ჯანმრთელობა და ზომების მიღება კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ
მოკლე ანალიტიკური მიმოხილვა
ძირითადი თეზისები
https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0015/420351/SDG-13-Rus-health-and-climate-action.pdf
ზომების მიღება ერთ–ერთი მდგრადი განვითარების მიზნების განსახორციელებლად ხელს უწყობს სხვების განხორციელებას: ჯანმრთელობის ინტერესები გათვალისწინებულია ყველა მდგრადი განვითარების მიზნებში.
„კლიმატის ცვლილებები უკვე სერიოზულ ზემოქმედებას ახდენს ადამიანთა ცხოვრებასა და ჯანმრთელობაზე. ეს საფრთხეს უქმნის ჯანმრთელობის ყველა კომპონენტს, რომელიც ჩვენ გვჭირდება, როგორიცაა სუფთა ჰაერი, უსაფრთხო სასმელი წყალი, მასაზრდოებელი საკვები პროდუქტები და უსაფრთხო საცხოვრებელი, და შეიძლება გაანადგუროს ათწლეულების განმავლობაში მიღწეული პროგრესი გლობალური ჯანდაცვის მხრივ. ჩვენ ვეღარ დავაგვიანებთ ზომები მიღებას“.
დოქტორი თედროს ადჯანომ ჰებრეისუსი, მსოფლიო ჯანდაცვის
ორგანიზაციის გენერალური დირექტორი.
კლიმატის ცვლილება იწვევს ექსტრემალური მეტეოროლოგიური მოვლენების სიხშირისა და ინტენსივობის ცვლილებას, ზღვის დონის ზრდას და ინფექციური დაავადებების მოდელების შეცვლას. პროგნოზირებულია, რომ ეს ცვლილებები გაგრძელდება მრავალი ათწლეულის განმავლობაში, და შემდეგ უარყოფითად აისახება ადამიანებსა და ეკოსისტემებზე (2-4).
პროგნოზირებულია, რომ კლიმატის ცვლილება მიგრაციის ზრდას, ბუნებრივი რესურსების გამო კონფლიქტებს და პოლიტიკურ არასტაბილურობას გამოიწვევს, რაც გავლენას მოახდენს ჯანმრთელობის ეკონომიკურ, ეკოლოგიურ და სოციალურ დეტერმინანტებზე.
მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე არასასიკეთო ზემოქმედების დონე დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ რამდენად განიცდიან ადამიანები ასეთ ზემოქმედებას, დამოკიდებული იქნებიან ისეთ ინდივიდუალურ მახასიათებლებზე, როგორიცაა ასაკი, განათლების დონე, შემოსავალი და ჯანმრთელობის მდგომარეობა, ასევე ისეთი მომსახურების წვდომაზე, როგორიცაა სამედიცინო დახმარება, სოციალური მხარდაჭერა და კომუნიკაცია.
წუთის დაკარგვაც არ შეიძლება. საზოგადოებისა და პლანეტისთვის მნიშვნელოვანი გლობალური შედეგების თავიდან ასაცილებლად, 2030 წლისთვის სათბურის გაზების ემისია თითქმის ორჯერ უნდა შემცირდეს. ემისიის შემცირება ზოგადმსოფლიო ტემპერატურის შემდგომი ზრდის შესაზღუდავად, არაუმეტეს 1.5°C-ზე, წინაინდუსტრიულ დონესთან შედარებით, ჯერ კიდევ შესაძლებელია, მაგრამ ამისათვის საჭიროა მნიშვნელოვანი ზომების მიღება ტექნოლოგიური, ეკონომიკური, ინსტიტუციური და ქცევითი ცვლილებების მასშტაბის გასაფართოებლად.
სათბურის გაზების ემისიის შემცირებამ შეიძლება სწრაფი დადებითი გავლენა იქონიოს საზოგადოების ჯანმრთელობაზე, ეკონომიკისა და მთლიანად საზოგადოების მდგომარეობაზე სიცოცხლის გადარჩენის, დაავადების შემცირების და საზოგადოებრივი კეთილდღეობის გაზრდის წყალობით (2). სათბურის გაზების ემისიების შემცირებაზე მიმართული სტრატეგიები იძლევა თანმხლებ სარგებელს, რაც მნიშვნელოვნად ამცირებს ჯანდაცვის ხარჯებს (5,6).
პარიზის შეთანხმება (7), რომელიც მოწონებულ იქნა მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ევროპის რეგიონის ყველა წევრი სახელმწიფოს მიერ, სახავს ამბიციურ მიზნებს სათბურის გაზების ემისიების შესამცირებლად და ამავე დროს ავალდებულებს ქვეყნებს გააძლიერონ კლიმატის ცვლილებისადმი ადაპტაცია (პროფილაქტიკის, დაცვის და რეაგირების ზომები), რომლის მასშტაბები სასწრაფოდ საჭიროებს გაფართოებას. ... ეს გულისხმობს გეგმების რეალიზაციას, რომლებიც მოწოდებულია დაიცვან ადამიანის ჯანმრთელობა კლიმატის ცვლილების ნეგატიური ზემოქმედებისაგან. მიუხედავად ამისა, 2015 წლისთვის მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ევროპის რეგიონის 53 წევრი ქვეყნიდან მხოლოდ 24-მა შეიტანა ჯანმრთელობის საკითხები ადაპტაციის საკუთარ ეროვნულ სტრატეგიებში (8).
კლიმატის ცვლილებები და ჯანმრთელობა
ურთიერთობები
კლიმატის ცვლილებები საფრთხეს უქმნის პროგრესს, რომელიც მიღწეულია დაავადებებისა და ტრავმატიზმის გლობალური ტვირთის შესამცირებლად. უკვე დაფიქსირებულ ცვლილებებს შორისაა გლობალური დათბობა, ნალექების რეჟიმის შეცვლა, მყინვარების დნობა, მუდმივი გაყინულობის დეგრადაცია და ზღვის დონის მომატება. კლიმატის ცვლილების და მისი მუდმივად მზარდი ცვალებადობის პოტენციური ზემოქმედება ჯანმრთელობაზე მრავალფეროვანია. ტემპერატურის ზრდის პირდაპირი შედეგები მოიცავს ანომალური სიცხის პერიოდებს, შტორმებს, ტყის ხანძრებს, ცვლილებებს უსაფრთხოების სფეროში და წყალმომარაგების საიმედოობას, წყალდიდობებსა და გვალვის პერიოდებს. არაპირდაპირი შედეგები შეიძლება აღმოჩნდეს კლიმატის ცვლილების ზემოქმედების შედეგი ბიომრავალფეროვნებასა და ეკოსისტემაზე, ტრანსმისიური დაავადებების გავრცელების და გადადების გზებზე, ალერგენების გავრცელებაზე, ასევე სოფლის მეურნეობაზე, სურსათის მომარაგებასა და საკვები პროდუქტების ხარისხზე. ჯანმრთელობაზე კლიმატის ცვლილების გავლენა აისახება მთელ რიგ კონცეფციურ დოკუმენტებში (2,3,9).
ასეთი შედეგები ჯანმრთელობისთვის ვარირებს კეთილდღეობის და შრომის ნაყოფიერების დაკარგვიდან დაავადებებამდე და სიკვდილამდე. მას ვერც ევროპის რეგიონის მოსახლეობა აცდება - კლიმატის ცვლილებას და მის შედეგებს საზღვარი არ აქვს (ნახ. 1) (2,6,10).
კლიმატის ცვლილება
კლიმატის საშუალო მდგომარეობის ცვლილებები, ამინდის მზარდი ცვალებადობა, ექსტრემალური მეტეოროლოგიური მოვლენების სიხშირისა და ინტენსივობის ცვლილებები (ძლიერი სიცხის პერიოდები, მკვეთრი აცივება, კოკისპირული წვიმები, შტორმები, გვალვის პერიოდები)
მდგრადი განვითარება
შედეგებოს შერბილება ყველა სექტორში, ჯანდაცვის ჩათვლით
ეკოლოგიური პირობები
არაპირდაპირი ზემოქმედება: ალერგენები, ტრანსმისიური დაავადებების გადამტანები, ჰაერის/წყლის დაბინძურება სოციალური ინფრასტრუქტურა
სოციალური დინამიკა:
ასაკი და სქესი, სოციალური კაპიტალი, საზოგადოებრი-ვი ჯანდაცვის სტრუქტურა, მობილობა გარემოს დაცვა და ნორმატიულ-სამართლებ-რივი რეგულირება
ნაკლებობა, ფასის ცვლილება:
სურსათზე და წყალზე წვდომა ჰიგიენა, სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი, ჯანმრთელობის მდგომარე-ობა და კვების ხარისხი სოციალური გამძლეობის, სამართლიანობის გაზრდა
კონფლიქტები, მოსახლეობის გადაადგილება, მიგრაცია საზოგადოების და ოჯახის მორალური სული, სოციალური შეკრულობა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ადაპტაცია:
ჯანდაცვის სისტემის გაძლიერება
პირველადი სამედიცინო-სანიტარული დახმარება
გამაფრთხილებელი სისტემები
სამოქმედო გეგმები და მზადყოფნა
მონიტორინგი და ეპიდზედამხედველობა
ჯანმრთელობის ინტერესების გათვალისწი-ნება ყველა სტრატეგიაში
შედეგები ჯანმრთელობისთვის
ბავშვის განვითარება
ინფექციური დაავადებები
კეთილდღეობის დაკარგვა
შრომის ნაყოფიერების დაკარგვა გულსისხლძარღვთა დაავადებები
რესპირატორული დაავადებები
ფსიქიკური აშლილობები
ალერგია სიკვდილი
ტრავმა
მოწამვლა
წყალში დახრჩობა
წყარო: ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეგიონალური ბიურო ევროპაში, 2017 (2) და ასევე Smith et al., 2014 (9); Watts et al., 2015 (3) მასალების მიხედვით.
