დედამიწის ატმოსფეროში ჟანგბადის დონე კატასტროფულად იკლებს

 

დედამიწის ატმოსფეროში ჟანგბადის დონე კატასტროფულად იკლებს

https://news.liga.net/society/news/uroven_kisloroda_v_atmosfere_zemli_katastroficheski_snizhaetsya  

დედამიწის ატმოსფეროში ჟანგბადის დონე ბოლო 800 ათასი წლის განმავლობაში შემცირდა 0,7%-ით - 21,1%-დან 20,95%-მდე, მაგრამ ამ პროცესის ზუსტი ახსნა არ არსებობს, ნათქვამია პრინსტონის უნივერსიტეტის გეოქიმიკოსთა სტატიაში, რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალ Science-ში.

კვლევის დროს გაანალიზდა ყინულის კერნები - გრენლანდიასა და ანტარქტიდაში მოპოვებული ყინულის ნიმუშები. ისინი შეიცავს ბუშტებს, რომლებიც წარმოადგენენ ინფორმაციის წყაროს წარსულში ჰაერის შემცველობის შესახებ, რამაც მეცნიერებს საშუალება მისცა დაედგინათ ჟანგბადისა და აზოტის იზოტოპების თანაფარდობა.

მკვლევარები ვარაუდობენ, რომ ჟანგბადის „გაჟონვის“ ორი შესაძლო მიზეზი არსებობს. პირველი არის ეროზია, რომლის შედეგადაც ვლინდება ორგანული ნაერთების რიგი. წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ჟანგბადთან რეაქციის შედეგად ეს ნაერთები მას ატმოსფეროდან „იწოვენ“. მეორე შესაძლო მიზეზია ოკეანის გაციება, რის შედეგადაც მასში მცხოვრებმა მიკროორგანიზმებმა დაიწყეს ჟანგბადის აქტიური მოხმარება. თუმცა, მეცნიერები არ გამორიცხავენ სხვა მიზეზების არსებობას, რამაც გამოიწვია ჟანგბადის დონის შემცირება.

გარდა ამისა, მიღებულმა მონაცემებმა უცნაური წინააღმდეგობა გამოავლინა. მეცნიერები ვარაუდობდნენ, რომ როდესაც ატმოსფეროში ჟანგბადის დონე მცირდება, უნდა გაიზარდოს ნახშირორჟანგის დონე. თუმცა, მისი მაჩვენებელი 800 ათასი წლის განმავლობაში თითქმის უცვლელი დარჩა.

მკვლევარების თქმით, ამ თავსატეხის ამოხსნა არა მხოლოდ გამოავლენს მექანიზმებს, რომლებიც არეგულირებს ჟანგბადის დონეს დედამიწაზე, არამედ გარკვეულწილად დაეხმარება ეგზოპლანეტებზე სიცოცხლის ალბათობის შესწავლის წინსვლას.

ჟანგბადის ატმოსფერული დონე პირდაპირ კავშირშია ჩვენს პლანეტაზე სიცოცხლის ევოლუციასთან, სხვადასხვა გეოლოგიურ ეპოქაში მისი სიდიდე სერიოზულად შეიცვალა სხვადასხვა კატაკლიზმების გამო. მაგალითად, დაახლოებით 300 მილიონი წლის წინ ატმოსფეროში ჟანგბადის კონცენტრაციამ 35%-ს მიაღწია (ამჟამად - 20,95%), და ასეთი პირობები კარგად შეეფერებოდა გიგანტური მწერების არსებობას. ჟანგბადის დონის მკვეთრმა შემცირებამ გამოიწვია ეკოსისტემების გარდაქმნა.

