შესაძლებელია, რომ ორეული გყავდეთ ზარაია ჰორვეტი

 https://www.bbc.com/russian/vert-fut-36966815

შესაძლებელია, რომ ორეული გყავდეთ

ზარაია ჰორვეტი

BBC Future-ის მიმომხილველმა გადაწყვიტა გაერკვია, რა შანსი არსებობს იმისა, რომ ქუჩაში მის ზუსტ ასლს შეხვდებოდა.

ის თქვენს პასპორტში ფიგურირებს. სწორედ მის შესაბამისად განსაზღვრავენ დამნაშავეს დაპირისპირებისას. სწორედ მის შესაბამისად, მრავალი წლის შემდეგაც ქუჩაში გცნობენ ძველი მეგობრები.

თქვენი სახე იმდენად მჭიდროდ არის დაკავშირებული თქვენს პიროვნებასთან, რომ შესაძლოა მალე ის ერთადერთი გახდეს, რაც საჭირო იქნება თქვენი სმარტფონის განბლოკვისთვის, ოფისში შესვლისთვის და უძრავი ქონების შესაძენად.

ეს ყველაფერი შესაძლებელია თქვენი უნიკალური გარეგნობის წყალობით. მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს ყველა ილუზია შეიძლება დაიმსხვრას.

შესაძლებელია, ორეული გყავდეთ.

АВТОР ФОТО,FRANCOIS BRUNELLE

„ბოლო ვიყავი თვითმფრინავში რომ ავედი, ჩემს ადგილას ვიღაც იჯდა, ამიტომ ვთხოვე გადაჯდომა. ის შემობრუნდა, და ჩემს წინ დავინახე ჩემი სახე, - იხსენებს ნილ დუგლასი, რომელიც იმ დღეს მიფრინავდა ირლანდიაში ქორწილში. - მთელი თვითმფრინავი გვიყურებდა და იცინოდა. სწორედ მაშინ გადავიღე ეს ფოტო“.

მოვლენების უცნაური სერია გაგრძელდა, როდესაც დუგლასი სასტუმროში მივიდა და რეგისტრაციის მაგიდასთან იგივე ორეული დაინახა.

მოგვიანებით, მათი გზები ისევ ბარში გადაიკვეთა, და მათ გადაწყვიტეს, რომ სამყარო ყველაფერს აკეთებდა იმისათვის, რომ მათ ერთად დაელიათ.

მეორე დილით, დუგლასი, რომელიც ნაბაჰუსევი იყო, არგენტინის რადიოდან ზარმა გააღვიძა - მისმა ერთობლივმა ფოტომ ორეულთან ინტერნეტში ცხარე დისკუსია გამოიწვია.

ხალხური სიბრძნე ამბობს, რომ ორეული ყველას ჰყავს; სადღაც სამყაროში დადის შენი ზუსტი ასლი, დედაშენის მსგავსი თვალებით, მამაშენის მსგავსი ცხვირით და იმ სულელური ხალით, რომლის მოშორებასაც ცდილობ.

ეს აზრი არა ერთი ათასწლეული აწუხებს ადამიანებს - ის საფუძვლად დაედო ერთ-ერთ უძველეს ლიტერატურულ ნაწარმოებს, რომელიც დღემდე შემორჩა, პოეტებისთვის შთაგონების წყაროდ იქცა და რამდენიმე დედოფალი ძალიან შეაშინა.

მაგრამ არის ამაში რაიმე სიმართლის მარცვალი? კითხვა თითქოს სულელურად ჟღერს, მაგრამ პასუხის გაცემა უფრო რთულია, ვიდრე შეიძლება ჩანდეს, და შედეგები შეიძლება ძალიან სერიოზული იყოს. შვიდ მილიარდზე მეტი ადამიანი ცხოვრობს ჩვენს პლანეტაზე - რა თქმა უნდა, მათგან ერთი მაინც დაიბადა ზუსტად ისეთივე სახით, როგორიც თქვენია!