ამინდისა და კლიმატის ცვლილების ზემოქმედებისადმი მიდრეკილება დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად განიცდიან ადამიანები ასეთ ზემოქმედებას, მათ ინდივიდუალურ მახასიათებლებზე (მაგალითად, ასაკზე, განათლებაზე, შემოსავალზე, საქმიანობაზე და ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე) და ისეთ მომსახურების ხელმისაწვდომობაზე, როგორიცაა ჯანდაცვის, სოციალური მხარდაჭერის და კომუნიკაციის მომსახურება. განსაკუთრებით დაუცველები არიან ხანდაზმულები, ბავშვები, ქრონიკული გულისა და რესპირატორული დაავადებების მქონე პირები, ისინი, ვინც შენობის გარეთ მუშაობენ, მიგრანტები და უსახლკაროები (11,12). კლიმატის ცვლილების შედეგები ჯანმრთელობისთვის ასევე დამოკიდებულია გარემოსა და გეოგრაფიულ არეალზე (ნახ .2) (2,4).
ჩრდილოეთ და დასავლეთ ევროპა:
- ცხელი დღეების რაოდენობის დაფიქსირებული და პროგნოზირებული ზრდა;
- ნალექის დაფიქსირებული და პროგნოზირებული ზრდა;
- გვალვიანი და ხანმოკლე გვალვის პროგნოზირებული ზრდა;
- ინგლისსა და უელსში სიკვდილიანობის მიზეზების გადანაცვლება: სიცივით განპირობებული სიკვდილიანობიდან სიცხით განპირობებულ სიკვდილიანობამდე;
- მდინარეების გადმოსვლა ნაპირებიდან და სანაპირო წყალდიდობები;
- მავნებლებისა და მცენარეთა დაავადებების უფრო ხანგრძლივი სეზონური აქტივობა;
- ტკიპებით გამოწვეული ინფექციების გავრცელება სამხრეთიდან ჩრდილოეთისკენ.
არქტიკა/სუბარქტიკა და იმიერპოლარეთი:
- ცხელი დღეების რაოდენობის დაფიქსირებული და პროგნოზირებული ზრდა;
- ტემპერატურის პროგნოზირებული ზრდა და ძლიერი ნალექი;
- მუდმივი გაყინულობის არეალის შემცირება, მყინვარების უკან დახევა, ტბების არეალის ზრდა;
- ექსტრემალური ცვლილებებით გამოწვეული ტრავმებისა და დაავადებების რისკი;
- სასურსათო უსაფრთხოების ნაკლებობა;
- ზემოქმედება მკვიდრი მოსახლეობის საარსებო წყაროზე.
ცენტრალური აზია:
- ცხელი დღეების პროგნოზირებული ზრდა;
- საშუალო ტემპერატურის ზრდა;
- ნალექებისა და გვალვის სივრცობრივად განსხვავებული ტენდენციები;
- ყაზახეთის ჩრდილო-აღმოსავლეთით კვების პროდუქტების წარმოების ზრდა;
- თურქმენეთსა და უზბეკეთში კვების პროდუქტების წარმოების შემცირება;
- მნიშვნელოვანი სირთულეები წყალმომარაგებაში საჭირო მოცულობით, რაც შეიძლება გაღრმავდეს ტემპერატურის მატებასთან ერთად.
ცენტრალური და დასავლეთ ევროპა:
- პროგნოზირებადი, მაგრამ ამჟამად არ შემჩნეული ცხელი დღეების რაოდენობის ზრდა;
- ზამთარში ნალექის პროგნოზირებული ზრდა და ზაფხულის ნალექის შემცირება;
- მშრალი და ხანმოკლე გვალვების პროგნოზირებული ზრდა;
- ტყეების ხანძრის სიხშირის და ჰაერის დაბინძურების ზრდა;
- ტკიპებით გამოწვეული ინფექციების გავრცელება სამხრეთიდან ჩრდილოეთისკენ.
სამხრეთ ევროპა და ხმელთაშუაზღვისპირეთი:
- მაღალი მგრძნობელობა ცხელი ამინდის ზემოქმედებისადმი და ყველაზე მაღალი მგრძნობელობა ანომალური სიცხის პერიოდების მიმართ;
- გაზრდილი ავადობა და სიკვდილიანობა ანომალური სიცხის პერიოდების გამო;
- სასურსათო წარმოშობის დაავადებების ზრდა;
- სიმშრალის და გაუდაბნოების მასშტაბის ზრდა;
- საკვები პროდუქტების წარმოების შემცირება;
- ტყის ხანძრების სიხშირის ზრდა;
- ცვლილებები წყლისა და ტრანსმისიური დაავადებების გზით გავრცელებული დაავადებებში.
წყარო: ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის რეგიონალური ბიურო ევროპაში, 2017 (2) და ასევე Kovats et al., 2014 (4) მასალების მიხედვით.
საერთო ჯამში, ევროპის რეგიონში მოსახლეობის 70%-ს ქალაქის მოსახლეობა შეადგენს, რომლის ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემები ძირითადად ფიქსირდება ჰაერის დაბინძურებასთან, წყალმომარაგების შეზღუდვასთან, დატბორვასთან, ალერგენებთან და ანომალური სიცხის პერიოდებთან კავშირში. კლიმატის ცვლილებამ პირდაპირი გავლენა მოახდინა ქალაქებზე ინფრასტრუქტურისა და შენობების თვისებების შედეგად შექმნილი განსაკუთრებული მიკროკლიმატის გამო. შედეგად, ქალაქები განსაკუთრებით მგრძნობიარენი აღმოჩნდებიან ძლიერი სიცხის პერიოდების და სხვა უარყოფითი კლიმატური ზემოქმედების მიმართ, ხოლო ქალაქის მოსახლეობა მრავალ რისკს განიცდის; მაგალითად, ჰაერის დაბინძურების სინერგიულმა ეფექტმა შეიძლება ხელი შეუწყოს ჯანმრთელობისთვის რისკის ზრდას, რაც მაღალი ტემპერატურის ზემოქმედებას უკავშირდება. ცხელი დღეების და თბილი ამინდის პერიოდების გაზრდილი სიხშირე ამძაფრებს „ქალაქის სითბოს კუნძულის“ ეფექტს და იწვევს სიცხესთან დაკავშირებულ ჯანმრთელობის პრობლემებს.
სოფლის საზოგადოება დგება წყლის უკმარისობის, სასოფლო-სამეურნეო მეურნეობის წარმოების შემცირების, სასურსათო უსაფრთხოების შემცირების და დაავადებების გადაცემის რისკის ქვეშ. სოფლის და შორეული რაიონების მოსახლეობა დგება ჯანმრთელობის პრობლემების მზარდი რისკის ქვეშ, რაც გამოწვეულია ჯანდაცვის მომსახურეობაზე შეზღუდული ხელმისაწვდომობით და, ზოგადად, სოციალური და ეკონომიკური სიდუხჭირის უფრო მაღალი დონით, ქვეყნის ან რეგიონის მიხედვით (9).
კლიმატის ცვლილებასთან საბრძოლველად ზომების მიღება უშუალოდ ხელს უწყობს ჯანმრთელობის გაუმჯობესებას. ამის მიღწევა შეიძლება რამდენიმე გზით, მათ შორის ჰაერის დაბინძურების შემცირებით, ფიზიკური აქტივობის აქტივობით და კვების რაციონის შეცვლით. ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული თანმდევი სარგებელი ასეთი ზომების მიღების შედეგად ხელს შეუწყობს ჯანმრთელობის სფეროში არსებული გლობალური პრობლემების მოგვარებას, როგორიცაა გულ-სისხლძარღვთა და რესპირატორული დაავადებებით გამოწვეული სიკვდილიანობა, სიმსუქნე, შაქრიანი დიაბეტი და სხვა არაინფექციური დაავადებები (13).
