი      კედლები     რელიგიურობა 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

-18 - -12 -11 - -6 -5 - 0 1 - 6 7 - 12 13 - 18 19 -24 25 -30 31 - 36 37-42

ქულების მინიჭება ხდება შემდეგი სახით.

6, 7. სკალა „ათეიზმი-რელიგიურობა“ იყოფა სამ თანაბარ სეგმენტად, მონიშვნის გადაადგილებიდან გამომდინარე ქულები ენიჭება შემდეგი სახით:

ათეიზმის - 1 ? 0 ? 1 რელიგიურობა

8. „დიახ“ 1, „არა“ 0.

9. თუ მონათლულია ცნობიერ ასაკში, ენიჭება 1 ქულა.

10. სახლში, მღვდელმსახურთან სახლში  1, ეკლესიაში  3.

11. За ответ:

თუ თავად მიიღო გადაწყვეტილება მონათლულიყო, აიძულა ღმერთის რწმენამ, რწმენისადმი ინტერესმა, ერიცხება 2;

თუ ნათესავებმა მოახდინეს გავლენა, ითხოვდა ოჯახი, მეგობრები, ღმერთის რწმენას ასწავლიდნენ, ნაცნბი მღვდელი, ენიჭება 1;

„არ ვიცი“, „არავინ“, „ტრადიცია“, „მოდა“, „ყველა ინათლებოდა“ - ენიჭება 0.

12. „მუდმივად“ 1; „ზოგჯერ, ყოველთვის არა“ 0,5; „არა“ 0.

13. „კვირაში ერთჯერ და ხშირად“ 3; „დღესასწაულებზე“ 2; „იშვიათად“  1; „არასოდეს“ 0.

14. „დიახ“ 1; „არა“ 0.

15. „დიახ“  1; „არა“ 0.

16. „დიახ, მკაცრად“ 3; „მკაცრად არა“ 1; „არა“ 0.

17. „დიახ“ 1; „არა“ 0.

18. „დიახ“ 1; „არა“ 0.

19. „დიახ, რეგულარულად“ 3; „ზოგჯერ“ 2; „არა“ 0.

20. „დიახ“ 2; „არა“ 0.

21. „დიახ“ 2; „არა“ -1; „არ დადის", „არ მიფიქრია ამის შესახებ“ 0.

22. „დიახ“ 3; «„არა“  -1; „განსაკუთრებულ შემთხვევაში“ 1; „არ მიფიქრია ამის შესახებ“ 0.

23: პასუხისთვის

ასახავს პატივისცემას, დიდებას, ეკლესიის სიყვარულს, ენიჭება 3;

„დადებითი“, „ნორმალური“, „ლოიალურიდამოკიდებულება 2;

„ რწმენის “, „ეკლესიის“, „ეკლესია საჭიროა“ ცნებების გაიგივება 1;

პასუხი არ აქვს,  „გულგრილი“, „მშვიდი“ დამოკიდებულება 0;

 „რწმენის“ (ღმერთის, სულიერების) და „ეკლესიის“ ცნებების გამიჯვნა -1; ეკლესიისადმი უარყოფითი დამოკიდებულება, კრიტიკა, სკეპტიციზმი -2;

ძალიან უარყოფითი -3 .

24: „დიახ“  2; „არა“ -1; უშლის -2; „მიჭირს პასუხის გაცემა“  0.

შემდეგ ჯამდება ქულების საერთო რაოდენობა.

კითხვა № 6 იძლევა რელიგიურობის თვითშეფასების განსაზღვრის საშუალებას, მისი გამოთვლა ხდება „ათეიზმის-რელიგიურობის“ სკალის 10 თანაბარ სეგმენტად დაყოფით (სახაზავის მიხედვით), და აღნიშვნის გადაადგილების შესაბამისად, ენიჭება ქულა 0-დან 10-მდე.

მოპოვებული ემპირიული მონაცემების მიხედვით დადგინდა, რომ თითქმის ყველა შემთხვევაში რელიგიურობის თვითშეფასება ემთხვევა კედლებს, რომელიც მიენიჭა ანკეტის მთლიანი ქულის მიხედვით.