სინამდვილეში, ბოლო დრომდე არავის უცდია ამ კითხვაზე პასუხის მოძებნა. მაგრამ გასულ წელს ტეგან ლუკასმა გადაწყვიტა შეეფასებინა რისკი იმისა, თუ რამდენად შესაძლებელია შეცდომით უდანაშაულო ადამიანის მკვლელად მიჩნევა.

ამერიკელი სამხედროების ფოტოების ყველასათვის ხელმისაწვდომი კოლექციით შეიარაღებული და ადელაიდის უნივერსიტეტის კოლეგების დახმარებით, მან გულმოდგინედ შეისწავლა თითქმის ოთხი ათასი ადამიანის სახე, გაზომა მანძილი ძირითად ნიშნებს შორის, როგორიცაა თვალები და ყურები.

შემდეგ მან გამოთვალა იმის ალბათობა, რომ ორი ადამიანის სახეები ერთნაირი ჩანს.

კვლევის შედეგები, სავარაუდოდ, გაახარებს სისხლის სამართლის სისტემას და იმედს გაუცრუებს მათ, ვინც დიდი ხანია ოცნებობს თავის ორეულთან შეხვედრაზე: რვა განზომილებით ვინმეს შედარების ალბათობა ძალიან მცირეა.

მიუხედავად იმისა, რომ პლანეტაზე 7,4 მილიარდი ადამიანია, მსოფლიოში მინიმუმ ერთი წყვილი ორეუილის არსებობის  შანსი მხოლოდ ერთია 135-ზე.

„ადრე სასამართლოში ყოველთვის შეეძლოთ ეკითხათ თქვენთვის: „რა მოხდება, თუ ეს ადამიანი უბრალოდ ჰგავდა მას?“ მაგრამ ახლა შეგვიძლია დავადასტუროთ, რომ ეს უკიდურესად საეჭვოა“, - ამბობს ტეგანი.

ასეთი შედეგები შეიძლება აიხსნას ცნობილი „თქორემით უსასრულო მაიმუნების შესახებ": თუ მაიმუნს საბეჭდი მანქანის წინ დააჯენთ და დიდხანს დაელოდებით, საბოლოოდ, შემთხვევით კლავიატურაზე დაჭერით, ის აუცილებლად დაბეჭდავს შექსპირის თხზულებათა სრულ კრებულს.

მათემატიკური თვალსაზრისით, ეს განცხადება კორექტულია, მაგრამ თუ დააკვირდებით, ცხადი ხდება, რამდენ ხანს მოუწევს მაიმუნს ამისთვის ოფლის დაღვრა.

თუ გრამატიკას არ მიაქცევთ ყურადღებას, შექსპირის მაკბეტის პირველი ასო ინგლისურად სწორად დაბეჭდვის შანსი არის 26-დან ერთი. ეს არც ისე ცუდია.

მაგრამ მეორე ასოზე, ალბათობა მცირდება 676-დან ერთამდე (26 x 26), ხოლო მეოთხე სტრიქონის ბოლოს (22 ასო) მცირდება 13 კვინტილიონიდან ერთამდე.

თუ ყველა ალბათობას გაამრავლებთ, გამოდის, რომ მაიმუნში მთლიანი შექსპირის აღდენის შანსი უკიდურესად მცირეა.

გარდა ამისა, ადამიანის სახეების მრავალფეროვნება, რა თქმა უნდა, არ შემოიფარგლება რვა მახასიათებლით.

ტენგანის აზრით, „ტყუპისცალი“ არამარტო ყველას არ ჰყავს,  დიდი ალბათობით, ის საერთოდ არავის ჰყავს.

თუმცა ამბავი ამით არ მთავრდება. კვლევა დაფუძნებული იყო ზუსტ გაზომვებზე: თუ თქვენი ორეულის ყურების ზომა არის 59 მილიმეტრი, ხოლო თქვენი 60, თქვენი მსგავსება არ ითვლება, რაც არ უნდა ძლიერი იყოს ის.