ფაქტები და ციფრები
ექსტრემალური ტემპერატურა
1990-იანი წლების შუა პერიოდიდან მოყოლებული ანომალური სიცხე ხდება ყველაზე მომაკვდინებელი მეტეოროლოგიური მოვლენა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპის რეგიონში, რამაც უკვე 100 000-ზე მეტი ადამიანის ნაადრევი სიკვდილი გამოიწვია (9). ასაკი, უკვე არსებული დაავადებები და სოციალური იზოლაცია ერთ-ერთი ძირითადი ფაქტორებია, რომლებიც განაპირობებენ ცხელი ამინდით განპირობებული სიკვდილიანობის გაზრდილ და ექსტრემალური ტემპერატურის ზემოქმედების რისკს.
სიცხით გამოწვეული სიკვდილიანობის შემთხვევები იზრდება. 2000 წლიდან დაწყებული დაფიქსირდა ანომალური სიცხის რამდენიმე პერიოდი (2003, 2006, 2007, 2010, 2014, 2015 და 2016 წლებში) (2). ძლიერი სიცხის პერიოდმა 2003 წლის ზაფხულში გამოიწვია 70 000–ზე მეტი ნაადრევი გარდაცვალება ევროპის სხვადასხვა რეგიონში (14). 2010 წელს ექსტრემალურად მაღალი ტემპერატურის მაჩვენებლები დაფიქსირდა აღმოსავლეთ ევროპის ბევრ ქალაქში, განსაკუთრებით რუსეთის ფედერაციაში, სადაც გაანგარიშებით, ამ ანომალურად მაღალი ტემპერატურის გამო 55 000 ადამიანი გარდაიცვალა.
პროგნოზირებულია, რომ ანომალური სიცხის ხანგრძლივობა, სიხშირე და ინტენსივობა მომავალში კიდევ უფრო გაიზრდება, რაც გამოიწვევს სიცხესთან დაკავშირებული სიკვდილიანობის ზრდას, თუ არ იქნება მიღებული ადაპტაციის ეფექტური ზომები (2,10,16).
კლიმატის ცვლილება იწვევს არა მხოლოდ ანომალურ სიცხეს, არამედ აცივების მკვეთრ პერიოდებს. ხანგრძლივი სიცივე განაპირობებს ფიზიოლოგიურ და პათოლოგიურ დატვირთვას ადამიანებზე, განსაკუთრებით ხანდაზმულ ადამიანებზე და მათ ჯანმრთელობაზე, ვისაც რესპირატორული და გულსისხლძარღვთა დაავადებები აწუხებს.
ცივი ამინდის ზემოქმედებასთან დაკავშირებული სიკვდილის მრავალი შემთხვევა ხდება ზომიერ ცივ დღეებში. ზომიერად ცივი ამინდი განაპირობებს სიკვდილიანობის უფრო მაღალ მაჩვენებელს, ვიდრე ზომიერი სიცხე (17).
ზომიერი სიცივის სტრესულ პირობებში უსახლკარო ადამიანები ჰიპოთერმიით 6-10-ჯერ უფრო მეტად იღუპებიან, ვიდრე მთლიანად მოსახლეობა (18,19)
მოსალოდნელია, რომ ამ საუკუნის განმავლობაში ზომიერ სიცივესთან დაკავშირებული რისკი კვლავ ჰაერის ტემპერატურასთან დაკავშირებული რისკის ძირითადი კომპონენტი იქნება (20).
გვალვა
კლიმატის ცვლილების რისკები, რომლებიც დაკავშირებულია მშრალი ამინდის სიხშირის და მასშტაბების ზრდასთან, შეიცავს უარყოფით ზემოქმედებას მტკნარი წყლის რესურსების ხარისხსა და რაოდენობაზე, და, შესაბამისად, სასმელი წყლის მარაგების უსაფრთხოებასა და საიმედოობაზე, წყალმცენარეების აყვავებასა და ევტროფიკაციაზე; სასურსათო მომარაგების უსაფრთხოებასა და საიმედოობის შემცირებაზე; ასევე უარყოფით ზემოქმედებას ადამიანების ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე (21).
შეფასების თანახმად, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ევროპულ რეგიონში მოსალოდნელია წყლის არასაკმარისი მაღალი დონის მქონე რეგიონების რაოდენობის ზრდა 2007 წელს 19%-დან 2070 წლისთვის 35%-მდე, ამ დროისთვის ამ პრობლემით დამატებით დაზარალებულთა რიცხვი, როგორც მოსალოდნელია, მიაღწევს 16-დან 44 მილიონ ადამიანამდე (2).
წყალდიდობები
წყალდიდობებს, რომლებიც დარეგისტრირდა მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის ევროპულ რეგიონში 1991 წლიდან, 2000-ზე მეტი ადამიანი ემსხვერპლა, 8,7 მილიონ ადამიანზე ძალიან უარყოფითად იმოქმედა და მინიმუმ 72 მილიარდი ევროს ეკონომიკური ზარალი გამოიწვია (9).
წყალდიდობის შედეგად დაღუპულთა ორი მესამედი წყალში დამხრჩვალებზე მოდის; დანარჩენი ტრავმის, ინფარქტის, ელექტრო ენერგიის დაზიანების, ნახშირჟანგით მოწამვლის ან წყალდიდობასთან დაკავშირებული ხანძრის გამო. პროგნოზირებულია, რომ მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის ევროპის რეგიონის ბევრ რაიონში ძლიერი წვიმა უფრო ხშირი მოვლენა იქნება.
პროგნოზირებულია, რომ ემისიის ზომიერი სცენარის პირობებში და ადაპტაციის ეფექტური ზომების არარსებობის შემთხვევაში, წყალდიდობა ევროპაში 2050-იანი წლებისთვის ყოველწლიურად 300,000 ადამიანს შეეხება, ხოლო 2080-იანი წლებისთვის - 390,000 ადამიანს. ადაპტაციისთვის დამატებითი ზომების გატარების გარეშე, 21-ე საუკუნის ბოლოს ევროკავშირის სანაპირო ზონებში მდებარე ქვეყნებში წყალდიდობის შედეგად დაზარალებულთა რაოდენობა, ემისიის სცენარის მიხედვით, 775,000-დან 5,5 მილიონამდე ადამიანს მიაღწევს. პროგნოზირებული სიკვდილის შემთხვევების ორ მესამედს ადგილი დასავლეთ ევროპაში ექნება (22).
ტრანსმისიური დაავადებები
კლიმატის ცვლილებამ უკვე გამოიწვია და განაგრძობს ცვლილებების გამოწვევას ტრანსმისიური დაავადებების გადამდებთა გავრცელების სფეროში, მათ შორის ისეთების, როგორიცაა ძაღლის ტკიპა (Ixodes ricinus), რომელიც ტკიპებით გამოწვეული ენცეფალიტის, ლაიმის დაავადების და სხვა ვირუსული და ბაქტერიული პათოგენების გადამდებია; აზიური ვეფხვის კოღო (Aedes albopictus), რომელსაც შეუძლია გადასცეს რამდენიმე დაავადება, მათ შორის დენგეს ცხელება, ჩიკუნგუნის ცხელება და ზიკას ვირუსი; ასევე ქვიშის ბუზები Phlebotomus, რომლებიც ლეიშმანიოზს გადასცემენ.
2010 წლის ზაფხულში ანომალურად მაღალი ტემპერატურა ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყო, რომელიც განსაზღვრავდა ევროპაში დასავლეთ ნილოსის ვირუსის ეპიდემიის აფეთქებას, კერძოდ, სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპაში (2,10,23,24).
პროგნოზირებული იყო დასავლეთ ნილოსის ვირუსის გავრცელების რისკი 2025 და 2050 წლებისთვის, იმ პირობით, რომ სხვა ცვლადები (როგორიცაა ფრინველის მიგრაციის მარშრუტები, წყლის რესურსების მაჩვენებლები და მცენარეულობის მდგომარეობა) უცვლელი დარჩება. შედეგები მიუთითებს რეგიონების უწყვეტ გაფართოებაზე, დასავლეთ ნილოსის ვირუსით გამოწვეული ინფექციების მზარდი რისკით, ძირითადად გადამდები რეგიონების გარეუბნებში (25).
ალერგიული აშლილობები
ევროპაში ზრდასრული მოსახლეობის 24%-ზე მეტი განიცდის სხვადასხვა სახის ალერგიას, მათ შორის ასთმის მწვავე ფორმით, ხოლო ალერგიით დაავადებული ბავშვების წილი 30-40%-ს შეადგენს და აგრძელებს ზრდას (2). მცენარეების მიერ წარმოქმნილი მტვერი და სპორები გავრცელებული ალერგენებია და ალერგიას იწვევს. კლიმატის ცვლილებებით გამოწვეულმა გარდაქმნებმა მათ წარმოებაში, გავრცელებასა და ალერგენულობაში შეიძლება გამოიწვიოს ალერგიული აშლილობების მასშტაბების ზრდა.