==

https://kievvlast.com.ua/news/uroven_kisloroda_v_vozduhe_stolici_ne_dotjagivaet_do_neobhodimogo_dlja_zdorovja_minimuma29870

ჟანგბადის დონე  დედაქალაქის ჰაერში ჯანმრთელობისთვის აუცილებელ მინიმუმს  არ  შეესაბამება

დედაქალაქის ჰაერი, რომელიც ყოველწლიურად უარესდება, შეიცავს 4%-ით ნაკლებ ჟანგბადს, ვიდრე ეს აუცილებელია ადამიანის ორგანიზმის ნორმალური და ჯანსაღი ფუნქციონირებისთვის. ასევე არ არის ხელსაყრელი ჯანმრთელობისთვის ტენიანობის დონე.

როგორც KV-მ შეიტყო კიევის საკრებულოს დეპუტატის ალექსანდრ ვოვჩენკოს ფეისბუქის გვერდზე გამოქვეყნებული გზავნილიდან, ასეთ დასკვნამდე მივიდნენ საქალაქო კონფერენციის „კიევში მიკროკლიმატის აღდგენის“ მონაწილეები.

კონფერენციის მასალების მიხედვით, დედაქალაქში ჟანგბადის დონე ჰაერში 15%-ს შეადგენს, ხოლო ადამიანის ჯანსაღი სიცოცხლისუნარიანობისთვის მინიმალური დასაშვები ნორმა 19%-ია. დედაქალაქში ჰაერის ტენიანობა, დეპუტატის თქმით, ხშირად ნორმაზე ორჯერ ნაკლებია.

„ყველა ამ აბსტრაქტული პროცენტებისა და ციფრების მიღმა საკმაოდ კონკრეტული და გასაგები შედეგები დგას: ჟანგბადის დაბალი დონის გამო, კიევის თითოეულ მოქალაქეს უფრო ხშირად აქვს თავის ტკივილი, იზრდება გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების რისკი, - წერს ვოვჩენკო. - თავად განსაჯეთ: ატმოსფერულ ჰაერში ჟანგბადის შემცველობა 20,95%-ია, ადამიანის მიერ ამოსუნთქულ ჰაერში - 15,4-16%. ატმოსფერულ ჰაერში ჟანგბადის 13-15%-მდე შემცირება იწვევს ფიზიოლოგიური ფუნქციების დარღვევას, ხოლო 7-8%-ს შემთხვევაში - სიკვდილს. ახლა კიეველები ისუნთქავენ ისეთ ჰაერს, რომელიც ჟანგბადის შემცველობის მიხედვით უნდა ამოისუნთქონ“.

მისივე თქმით, ჟანგბადის შემცველობის შემცირების გამო ატმოსფერული წნევა 740 მმ ვწყ.-მდე დაეცა და ქვემოთ (ნორმა 766 მმ ვწყ).

ასევე, დედაქალაქის ჰაერი ძალიან მშრალია. მაგალითად, ჰაერის ტენიანობის დონე აპრილში არ აღემატებოდა 30%-ს (ნორმის 40 - 60%-ის წინააღმდეგ).

გარდა ამისა, ქიმიურ საშუალებებით ზემოქმედებისადმი მიჩვევის გამო ბაქტერიები, ტკიპები მშვენივრად გრძნობენ თავს მაღალ ტემპერატურაზე და დამატებით საფრთხეს უქმნიან ადამიანს.

სიტუაციის გაუმჯობესების უმარტივესი მეთოდებია მომუშავე შადრევნების რაოდენობის გაზრდა, ქუჩების რეგულარული მორწყვა (ახლა ირეცხება მხოლოდ დღესასწაულებზე), მწვანე ნარგავების რაოდენობის მკვეთრი მატება მათი თანაზომიერი განაწილებით.

===

https://habr.com/ru/post/369705/

დედამიწის ატმოსფერო ნელ-ნელა კარგავს ჟანგბადს

ატმოსფერული O2-ის მნიშვნელობა დედამიწაზე ბიოლოგიური და გეოქიმიური პროცესებისთვის განსაკუთრებით მაღალია. ამიტომ, მეცნიერები დიდი ხანია სწავლობენ, თუ როგორ იცვლებოდა ჟანგბადის შემცველობა ჩვენი პლანეტის ისტორიაში. ამის გაგება შესაძლებელია O2-ს და N2-ის პარციალური წნევის გამოთვლით საერთო ატმოსფერულ წნევაში.