თუმცა, ალბათ, ვერც გაიხსენებთ, ბოლოს როდის დაადგინეთ ადამიანების მსგავსება მათი ყურების ზომით.

შესაძლებელია სხვა ვარიანტებიც - ეს ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, თუ ვინ ითვლება ორმაგად. „თქვენ შეგიძლიათ ისაუბროთ მსგავსებაზე „ადამიანის გამოხედვაზე“ ან კომპიუტერული პროგრამით სახეების ამოცნობის მსგავსებაზე“, - ამბობს დევიდ ოლდუსი, სტატისტიკის სპეციალისტი კალიფორნიის უნივერსიტეტიდან ბერკლიში (აშშ).

ამ განცხადებას ეთანხმება ფრანსუა ბრუნელი, რომელმაც გადაიღო 200-ზე მეტი ორეული წყვილის ფოტო მისი პროექტის „მე ასლი არ ვარ“ ფარგლებში.

„ჩემთვის მსგავსება ისაა, როცა ადამიანს ხედავ და სხვა გგონია. ეს არის ყოფიერების ფორმა, ყველა ნაწილის ჯამი."

„თითოეულს ცალ-ცალკე რომ უყურებ, ერთმანეთის ნამდვილ კლონებს ჰგვანან. როცა ხვდებიან და გვერდიგვერდ ხედავ  მათ, ხანდახან გეჩვენება, რომ საერთოდ არ ჰგვანან ერთმანეთს“.

თუ წვრილმან დეტალებს ყურადღებას არ მიაქცევთ, ორეულების არსებობის ალბათობა მოულოდნელად მკვეთრად იზრდება. ასეა?

ამის გასარკვევად, ჯერ უნდა გავიგოთ, რა ხდება ნაცნობი სახის ამოცნობისას.

ავიღოთ, მაგალითად, აშშ-ს საპრეზიდენტო კანდიდატების ბილ კლინტონისა და ელ გორის კომიკური ფოტო, რომელმაც მთელი ინტერნეტი მოიარა 1997 წლის არჩევნებამდე.

ერთი შეხედვით, სურათი არაფრით გამოირჩევა: მხოლოდ ორი მამაკაცია გვერდიგვერდ. თუმცა, უფრო ახლოდან ჩანს, რომ გორის სახის „შინაგანი“ ნაკვთები (თვალები, ცხვირი და პირი) შეცვლილია კლინტონის ნაკვთებით.

და თუნდაც „უცხო“ თვალებით, ცხვირით და პირით, სახის მთლიანი სტრუქტურის შენარჩუნებით, ელ გორი საკმაოდ ცნობადად გამოიყურება ამ გამოსახულებაში.

ეს არის საოცარი დემონსტრირება იმისა, თუ როგორ ინახება სახეები ჩვენს მეხსიერებაში - უფრო ჰგავს რუკებს, ვიდრე სურათებს.

თუ ქუჩაში ნაცნობს წააწყდებით, ტვინი მაშინვე იწყებს მუშაობას მისი ინდივიდუალური ნაკვთების ამოსაცნობად, როგორიცაა თმის სიგრძე ან სახის ფერი, დაახლოებით ისე, როგორც იტალიას ამოიცნობენ მხოლოდ ფორმის მიხედვით.

მაგრამ, თუ შენმა მეგობარმა ახლახან თმა შეიჭრა? ან მაკიაჟი გაიკეთა?

ნებისმიერ ვითარებაში ადამიანის ამოსაცნობად, ტვინი იყენებს იმ მონაკვეთს, რომელსაც ეწოდება „თითისტარის ფორმის ხვეული“, რათა ერთმანეთთან დააკავშიროს სახის ყველა ნაკვთი.