. ბავშვებში ასთმის გამწვავებასთან დაკავშირებით სასწრაფო სამედიცინო დახმარების გამოძახება მნიშვნელოვანწილად დაკავშირებულია გაზაფხულზე ჰაერში ყვავილის მტვერის კონცენტრაციის ზრდასთან. Ambrosia-ს გვარის მტვერის კონცენტრაციის 10 pp/მ3 ზრდამ შეიძლება გამოიწვიოს რესპირტორულ დარღვევებთან დაკავშირებული ჰოსპიტალიზაციის რიცხვის ზრდა 25%-ით. ჩნდება სულ უფრო მეტი მონაცემები იმასთან დაკავშირებით, რომ ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის კონცენტრაციის ზრდამ შეიძლება გამოიწვიოს Ambrosia-ს სახეობების მიერ წარმოქმნილი ალერგენული ყვავილის მტვრის რაოდენობის ზრდა (12).
არაინფექციური დაავადებები
კვების არაჯანსაღი ჩვევები უარყოფით ზემოქმედებას ახდენს როგორც ინდივიდზე, ისე გარემოზე. ცხოველური წარმოშობის პროდუქტების მოხმარების შემცირება გამოიწვევს ჰაერის დამაბინძურებელი ნივთიერებების ემისიების შემცირებას, კვების გაუმჯობესებას და გულსისხლძარღვთა დაავადებების შემცირებას. მაგალითად, ზრდასრული მოსახლეობის მიერ ცხოველური წარმოშობის წყაროებიდან გაჯერებული ცხიმის მოხმარების 30%-ით შემცირებამ გაერთიანებული სამეფოს მოსახლეობაში გულის დაავადება 15%-ით შეამცირა (2.26).
გადაადგილების აქტიური სახეობების გამოყენების ზრდა გაზრდის ფიზიკურ აქტივობას და შეამცირებს ხმაურს გამოყენებული ავტომობილების რაოდენობის შემცირების ხარჯზე, ასევე ხელს შეუწყობს ჰაერის დაბინძურების შემცირებას.
ჰაერის დაბინძურება
ნახშირორჟანგის გარდა, თითქმის ყველა ჰაერის დამაბინძურებელი ნივთიერება, რომლებიც კლიმატის ცვლილებას იწვევს (როგორიცაა ტექნიკური ნახშირბადი და ოზონის პროდუცირებადი გაზები) პირდაპირ ზემოქმედებას ახდენს ჯანმრთელობაზე: 2012 წელს მსოფლიო ჯანდაცვის ორავანიზაციის ევროპის რეგიონში 482 000 ადამიანის გარდაცვალების შემთხვევა უკავშირდება ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურებას (27) ...
პრიორიტეტული მოქმედებები: ახლა რა?
გადაუდებელი ზომების მიღება, რომელიც მიმართულია კლიმატის ცვლილების შესაჩერებლად და მის შედეგებთან გამკლავებისთვის აუცილებელი პირობაა მდგრადი განვითარების მიზნების წარმატებით განხორციელებისათვის. მსოფლიოს ჯანდაცვის ორგანიზაციის ევროპის რეგიონის წევრმა სახელმწიფოებმა აიღეს ვალდებულება გაეროს კლიმატის ცვლილების ჩარჩო კონვენციის (UNFCCC (28)), შემდეგ კი 2015 წლის პარიზის ხელშეკრულების შესაბამისად (7), ასევე დღის წესრიგის შესაბამისად მდგრადი განვითარების სფეროში 2030 წლამდე პერიოდისთვის (დღის წესრიგი-2030 (29)). გარდა ამისა, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპული რეგიონის წევრმა სახელმწიფოებმა მოიწონეს მინისტრთა სხვადასხვა კონფერენციების რეკომენდაციები გარემოს და ჯანმრთელობის დაცვის საკითხებთან დაკავშირებით, აგრეთვე მდგრადი განვითარების მიზნების ჰეალიზაციის საგზაო რუქა (30). საგზაო რუქაში შემოთავაზებულია გზები, რომლითაც ქვეყნებს შეუძლიათ ზემოქმედება მოახდინონ სიტუაციაზე ჯანმრთელობის სფეროში და მის განმსაზღვრელ ფაქტორებზე, ასევე ინვესტიცია მოახდინონ ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში დარგთაშორისი სტრატეგიების ფაქტობრივ მონაცემებზე დაყრდნობით, რომლებიც ითვალისწინებს ყველა მდგრადი განვითარების მიზნების დაკმაყოფილების საჭიროებას.
კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ ბრძოლის ზომები მოიცავს ორ სამოქმედო პრიორიტეტულ მიმართულებას:
შერბილებას, რომელიც გულისხმობს სათბურის გაზების ემისიების შემცირებას;
ადაპტაციას, რაც გულისხმობს საზოგადოებების მდგრადობის გაზრდას კლიმატის ცვლილებების შედეგებთან გამკლავების მიზნით.
ეს პრიორიტეტული მიმართულებები ასახულია 2030 წლის დღის წესრიგში, სადაც დაბალი ნახშირბადის და კლიმატისადმი მდგრადი განვითარების უზრუნველყოფის მიზნებს ემსახურება სხვადასხვა მდგრადი განვითარების მიზნების ამოცანები (მაგ. 1, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 15 და 16), ასევე პარიზის ხელშეკრულებაში და საგზაო რუქის ხუთ სტრატეგიულ მიმართულებაში (ნახ. 3).
სტრატეგიული ხელმძღვანელობა და ლიდერობა ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის ინტერესებში
მთავრობების მოქმედება განსაზღვრავს მოძრაობის მიმართულებას. პოლიტიკური ნების არსებობის შემთხვევაში, ქვეყნებს შეუძლიათ ჩართონ კლიმატის ცვლილებებთან ბრძოლა, მწვანე ეკონომიკის ფორმირება და ჯანმრთელობის დაცვა ზოგადეროვნული პრიორიტებების რიცხვში. ჯანმო-ს ევროპის რეგიონის ყველა წევრი სახელმწიფო კლიმატის ცვლილების შესახებ გაეროს ჩარჩო კონვენციის მონაწილეა. ისინი შეთანხმდნენ, რომ დაიცავენ კლიმატურ სისტემას კაცობრიობის ამჟამინდელი და მომავალი თაობების საკეთილდღეოდ, სამართლიანობის საფუძველზე და მათი საერთო, მაგრამ დიფერენცირებული პასუხისმგებლობისა და მათი შესაძლებლობების შესაბამისად (28). პარიზის შეთანხმება (7) მოიცავს მოწოდებას შენარჩუნებული იქნას გლობალური საშუალო ტემპერატურის ზრდა წინა ინდუსტრიულ დონეზე 2 ° C– ზე დაბლა და არ დაიშურონ ძალისხმევა ტემპერატურის 1,5°C–მდე ზრდის შეზღუდვის მიზნით.
ჯანმოს ევროპის რეგიონის წევრმა ქვეყნებმა ძალიან მნიშვნელოვანი ვალდებულებები აიღეს სათბურის გაზების ემისიების შესამცირებლად. 53 წევრი სახელმწიფოს ერთობლივი ვალდებულება რეგიონში 2030 წლისთვის სათბურის გაზების მთლიანი ემისიების 26%-ით შემცირების ექვივალენტურია, 1990 წლის ემისიების საწყის დონესთან შედარებით. წევრ ქვეყნების უმეტესობამ დასახა ნახშირბადის ემისიების შემცირების მიზნები 1990 წლის დონეზე დაბლა, სხვა ქვეყნებმა კი დააწესეს ლიმიტი ემისიებზე ან აპირებენ ემისიების ზრდის მომავალი ტემპების შემცირებას ინერციულ სცენართან შედარებით. შემდგომი შემცირების მიღწევა შესაძლებელია საერთაშორისო თანამშრომლობის, ცოდნის გაზიარების და ფინანსური დახმარების გზით (31).
ევროპის ბევრ ქვეყანაში კლიმატის ცვლილებებზე საპასუხო ზომების მიღება ზოგადსახელმწიფო დონის პრიორიტეტული ამოცანაა. აუცილებელი ზომების შემუშავება და განხორციელება მოითხოვს როგორც ჯანდაცვის სექტორის სხვა სუბიექტებთან კოორდინირებულ მუშაობას, ხშირად კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლის ერთიანი სტრატეგიის ჩარჩოებში და ერთიანი საკოორდინაციო მექანიზმის გამოყენებით, ასევე თავად ჯანდაცვის სექტორში საქმიანობის კოორდინაციას.
ჯანმოს ევროპულ რეგიონში ევროპული პროცესი „გარემო და ჯანმრთელობა“ განსაზღვრავს პოლიტიკის სტრატეგიულ მიმართულებებს კლიმატის ცვლილებებთან ბრძოლისა და ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში. 2017 წელს გარემოს და ჯანმრთელობის დაცვის მეექვსე მინისტერიალის კონფერენციაზე მიღებული დეკლარაციის ფარგლებში (ოსტრავას დეკლარაცია (32)), წევრმა სახელმწიფოებმა აიღეს გარემოს და ჯანმრთელობის დაცვის ღონისძიებების ეროვნული კომპლექტის შემუშავების ვალდებულება, მათ შორის კლიმატის ცვლილებებთან ბრძოლის სფეროში. დეკლარაცია შეიცავს ზომების ჩამონათვალს, რომლებიც შემოთავაზებულია ღონისძიებების ეროვნულ კომპლექტში შესატანად (ჩანართი 1) (33).