        მიუხედავად ამ საკითხის ხანგრძლივი ისტორიისა, სპეციალისტებს დღემდე არ აქვთ ერთიანი აზრი ატმოსფერული წნევის ცვლილებაზე ბოლო 500 მილიონი წლის განმავლობაში. გამოთვლები განსხვავდება 0,2 ატმ-მდე (იხ. დიაგრამა ქვემოთ). გასული რამდენიმე მილიონი წლის განმავლობაშიც კი არ არსებობს ნათელი სურათი იმის შესახებ, თუ როგორ იცვლებოდა ატმოსფერული წნევა, პარციალური წნევა და, შესაბამისად, O2-ს კონცენტრაცია. 

       საკითხი მარტივი არ არის, რადგან ატმოსფეროდან ჟანგბადს მუდმივად მოიხმარენ ცხოველები, მცენარეები და ქვებიც კი. პრინსტონის უნივერსიტეტის მეცნიერთა ჯგუფმა ეს საკითხი განმარტა გრენლანდიასა და ანტარქტიდაში ყინულის კერნებში ჰაერის ბუშტების კონცენტრაციის შესწავლით. 

დღეისთვის ყინულის კერნები ატმოსფერული წნევის შესახებ მონაცემების ყველაზე საიმედო და ზუსტი წყაროა. კერნებში ყინულის მაქსიმალური ასაკი 800 ათასი წელია, ამიტომ კვლევები შემოიფარგლება ამ დროის ინტერვალით.

აღმოჩნდა, რომ ამ დროის განმავლობაში დედამიწიდან ხდება ჟანგბადის საკმაოდ სტაბილური გაჟონვა, მილიონ წელიწადში დაახლოებით 8,4 პრომილის სიჩქარით. კერძოდ, ბოლო 800 000 წლის განმავლობაში ატმოსფეროში დაახლოებით 0,7%-ით ნაკლები ჟანგბადია.

„ჩვენ ეს გაზომვები უფრო ინტერესის გამო გავაკეთეთ, ვიდრე თეორიის დასადასტურებლად, - თქვა სამეცნიერო ნაშრომის ერთ-ერთმა ავტორმა, დანიელ სტოლპერმა (Daniel Stolper). - ჩვენ არ ვიცოდით, რა მოხდებოდა: ჟანგბადი გაიზრდებოდა წლების განმავლობაში, შემცირდებოდა თუ დარჩებოდა მუდმივ დონეზე“.

        ატმოსფეროში ჟანგბადის რაოდენობის შემცირება საკმაოდ ნელა ხდება. ალბათ, მომდევნო მილიონობით წელიწადის განმავლობაში ეს საფრთხეს არ შეუქმნის ადამიანის სიცოცხლეს. მაგრამ ინფორმაცია ასეთი ციკლების ბუნების შესახებ ძალიან მნიშვნელოვანია მეცნიერებისთვის. ჩვენ უნდა ვიცოდეთ, რომელი ფაქტორების გავლენის ქვეშ მიმდინარეობს ცვლილებები. ეს ინფორმაცია შეიძლება გამოყენებულ იქნას, სხვათა შორის, მარსის ტერაფორმირებისას, როდესაც ადამიანები დაიწყებენ წითელი პლანეტის დასახლებას. ჩვენ ალბათ მოგვიწევს მარსის ატმოსფეროში ჟანგბადის რაოდენობის გაზრდა.