თუ ამ პროცესს შევადარებთ რუკაზე სახელმწიფოს ძებნას, შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, რომ ვეძებთ ქვეყანას, რომელიც ესაზღვრება საფრანგეთს და აქვს გასასვლელი ზღვაზე.

ითვლება, რომ „ყველა ნაწილის ჯამის“ ასეთი ყოვლისმომცველი აღქმა საშუალებას გვაძლევს ამოვიცნოთ ნაცნობი ადამიანები ბევრად უფრო ზუსტად, ვიდრე ტვინი ცალ-ცალკე აღიქვამს მათ თვისებებს.

ცხადია, ის ასევე ამცირებს ზოგიერთი დახვეწილი დეტალის მნიშვნელობას.

„ადამიანების უმეტესობა ყურადღებას ამახვილებს ზედაპირულ მახასიათებლებზე, როგორიცაა თმის სიგრძე, ვარცხნილობა, წარბები“, - ამბობს ნიკ ფილერი, სპეციალისტი სტატისტიკაში, რომელიც მონაწილეობს კომპიუტერის მიერ სახის ამოცნობის პროექტში.

სხვა კვლევებმა აჩვენა, რომ ადამიანი ჯერ თვალებს უყურებს, შემდეგ პირს და ცხვირს.

მაშინ საქმე მხოლოდ იმის ალბათობის დადგენაა, რომ სხვას ექნება მსგავსი თვისებები.

„სახის ფორმაზე პასუხისმგებელი გენი ბევრი არ არის, მაგრამ მილიონობით ადამიანია, ასე რომ, ეს აუცილებლად მოხდება“, - ამბობს ვინრიხ ფრეივალდი, რომელიც სწავლობს სახის აღქმას როკფელერის უნივერსიტეტში.

„საშუალო სტატისტიკური სახის მქონე ადამიანისთვის შედარებით ადვილია მისი მსგავსი სახის პოვნა“, - ეთანხმება ფილერი.

წარმოიდგინეთ მამაკაცი მოკლე ქერა თმით, ყავისფერი თვალებით, სქელი ცხვირით (როგორც ბრიტანელ პრინცს ფილიპს, ედინბურგის ჰერცოგს), მრგვალი სახით და ფართო და ხშირი წვერით.

თითქმის არ არსებობს მონაცემები სახის ასეთი ნაკვთების გავრცელების შესახებ, მაგრამ ამ ბატონს აქვს ორეულის პოვნის ძალიან კარგი შანსი: მსოფლიოს მოსახლეობის 55% ყავისფერი თვალების მფლობელია.

თუმცა, კოსმეტიკის ერთ-ერთი მწარმოებლის მიერ დაფინანსებული კვლევის მიხედვით, მრგვალი სახეები უფრო ხშირია, ვიდრე ყოველ მეათე შემთხვევაში.

შემდეგია ცხვირი. ევროპასა და ისრაელში გადაღებული ფოტოების შესწავლამ აჩვენა, რომ სქელი ცხვირი ყველაზე გავრცელებული ვარიანტია (24,2%), ავტორის აზრით, ყველაზე ნაკლებად მიმზიდველი.

და ბოლოს, თმის საფარი რჩება. თუ ფიქრობთ, რომ ეს თემა სერიოზული კვლევისთვის წვრილმანია, მაშინ ცდებით: 24 300 ადამიანიდან, ვინც მონაწილეობა მიიღო კვლევაში ატრაქციონების პარკში აშშ-ს ფლორიდის შტატში, მამაკაცების 82%-ს თმა მხრის სიგრძეზე მოკლე ჰქონდა.

თუმცა ნატურალური ქერა ადამიანი მხოლოდ 2% აღმოჩნდა. გარდა ამისა, დიდ ბრიტანეთში, რომელსაც ხუმრობით უწოდებენ „წვერიანთა ქვეყანას“, მამაკაცთა უმრავლესობას სახეზე თმა აქვს, და თითქმის ყოველი მეექვსე წვერს ატარებს.