ჩანართი 1. რეკომენდაციები ოსტრავას დეკლარაციის განხორციელების ხელშესაწყობად, 2017 წ.
კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული ადაპტაციური შესაძლებლობების გაზრდისა და ჯანმრთელობის რისკებისადმი გამძლეობის მიზნის მისაღწევად, ასევე კლიმატის ცვლილებების შედეგების შერბილებისა და ჯანმრთელობისთვის თანმხლები სარგებლობის მისაღებად შემოთავაზებული იქნა შემდეგი ქმედებები.
ქვეყნებში კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ადაპტაციის სტრატეგიების ან სამოქმედო გეგმების შემუშავება და დანერგვა, როგორც ცალკეული სტრატეგიული დოკუმენტების ან ადაპტაციის უფრო მასშტაბური ეროვნული ღონისძიებების კომპონენტის სახით, ან როგორც სტიქიური უბედურებების რისკის შემცირების პოლიტიკის ნაწილის.
პოლიტიკის, სტრატეგიების და გეგმების შესაბამის ეროვნულ ღონისძიებებში კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული რისკების შეფასება.
ნებაყოფლობით საფუძველზე გამოითქვას მოსაზრებები ჯანმრთელობის შესახებ წევრი სახელმწიფოების ვალდებულებების ჩარჩოებში, რომელიც გამომდინარეობს გაეროს კლიმატის ცვლილების შესახებ ჩარჩო კონვენციიდან.
ასახოს კლიმატის ცვლილებისადმი ადაპტაცია და მისი შედეგების შერბილება კონკრეტული პოლიტიკის გამომუშავებისას გარემოსა და ჯანმრთელობის სფეროში, კერძოდ ჰაერის, წყლის და სანიტარიის ხარისხისადმი, ასევე პოლიტიკის სხვა ზომებისადმი მიმართებაში. ასევე გათვალისწინებული უნდა იქნას, რომ ადაპტაციის ქვაკუთხედია მოწესრიგებული ინფრასტრუქტურა ჯანმრთელობისა და საცხოვრებელი სტანდარტების დაცვის მიზნით.
გააძლიეროს ზომები ბუნებრივი რისკების შესამცირებლად და განამტკიცოს მეთვალყურეობის, ადრეული შეტყობინებისა და მზადყოფნის უზრუნველყოფის სისტემები ამინდის ექსტრემალური მოვლენებისა და კლიმატის მიმართ მგრძნობიარე დაავადებების გამოვლენისთვის.
უზრუნველყოს ინფორმაციის, ინსტრუმენტების და მეთოდოლოგიების მიწოდება, რომლებიც სახელმწიფოებსა და მოსახლეობას უფრო მტკიცეს გახდის რისკების წინაშე, რომელიც უკავშირდება ამინდის ექსტრემალურ მოვლენებს და კლიმატის ცვლილებებს.
ჩართოს ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული კლიმატის ცვლილებების ასპექტები სასწავლო გეგმების შემუშავებაში და არაფორმალური განათლებისა და კადრების კვალიფიკაციის უწყვეტი განათლების პროგრამებში.
გააფართოვოს საზოგადოების ინფორმირებულობისა და ცნობიერების ამაღლების კამპანიის მასშტაბები კლიმატის ცვლილებების პრობლემების და ჯანმრთელობაზე მისი გავლენის შესახებ.
ჩაატაროს (ან შეავსოს არსებული) დაუცველობის, ზემოქმედების და ადაპტაციის შეფასებები კლიმატის ცვლილებასთან მიმართებაში.
კვლევების მხარდაჭერა კლიმატის და ჯანმრთელობის ცვლილებების სფეროში ეფექტურობის, ღირებულების და ჩარევის ეკონომიკური შედეგების საკითხებში, განსაკუთრებით გამახვილდეს ყურადღება მის ჩატარებასთან დაკავშირებულ ერთობლივ სარგებელზე.
ჯანმოს მუშაობის მეცამეტე საერთო პროგრამაში, რომელიც მიიღო ჯანმოს ყველა 193 წევრმა ქვეყანამ, ხაზგასმით აღნიშნულია კლიმატის ცვლილებისა და ჯანმრთელობის პრობლემების მოგვარების მნიშვნელობა. პროგრამას დადგენილია „3 მილიარდის“ მიზანი: ჯანდაცვის მომსახურების გაწევა დამატებით 1 მილიარდი ადამიანისთვის, დამატებით 1 მილიარდი ადამიანის უფრო ეფექტური დაცვა საგანგებო სიტუაციებში ჯანდაცვის სფეროში და ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობის ზრდა დამატებით 1 მილიარდი ადამიანისთვის (34).
ჯანმრთელობის, გარემოს დაცვისა და კლიმატის ცვლილების გლობალური სტრატეგია (35), რომელიც დამტკიცებულია ჯანმოს ევროპული რეგიონული კომიტეტის მიერ და შეესაბამება მუშაობის მეცამეტე საერთო პროგრამას და დღის წესრიგს-2030, მოწოდებულია მონიშნოს მიზნები და დასახოს შემდეგი მოქმედებების იმ საკითხის გადასაჭრელად, თუ როგორ შეძლებს სამყარო და მსოფლიო ჯანდაცვის საზოგადოებას რეაგირების მოხდენას ეკოლოგიურ რისკებზე და ჯანმრთელობის საფრთხეებზე 2030 წლამდე პერიოდში და უზრუნველყოფს უსაფრთხო, სამართლიან და ჯანმრთელობისთვის სასიკეთო გარემო პირობებს ჩვენი ცხოვრების წესის, მუშაობის, წარმოების, მოხმარებისა და მართვის შეცვლის გზით. იგი გთავაზობთ პროფილაქტიკის, ჯანმრთელობის განმტკიცებისა და დაცვის გაძლიერებას. სტრატეგიის მხარდასაჭერად საჭიროა ჯანდაცვის სექტორის განმტკიცება, მმართველობის სათანადო მექანიზმების შენარჩუნება და კომუნიკაციის გაუმჯობესება ჯანსაღი გარემოს მოთხოვნადობის ფორმირების მიზნით.
დაავადების პრევენცია და ზემოქმედება ჯანმრთელობის დეტერმინანტებზე
კლიმატის ცვლილება ამძაფრებს ჯანმრთელობის მრავალ სოციალურ, ეკონომიკურ და ეკოლოგიურ დეტერმინანტებს. მდგრადი განვითარების მიზნები ქმნის ჯანმრთელობის დეტერმინანტებზე ზემოქმედების ჩართვის შესანიშნავ შესაძლებლობას პოლიტიკის შემუშავების ყველა სექტორში და დაინტერესებული მხარეების ფართო სპექტრის მონაწილეობით. კლიმატის ცვლილების ეპოქაში ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ხდება ისეთ სექტორებში, როგორებიცაა სოფლის მეურნეობა, სასურსათო და საბინაო, ასევე სოციალური დაცვის სექტორი. სწორად შემუშავებისა და რეალიზაციისას, სათბურის გაზების ემისიის შემცირებაზე მიმართული ღონისძიებების და სტრატეგიების უმეტესობამ შეიძლება სარგებელი მოუტანოს ადამიანის ჯანმრთელობას (მაგალითი პრაქტიკიდან 1).
ნახშირბადის გამოყოფის შემცირებისკენ მიმართული პოლიტიკა, რომელიც იწვევს ჯანმრთელობის მაჩვენებლების გაუმჯობესებას, მოიცავს მავნე დამაბინძურებლების (მაგალითად, ტექნიკური ნახშირბადის, მეთანის და დედამიწის ზედაპირთან მიმდებარე ოზონის) გამოყოფის შემცირების სტრატეგიებს ელექტროენერგიის გამომუშავების, ენერგოეფექტურობის, მდგრად ტრანსპორტში, სოფლის მეურნეობაში, მრეწველობასა და ნაგავსაყრელების წინააღმდეგ ბრძოლის სფეროში ცვლილებების გზით. (ცხრილი 1) (1,37).
მაგალითი პრაქტიკიდან. ახალი ინსტრუმენტი იძლევა იმის გაანგარიშების შესაძლებლობას, თუ რამდენი ადამიანის სიცოცხლის გადარჩენა შეიძლება პარიზის ხელშეკრულების (აგრეთვე მდგრადი განვითარების მიზნები 13-ს და მდგრადი განვითარების მიზნები 3- შესრულების) რელიზაციის გზით
პარიზის შეთანხმების ხელმოსაწერად მომზადების დროს ჯანმო-ს ევროპის რეგიონის 53 წევრი სახელმწიფოდან მხოლოდ 18%-მა გაითვალისწინა ჯანმრთელობის საკითხები ეროვნულ დონეზე განსაზღვრული შენატანების ფარგლებში, როდესაც უნდა განესაზღვრათ ვალდებულებები კლიმატთან დაკავშირებული პოლიტიკის მიზნებისა და ამოცანების განხორციელებისას, მსოფლიო დონეზე ქვეყნების 67%-თან შედარებით. (36).