        არც დედამიწაზე იყო ჟანგბადი პირველი ორი მილიარდი წლის განმავლობაში. ყველაზე დამაჯერებელი თეორიის მიხედვით, დაახლოებით 2,4 მილიარდი წლის წინ, ჟანგბადის დონე მკვეთრად გაიზარდა ციანობაქტერიების აქტივობის გამო, რომლებიც ასევე ცნობილია, როგორც ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეები. ატმოსფეროს შემადგენლობის მკვეთრი ცვლილების ეს პერიოდი ბიოსფეროს შემდგომი გარდაქმნით და ჰურონის გლობალური გამყინვარებით დედამიწის ისტორიაში ცნობილია როგორც ჟანგბადის კატასტროფა.

         იგივე ჟანგბადის კატასტროფა შეიძლება მოეწყოს მარსზეც.

       მეცნიერები ჯერ კიდევ ვერ შეთანხმდნენ იმასთან დაკავშირებით, თუ რატომ კარგავს ნელ-ნელა დედამიწის ატმოსფერო ჟანგბადს. არსებობს ორი ჰიპოთეზა. ერთ-ერთის თანახმად, ეს გამოწვეულია ეროზიის სიჩქარის ზრდით, რის შედეგადაც ნიადაგიდან ამოღებულია მეტი ქანები, რომლებიც იჟანგება და კრავს უფრო მეტ ჟანგბადს. კიდევ ერთი თეორია დაკავშირებულია კლიმატის ცვლილებასთან: ბოლო რამდენიმე მილიონი წლის განმავლობაში ტემპერატურა ოდნავ დაეცა, მიუხედავად მკვეთრი ზრდისა ბოლო ათწლეულების განმავლობაში. ტემპერატურის შემცირების გამო შეიძლება ინიციირებული ყოფილიყო ეკოლოგიური რეაქციების ჯაჭვი, რის შედეგადაც უფრო მეტმა ჟანგბადმა დაიწყო ოკეანეებში დაშლა და შეკვრა მსოფლიო ოკეანეში.

       ჯერჯერობით ეს მხოლოდ ჰიპოთეზაა, რომელიც შემოწმებას საჭიროებს.

        ამ მომენტისთვის დედამიწის ატმოსფერო შეიცავს 78,09% აზოტს, 20,95% ჟანგბადს, 0,93% არგონს, 0,039% ნახშირორჟანგს და სხვა გაზების მცირე მინარევებს. მასში ასევე მუდმივად იცვლება წყლის ორთქლის კონცენტრაცია, რომელიც ითვლება ერთ-ერთ მთავარ სათბურის გაზად. ოკეანეს დონეზე H2O-ის კონცენტრაცია ატმოსფეროში დაახლოებით 1%-ია, საშუალოდ კი დაახლოებით 0,4%. ატმოსფეროს საერთო მასა შეადგენს 5,5 × 1018 კგ, ანუ 5,5 ზეტაგრამი ან 5,5 პეტატონი. 

        დედამიწის ატმოსფეროდან ჟანგბადის გაჟონვა ნელა მიმდინარეობს. მაგრამ მეცნიერები ხაზს უსვამენ, რომ მათ კვლევაში არ არსებობს მონაცემები ჟანგბადის დონის ცვლილებების შესახებ ბოლო 200 წლის განმავლობაში, ინდუსტრიული რევოლუციის დაწყების შემდეგ, როდესაც ადამიანებმა აქტიურად დაიწყეს ნახშირწყალბადების დაჟანგვა დედამიწის წიაღიდან, ამ ქიმიური რეაქციისგან ენერგიის მიღება და დიდი რაოდენობით ჟანგბადი ატმოსფეროდან შეკავშირება. „ჩვენ ვიყენებთ ჟანგბადს ათასჯერ უფრო აქტიურად, ვიდრე ადრე, - ამბობს დანიელ სტოლპერი. - კაცობრიობამ მთლიანად დახურა [ჟანგბადის] ციკლი, დაწვა ათასობით ტონა ნახშირბადი… ეს კიდევ ერთი მტკიცებულებაა იმისა, რომ ერთობლივი ძალისხმევით ადამიანებს შეუძლიათ მნიშვნელოვნად დააჩქარონ ბუნებრივი პროცესები დედამიწაზე“.