მარტივი გამოთვლა (მამაკაცების წილის, ყავისფერთვალებას, ქერას, მრგვალსახიანის, დიდცხვირიანთა, მოკლეთმიანთა და წვერიანთა გამრავლება) გვიჩვენებს, რომ ყველა ამ მახასიათებლის მქონე ადამიანის შეხვედრის ალბათობა 100 ათასიდან ერთზე ოდნავ მეტია (0.00001020%).

ეს ნიშნავს, რომ პლანეტის მასშტაბით, ჩვენს წარმოსახვით მამაკაცს შეიძლება ჰყავდეს 74 ათასამდე პოტენციური ორეული.

რა თქმა უნდა, ბევრი მნიშვნელობა, რომელიც აჩვენებს კონკრეტული მახასიათებლის გავრცელებას, არ გამოიყენება მთელი მსოფლიოს მიმართ, ამიტომ ჩვენი გამოთვლები ძალიან მიახლოებითია.

თუმცა, სხვადასხვა ცნობილი ადამიანების „ორეულების“ რაოდენობით თუ ვიმსჯელებთ, არც ისე შორს ვართ ჭეშმარიტებისგან.

„მას შემდეგ, რაც ჩვენი ერთობლივი ფოტო მთელ ინტერნეტში გავრცელდა, რაღაც მომენტში მომეჩვენა, რომ მე მყავდა ორეულების მთელი არმია“, - ამბობს დუგლასი.

მაშ, როგორია იმის ალბათობა, რომ ამქვეყნად ყველას ჰყავს ორეული?

ამის გასარკვევად ყველაზე მარტივი გზაა სახის ვარიანტების რაოდენობის შეფასება და მისი შედარება დღეს მცხოვრებთა რაოდენობასთან.

შეიძლება გვქონოდა იმის მოლოდინი, რომ თუ მსოფლიოში 7,4 მილიარდი სახეების სხვადასხვა ვარიანტი არსებობს, მაშინ 7,4 მილიარდი მოსახლეობის შემთხვევაში, თითოეული მათგანი ერთხელ მაინც უნდა შეხვედროდა ერთმანეთს.

თუმცა, ყველაფერი ასე მარტივი არ არის. იმისთვის, რომ ეს სტატისტიკურად სავარაუდო იყოს, რეალურად დედამიწაზე დაახლოებით 150 მილიარდი ადამიანი უნდა ცხოვრობდეს.

ეს შეუსაბამობა გამოწვეულია სტატისტიკური შეფერხებით, რასაც კარგად ილუსტრირებს კუპონების არჩევის პრობლემა.

წარმოვიდგინოთ, რომ კონტეინერში არის 50 კუპონი და ყოველ ჯერზე, როცა ერთ-ერთ კუპონს იღებენ, მას მაშინვე უკან აბრუნებენ.

რამდენჯერ მოგიწევთ კუპონების ამოღება ისე, რომ თითოეული მათგანი კიდევ ერთხელ მაინც ამოიღოთ?

პირველი რამდენიმე კუპონის ამოღებას დიდი დრო არ სჭირდება. ბოლო კუპონების ამოღება გაცილებით რთულია: საშუალოდ, მხოლოდ ყველაზე ბოლო კუპონის ამოსაღებად დაახლოებით 50 მცდელობაა საჭირო, ასე რომ, 50-ვე კუპონის ამოსაღებად დაახლოებით 225 მცდელობა დასჭირდება.

ამიტომ, შესაძლებელია, რომ ადამიანების უმეტესობას ორეულები ჰყავდეს. მაგრამ რომ ყველას? „დიდი განსხვავებაა პერიოდულ და მუდმივ იღბალს შორის“, - აღნიშნავს ოლდუსი.