ჯანმრთელობისთვის სარგებელის პროგნოზირების გასაადვილებლად, ადამიანის ჯანმრთელობისთვის ფიზიკური და ეკონომიკური დადებითი შედეგების გამოსაანგარიშებლად, რომლებსაც ქვეყანამ მიაღწია ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესების და ნახშირბადის შიდა ემისიების შემცირების გზით, სპეციალურ სტრატეგიებში ასახული კლიმატის ცვლილების შედეგების შესამსუბუქებლად განხორციელებული ღონისძიებების, ასევე ზომების გზით, რომელთა შესახებაც ანგარიში შესულია დასახული შენატანის ფარგლებში და განისაზღვრება ეროვნულ დონეზე, შეიძლება გამოყენებულ იქნეს რაოდენობრივი შეფასების ინსტრუმენტი „ნახშირბადის ემისიების შემცირებით გამოწვეული სარგებელი ჯანმრთელობისთვის“ (CaRBonH) (31). სავარაუდოდ, მთლიანი რეგიონისთვის ნაადრევი სიკვდილიანობის საშუალო წლიურმა შემცირებამ შეიძლება მიაღწიოს 138 000 შემთხვევას. ეკონომიკური თვალსაზრისით, გამოყოფის შემცირებით მიღებული სარგებელი 244 მილიარდი აშშ დოლარიდან 564 მილიარდ აშშ დოლარის ეკვივალენტურია, ანუ ჯანმო-ს ევროპული რეგიონის მთლიანი შიდა პროდუქტის 1-2%-ს შემსყიდველი უნარის პარიტეტით. დაავადების შემცირებით გამოწვეული ეკონომია (34,3 მილიარდი აშშ დოლარი) მთლიანი ეკონომიკური ეფექტის 6-14%-ს შეადგენს.
ცხრილი 1. მიღწევები ადამიანის ჯანმრთელობის განმტკიცების მხრივ კლიმატის ცვლილების შედეგების შერბილების მიზნით კონკრეტული ღონისძიებების გატარების გზით
შედეგების შემარბილებელი ზომები არსებითი ზემოქმედების განსაზღვრულობა ხანმოკლე კლიმატურ დამაბინძურებლებზე
ჯანმრთელობისთვის პოტენციური სარგებელის საერთო დონე
ჯანმრთელობისთვის ძირითადი დადებითი შედეგები ნახშირორჟანგის ემისიების შემცირების პოტენციური დონე
ტრანსპორტი
აქტიური (და ჩქაროსნული საზოგადოებრივი) ტრანსპორტის მხარდაჭერა მაღალი მაღალი ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება. გაზრდილი ფიზიკური აქტივობა.
ხმაურის შემცირება. საგზაო-სატრანსპორტო ტრავმების შემცირება მაღალი
ემისიების და სატრანსპორტო საშუალებების ეფექტურობის უფრო მაღალი სტანდარტები მაღალი საშუალოდან
მაღალზე ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება მაღალი
დიზელის საწვავი გოგირდის ძალიან
დაბალი შემცველობით
და დიზელის ჭვარტლის ფილტრები საშუალოდან
მაღალზე საშუალო ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება მაღალი
სოფლის მეორნეობა
წითელი ხორცის და დამუშავებული ხორცის დაბალი შემცველობის და მცენარეული წარმოშობის მდიდარი პროდუქტებით ჯანსაღი კვებისათვის ხელშეწყობა მაღალი მაღალი სიმსუქნის და ალიმენტარული არაინფექციური დაავადებების
შემცირება საშუალოდან
მაღალზე
საკვების ნარჩენების რაოდენობის შემცირება საშუალოდან
მაღალზე დაბალიდან
საშუალომდე სურსათის უსაფრთხოების ზრდა / კვების ნაკლებობის შემცირება საშუალოდან
მაღალზე
დამწვრობის შემცირება სასოფლო- სამეურნეო მინდვრებზე საშუალო დაბალიდან
საშუალომდე ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება დაბალი
ჰაერის საყოფაცხოვრებო დაბინძურება და შენობების პროექტირება
დაბალი დონის ემისიების მქონე გაზქურები და/ან სხვა საწვავზე გადასვლა მყარი საწვავის გამოყენების შემცირების მიზნით საშუალოდან
მაღალზე მაღალი ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება.
ნაკლები დამწვრობა საშუალო
პასიური დიზაინის პრინციპების გამოყენება დაბალიდან
საშუალომდე საშუალო ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება შენობებში.
ტემპერატურასთან დაკავშირებული ავადობა და სიკვდილიანობა საშუალო
ენერგომომარაგება, ელექტროობა
წიაღისეული საწვავიდან ენერგიის განახლებად წყაროებზე გადასვლა მასშტაბური ენერგიის წარმოების მიზნით
დაბალი მაღალი (ნახშირი/ ნავთობი), დაბალიდან
საშუალომდე (გაზი) ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება. საწარმოო ტრავმების შემცირების რაოდენობა მაღალი (ნახშირი/ ნავთობი), საშუალოდან
მაღალზე (გაზი)
სამრეწველო ობიექტების აქროლად ემისიებთან ბრძოლა, რომლებიც იყენებენ საწვავის წიაღისეულ სახეობებს მაღალი დაბალი ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება დაბალიდან
საშუალომდე
ნარჩენებია უტილიზაცია
ნაგავსაყრელის გაზის უტილიზაცია საშუალო დაბალი ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება დაბალიდან
საშუალომდე
წყარო: ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მასალებზე დაყრდნობით, 2015 (37), 2018 (1).
ჯანმრთელობისთვის ხელსაყრელი ადგილების და პირობების, და ასევე გამძლე თემების შექმნა
ადაპტაცია საჭიროა როგორც კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული დაავადების ტვირთის მოსახსნელად, ასევე საზოგადოებრივი ჯანდაცვის და სამედიცინო-სანიტარული მომსახურების დახმარების გასაძლიერებლად. კლიმატის ცვლილებისადმი მდგრადი გაერთიანების შექმნა მოიცავს კლიმატის ცვლილების ზემოქმედებაზე კონტროლს საზოგადოებრივი ჯანდაცვისა და სამედიცინო-სანიტარული მომსახურების სფეროში ჩარევის ისეთი ფართოდ ცნობილი და შემოწმებული ზომების გამოყენების გზით, როგორიცაა განათლება, ვაქცინაცია, ინფექციების გადამტანებთან ბრძოლა, წყალმომარაგების და სანიტარული მომსახურება, ჰიგიენა და საკვები პროდუქტების კონტროლი, საკვები პროდუქტების გამდიდრება, პირველადი სამედიცინო-სანიტარული და ფსიქიატრიული დახმარება, დაავადებებზე ეპიდზედამხედველობა და საგანგებო სიტუაციებისადმი მზადყოფნა. ფაქტობრივი მონაცემები მოწმობს, რომ კლიმატის ცვლილებისადმი ჯანდაცვის ადაპტაცია ხასიათდება ძალიან მაღალი უკუგებით ერთეულ დანახარჯზე, და რაც უფრო ადრე დაიწყება ადაპტაცია, მით უფრო დიდ სარგებელს მოიტანს ის. (2).
ამინდის განსაკუთრებულმა მოვლენებმა გამოავლინა სამედიცინო დაწესებულებების დაუცველობა და საზოგადოებისათვის მიყენებული ზარალი, რაც გამოწვეულია მათი ფუნქციების შესრულების უუნარობით. ჯანდაცვის სექტორისა და თემების მდგრადობის ამაღლება კლიმატის ცვლილებებისადმი, სამედიცინო მუშაკებისა და საზოგადოების დაცვა ფართო გაგებით, ასევე მზადყოფნის, ეპიდმეთვალყურეობის და ზომების გაძლიერება ჯანდაცვის სფეროში საგანგებო სიტუაციებზე საპასუხოდ რეაგირების გაძლიერება ხელს შეუწყობს კლიმატის ცვლილების ზემოქმედების შემცირებას ჯანმრთელობაზე. თუმცა ქვეყნები უკვე მნიშვნელოვან ნაბიჯებს დგამენ ამ მიმართულებით (მაგალითი პრაქტიკა 2-დან), მეტი ძალისხმევაა საჭირო დასახული მიზნების მისაღწევად. ზომები ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში მოიცავს, კერძოდ, შემდეგს: (2):
- ეპიდზედამხედველობის მექანიზმების გაუმჯობესება, განსაკუთრებით კლიმატზე დამოკიდებული ტრანსმისიური დაავადებების დროს;
გარემოზე ზემოქმედების სფეროში ცვლილებების მონიტორინგი და მოდელირება, რომელიც შეიძლება გამწვავდეს კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებით;
შეუფერხებელი უზრუნველყობა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი მედიკამენტებით და აუცილებელი სამედიცინო-სანიტარული მომსახურების გაწევა საგანგებო სიტუაციებში;
მზადყოფნის, დაგეგმვისა და ზომების გაძლიერება ანომალური სიცხის პერიოდისა და სხვა საგანგებო სიტუაციებზე საპასუხოდ;
საქმიანობის პროცესში კოორდინაციის უზრუნველყოფა ჯანდაცვისა და სხვა სექტორებს შორის, ცვლილებების გათვალისწინებით დაავადებებსა და მათ გეოგრაფიულ განაწილებაში;
წყალმომარაგებისა და სანიტარული სამსახურების ადაპტირება კლიმატის ცვლილების მიმართ მათი გამძლეობის უზრუნველსაყოფად.
საქალაქო დაგეგმვისა და მდგრადი ტრანსპორტის განვითარების სფეროში სტრატეგიებს შეუძლია ჯანმრთელობის გაუმჯობესებისთვის ხელშეწყობა, გარემოს დაბინძურების შემცირება და ზომების მიღება კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლის სფეროში, ასევე ქალაქების ინკლუზიურობის, უსაფრთხოების და გამძლეობის ზრდაში. ეფექტურ ღონისძიებებს შორის, ქვემოთ ჩამოთვლილი ღონისძიებები ხასიათდება როგორც ყველაზე რეკომენდებული და აქტუალური ყველა მოქმედი ძალებისათვის ეროვნულ და სუბეროვნულ დონეზე. (39,40):
- ღონისძიებების ხელშეწყობა, რომლებიც მიმართულია ისეთი მოთხოვნების მართვაზე, როგორიცაა ავტომობილების (კარშერინგი) და ველოსიპედების გამოყენება, საზოგადოებრივი ტრანსპორტით სარგებლობის სტიმული, კერძო ავტომობილების გადაადგილებაზე შეზღუდვები, პარკირების წესები, ასევე ქცევითი ცვლილებები, როგორიცაა ეკომართვა (რომელიც ამცირებს საწვავის მოხმარებას);
- სტრატეგიების ინტეგრირება ტრანსპორტისა და ქალაქის განვითარების სფეროში და ველოსიპედის, სიარულისა და საზოგადოებრივი ტრანსპორტის გამოყენებისკენ მიდალური გადაადგილების უზრუნველყოფა;
- ელექტრო ტრანსპორტის, მათ შორის ელექტროველოსიპედების გამოყენების მასშტაბის გაზრდა, რაც ხელს შეუწყობს ტრანსპორტის ნახშირწყალბადებზე დამოკიდებულების შემცირებას და მოსახლეობის ფართო ჯგუფებში ველოსიპედით მგზავრობის გავრცელებას;
- გადაადგილების ფიზიკურად აქტიური სახეობების განვითარების ეროვნული სტრატეგიების შემუშავება, რაც გაზრდის ველოსიპედისა და ფეხით სიარულის მნიშვნელობას ქვეყნის პოლიტიკურ დღის წესრიგში;
მრავალფუნქციური გაშენების პოპულარიზაცია, რომ მაცხოვრებლებს არ სჭირდებოდეთ ხანგრძლივი მოგზაურობები ყოველდღიური საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად;
- ჯანმრთელობის მაჩვენებლების გაუმჯობესების მიზნით ლოკალური მიზნობრივი ორიენტირებისა და ზოგადსაქალაქო ამოცანების დასახვა, რათა ხელი შეუწყონ სექტორთაშორის მოქმედების განხორციელებისთვის საერთო მიზნის მისაღწევად, და ყველა მუნიციპალურ სექტორზე პასუხისმგებლობის დაკისრება ადამიანებისთვის ჯანსაღი პირობებისა და ცხოვრების მაღალი ხარისხის უზრუნველსაყოფად.
მაგალითი პრაქტიკიდან № 2. წევრ სახელმწიფოებს შორის კლიმატის ცვლილებებისადმი ადაპტაციის პროცესებში ჯანდაცვის სექტორის მონაწილეობის სფეროში მოწინავე პრაქტიკის მაგალითების გაცვლა
გამოცდილების გაზიარება ურთიერთსწავლისა და პოტენციალის გაზრდის მნიშვნელოვანი ელემენტია. ამიტომ, პრაქტიკიდან და მიღებული გაკვეთილებიდან მაგალითების გაცვლა ჯანმოს მსოფლიო ორგანიზაციის ევროპის რეგიონის ქვეყნებში წარმოადგენს კლიმატის ცვლილებისადმი ჯანდაცვის ეროვნული ადაპტაციის სფეროში მიღწევების საერთო ანალიზის მნიშვნელოვან კომპონენტს. ჯანმო–ს ევროპის რეგიონალური ბიუროს და ევროკომისიის ერთობლივი პროექტის ფარგლებში მომზადდა მოხსენება, რომელმაც გააერთიანა მოწინავე პრაქტიკის 15 მაგალითი 8 ქვეყნიდან (ავსტრია, ბელგია, გერმანია, იტალია, ლიტვა, სლოვენია, ხორვატია და შვედეთი), რომელთაც გაუზიარეს ჯანდაცვის სექტორის ჩართულობის გამოცდილება კლიმატის ცვლილებებისადმი ადაპტაციის ღონისძიებებში (38).
მოწინავე პრაქტიკის შერჩეული მაგალითები მოიცავს თემების ფართო სპექტრს: პოლიტიკის ზოგადი საკითხებით და კოორდინაციით და კლიმატის ცვლილებით, დემოგრაფიასა და ჯანმრთელობას შორის კავშირით დაწყებული და დამთავრებული კონკრეტული სამოქმედო გეგმების დანერგვით მზაობის გაზრდისა და საპასუხო ზომების ოპერატიული მიღების და ინსტიტუციურ-კადრული შესაძლებლობების ზრდის მიზნით. პრაქტიკიდან მაგალითების რეზიუმეები დაჯგუფდა 5 თემის შესაბამისად, რომლებიც აღწერენ კლიმატის ცვლილების გლობალურ სურათს და ფუნდამენტურ ასპექტებს, აგრეთვე ჯანმრთელობის სისტემების ადაპტაციის, პოტენციალის გაზრდის და ინფორმაციასთან მუშაობის გეგმების კონკრეტულ მაგალითებს:
-სიცხე (საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დაცვის სამოქმედო გეგმები და მათი რეალიზაცია, სიცხე და ოზონი);
ულტრაიისფერი გამოსხივება (მზისგან დაცვა);
ინფექციური დაავადებები (ეპიდზედამხედველობა დაავადებების გადამტანებზე);
ინსტიტუციურ-საკადრო პოტენციალის ზრდა;
კომუნიკაცია (კლიმატის ცვლილებისა და პლანეტის მოსახლების ჯანმრთელობის დაცვისადმი მიძღვნილი ონლაინ პორტალის კონცეფცია, კლიმატისა და ჯანმრთელობის სფეროში მდგომარეობის შესახებ რეკომენდაციების და ქვეყნების მიერ მიმოხილვების შემუშავება)
მაგალითად, ავსტრიამ, ბელგიამ, ხორვატიამ, გერმანიამ, ლიტვამ, სლოვენიამ, ხორვატიამ და შვედეთმა შეიმუშავეს და დანერგეს ანომალური სიცხის შემთხვევაში ადრეული გაფრთხილებისა და საპასუხო ზომების მიღების სისტემების დანერგვა, რაც იძლევა გაფრთხილების პროცესის ხელმძღვანელობის უხრუნველყოფის შესაძლებლობას მოსახლეობის ყველაზე დაუცველი ჯგუფების საჭიროებების გათვალისწინებით, ასევე შექმნილია რეაგირების გეგმები რესურსებისა და სტრატეგიების დროული კოორდინაციის უზრუნველსაყოფად ანომალური სიცხის წარმოქმნის შემთხვევაში (ან ბელგიის შემთხვევაში, ოზონის მაღალი კონცენტრაცია ჰაერში ანომალური სიცხის გამო). ბელგიამ და გერმანიამ შეიტანეს შემაჯამებელი მაჩვენებლები ეპიდზედამხედველობის და მონიტორინგის პროგრამების გასაუმჯობესებლად პოტენციალის გაზრდის მიზნით რისკის შესაფასებლად, დიაგნოსტიკისა და მკურნალობის გასაუმჯობესებლად და პროფილაქტიკური პროგრამების რეალიზაციისთვის. ადაპტაციის ზომების პრიორიტეტულობის განსაზღვრის ან საინფორმაციო საფუძველის ჩამოსაყალიბებლად ქვეყნებში კონკრეტული ქმედებების რეალიზაციის თვალსაზრისით, გამოყენებული იქნა ჯანმრთელობის მაჩვენებლების პროგნოზირება კლიმატის ცვლილების ზემოქმედებასთან დაკავშირებით, და ამჟამად ქვეყნებისთვის ხელმისაწვდომია მომავალში ტვირთის გაზრდის პროგნოზები.