ზუსტად არავინ იცის სახეების რამდენი ვარიანტი არსებობს. და, ალბათ, ამ კითხვაზე ცალსახა პასუხს ვერასდროს მივიღებთ, რადგან მსგავსების აღქმა სუბიექტურია.

ზოგიერთი ადამიანი ძლივს იცნობს საკუთარ თავს ფოტოებზე, ზოგი კი იშვიათად ივიწყებს სხვის სახეებს.

ჩვენი მსგავსების აღქმა დიდად არის დამოკიდებული ნაცნობობის ხარისხზე.

„ზოგიერთი ორეული შეხვედრისას ამბობს: არა, მე ვერ ვხედავ მსგავსებას. ნამდვილად ვერ ვხედავ. მაგრამ ყველასთვის ეს იმდენად აშკარაა, რომ ასეთი განცხადება სულელურად გამოიყურება“, - აღნიშნავს ბრუნელი.

მაგრამ ასეც რომ იყოს, ფილერის აზრით, ორეულის არსებობის ალბათობა საკმაოდ მაღალია.

„ჩემი აზრით, ადამიანების უმეტესობას ჰყავს ვინმე, ვინც მათ ჰგავს, თუ მათ არ აქვთ ძალიან უჩვეულო და გამორჩეული სახე“, - ამბობს ის.

ფრივალდი მას ეთანხმება. „ვფიქრობ, ციფრულ ეპოქაში, რომელშიც ახლა შევდივართ, დადგება დრო, როცა ამას დანამდვილებით გავიგებთ, რადგან ინტერნეტში თითქმის ყველა ადამიანის ფოტო განთავსდება“, - დარწმუნებულია მეცნიერი.

ზოგადად რატომ გვაინტერესებს ეს თემა? „როდესაც მსგავსი ადამიანები ერთმანეთს ხვდებიან, მათ შორის მაშინვე კავშირი ჩნდება, რადგან მათ რაღაც საერთო აქვთ“.

ბრუნელმა მიიღო პასუხი ათასობით ადამიანისგან, რომლებიც ეძებდნენ თავიანთ ორეულებს, განსაკუთრებით ჩინეთიდან (ამ თავისებურებას იგი მიიჩნევს ოჯახზე ერთ ბავშვამდე შობადობის შეზღუდვის პოლიტიკის შედეგად).

როგორც კვლევებმა აჩვენა, ჩვენ მსგავს ადამიანებს უფრო მიმზიდველად და სანდოდ მივიჩნევთ - ითვლება, რომ ეს ფაქტორი ასევე თამაშობს როლს იმ კანდიდატის არჩევაში, რომელსაც არჩევნებში ვაძლევთ ხმას.

შესაძლოა, ამ მოვლენის ფესვები ჩვენს ღრმა წარსულში იყოს, როდესაც გარეგანი მსგავსება ნათესაობის ნიშანი იყო.

დღევანდელ გლობალურ სამყაროში ეს ურთიერთობა დიდი ხანია დაკარგულია. „სავსებით შესაძლებელია, რომ გარეგნულად მსგავს ადამიანებს ჰქონდეთ დნმ-ის ნიმუშები ისეთივე განსხვავებული იქნება, როგორც ორი შემთხვევითი გამვლელის ნიმუშები“, - თქვა ლავინია პატერნოსტერმა, ბრისტოლის უნივერსიტეტის სპეციალისტმა გენეტიკაში (დიდი ბრიტანეთი).

და სანამ იოცნებებთ იმაზე, თუ როგორ გაცვლით ხანდახან ადგილებს თქვენ და თქვენი „ორეული“ სხვადასხვა სიტუაციებში, გაითვალისწინეთ: არ არსებობს გარანტია, რომ ყველაფერში მსგავსი იქნებით.

„მე ვარ 170 სანტიმეტრი სიმაღლისა, ის 190 სანტიმეტრის ... ასე რომ, ჩვენ მხოლოდ სახით ვართ ერთმანეთის მსგავსი“, - ამბობს დუგლასი.