მრავალსექტორული თანამშრომლობა წარმატების საწინდარია, ხელს უწყობს ჯანმრთელობის საკითხების აღრიცხვას სხვა სექტორების მიერ და ურთიერთქმედების კოორდინაციას ღონისძიებების რეალიზაციის დროს, რომლებიც მიმართულია ჯანმრთელობაზე ეკოლოგიური ფაქტორების ზემოქმედების პროფილაქტიკაზე. პოტენციალი ჩამოყალიბდა სექტორებსა და სამთავრობო უწყებებს შორის დიალოგის, ურთიერთქმედებისა და მხარდაჭერის გზით, ასევე სექტორების ერთობლივ საქმიანობაში ჩართვის გეგმის შემუშავების გზით. მოწინავე პრაქტიკის მაგალითებმა, რომლებიც ეხებოდა სიცხესა და ინფექიურ დააბადებებს, აქცენტი გაამახვილეს ეპიდზედამხედველობის კომპლექსური სისტემის განმტკიცების და ადრეული გაფრთხილების მექანიზმების გაუმჯობესების მნიშვნელობაზე. მეტეოროლოგიურ, ეკოლოგიურ და სამედიცინო დაწესებულებებს შორის კარგი სამუშაო ურთიერთობების დამყარებისათვის ხელშეწყობა იწვევს მონაცემთა, ინფორმაციისა და გამოცდილების ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესებას ადრეული გაფრთხილებისა და რეაგირების სისტემების შემუშავებისა და წარმატებით განხორციელების მიზნით.
ჯანდაცვის სისტემების გაძლიერება ჯანდაცვის მომსახურებით საყოველთაო უზრუნველყოფის მიზნით
ჯანმო-ს ევროპის რეგიონის წევრმა ქვეყნებმა პირობა დადეს საყოველთაო ჯანმდაცვის მიმართულებით მუშაობის უზრუნველსაყოფად. მიზანი არის უზრუნველყოს ყველა ადამიანი, გამონაკლისის გარეშე, აუცილებელი, მაღალხარისხიანი მომსახურებით ჯანმრთელობის განმტკიცებით, დაავადებების პროფილაქტიკის, მკურნალობის, რეაბილიტაციის და პალიატიური დახმარების მიზნით, რაც არ იქნება დაკავშირებული ფინანსურ სირთულეებთან. ჯანმრთელობის საყოველთაო მომსახურება გთავაზობთ ყველაზე ოპტიმალურ პოლიტიკურ პლატფორმას ყველა ადამიანისთვის, გამონაკლისის გარეშე, საუკეთესო სამედიცინო დახმარების გაწევის გასაუმჯობესებლად და უთანასწორობის შესამცირებლად. საუბარი ასევე ეხება კლიმატის ცვლილებისადმი ჯანდაცვის სისტემების მდგრადობის ამაღლებას, აგრეთვე ჰაერის დაბინძურებით და კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული დარღვევებისა და დაავადებების მიზეზებზე ზემოქმედებას. ჯანდაცვის სისტემების მდგრადობის ამაღლების მიზნით განხორციელებული ქმედებები იძლება მათი შესაძლებლობის გარანტიას გაუმკლავდნენ კლიმატის ცვლილების დამატებით ზეწოლას. პარიზის შეთანხმება (7), რომელიც შეესაბამება გაეროს კლიმატის ცვლილების შესახებ ჩარჩო კონვენციას (28), ასევე უზრუნველყოფს საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის განვითარების შესაძლებლობებს, როგორც არა მხოლოდ კლიმატის ცვლილებებზე რეაგირების, არამედ დღის წესრიგი-2030-ს განხორციელების მთავარ ელემენტს (29). ამრიგად, კლიმატის ცვლილების ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების გათვალისწინება უნდა გახდეს ჯანდაცვის არსებული და სამომავლო პროგრამების სავალდებულო დაგეგმვის ასპექტი, ასევე ყურადღება გამახვილდეს ისეთ ფაქტორებზე, როგორიცაა ზუსტი პროგნოზირება იმისა, თუ სად, როგორ და როდის შეიძლება შეიცვალოს კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული ჯანმრთელობის ტვირთი (38).
ქვეყნები კლიმატის ცვლილებებზე ადაპტაციის სტრატეგიების მომზადების, შემუშავებისა და განხორციელების სხვადასხვა ეტაპზე იმყოფებიან. მაგალითად, ევროპის ქვეყნებში, რომლებიც მაღალი ტემპერატურისა და ანომალური სიცხის მზარდი რისკის საფრთხის ქვეშ იმყოფებიან, მწვავედ იგრძნობა ჯანმრთელობაზე სიცხის გავლენის სფეროში სამოქმედო გეგმების შემუშავების აუცილებლობა, რათა თავიდან იქნას აცილებული კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული სიცხის შედეგად სიკვდილიანობის პროგნოზირებადი ზრდა.
ჯანდაცვის წვლილის გაზრდისათვის კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლის საერთო მიზნის მისაღწევად აუცილებელია, რომ ჯანდაცვის საზოგადოება ასრულებდეს აქტიურ როლს საქმეში ჩახედულობის და საინფორმაციო-განმარტებითი მუშაომის ამაღლებაში, მტკიცებულებების ბაზის გაუმჯობესებაში და კლიმატის ცვლილებისა და ჯანმრთელობის სფეროში კომპლექსური პროგრამების შემუშავებაში. ეს უკანასკნელი მოიცავს კლიმატის სისტემური მიდგომის შემუშავებას, რომელიც საშუალებას მისცემდა ჩაერთო კლიმატის ცვლილებისადმი მდგრადობის საკითხები ჯანდაცვის პროგრამებში, ასევე ტექნიკური ინსტრუმენტების შემუშავებასა და გამოყენებას მტკიცებულებათა ბაზის განმტკიცების და კლიმატის ცვლილების შედეგების შერბილების პოლიტიკის ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების შეფასების მიზნით. (41,42). ამ ამოცანების შესრულება ასევე მოითხოვს ჯანდაცვის შრომით რესურსებს, მათ შორის პოტენციალს, კომპეტენციების დაბალანსებული ნაკრებს და აუცილებელ მომზადებას საზოგადოების ცვალებადი მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად ჯანმრთელობის დაცვის სფეროში კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული რისკებისა და ჯანმრთელობის დეტერმინანტების ცვალებადი ხასიათის გათვალისწინებით.
კიდევ ერთი პრიორიტეტია კლიმატის ცვლილების შედეგების შემამსუბუქებელი ზომების მიღება, რომლებიც ჯანმრთელობას სარგებელს მოუტანს, მაგალითად, ჯანდაცვის სექტორის სტიმულირების გზით, მისი ნახშირბადის ინტენსივობის შესამცირებლად და ეკოლოგიის გასაუმჯობესებლად. ჯანდაცვის სექტორი სათავეში უნდა ჩაუდგეს ადაპტაციური ზომების დაგეგმვას, რომლების მიმართული იქნება ჯანმრთელობის დაცვაზე, ასევე ითანამშრომლოს სხვა სექტორებთან ჯანმრთელობისთვის უპირატესობების მოპოვების უზრუნველყოფის მიზნით (1). ჯანდაცვის სისტემები შეიძლება სამაგალითო გამოდგეს მთელი რიგი მიმართულებებისთვის. სამედიცინო-სანიტარული დახმარების სექტორმა უნდა სცადოს შემდეგი ამოცანების გადაჭრა (2):
ემისიების შემცირება, რადგან ზოგიერთ ქვეყანაში ჯანდაცვის სამსახურები წარმოადგენენ ნახშირბადის შემცველი ემისიების 5-15%-ს წყაროს;
ენერგოეფექტურობის გაზრდა, ენერგიის განახლებად წყაროებზე და შეძენისა და მიწოდების უფრო ეკოლოგიურ ქსელზე გადასვლა, რაც გაზრდის მომსახურების გაწევის უწყვეტობას და საქმიანი ოპერაციების ჩატარებას, შეამცირებს ნახშირბადის ემისიებს და გაზრდის ჯანდაცვის სისტემების მდგრადობას კლიმატის ცვლილებების მიმართ;
ადაპტაციისთვის ხელშეწყობა, რადგან ჯანდაცვის მუშაკები საზოგადოების პატივსაცემი და სანდო წევრები არიან და მათ შეუძლიათ პაციენტების და გარშემომყოფთა ინფორმირება კლიმატის ცვლილების შედეგების ჯანმრთელობაზე გავლენის შესახებ, ასევე ყველა დონეზე ქცევითი ადაპტაციისთვის ხელშეწყობა (მათ შორის ანომალური სიცხის პერიოდისადმი მზაობის ზრდისათვის, ეპიდზედამხედველობის გაუმჯობესების და პოტენციალის ზრდისთვის საპასუხო ზომების განსახორციელებლად საგანგებო სიტუაციების შემთხვევებში);
- ჯანმრთელობის ინტერესების დაცვა პროფესიული ორგანიზაციების და სამედიცინო მუშაკთა ასოციაციების საშუალებით, რომლებსაც, ჯანდაცვის კონტექსტში არგუმენტების გამოყენებით, შეუძლიათ მხარი დაუჭირონ კლიმატის ცვლილებების შედეგების შერბილების და მათდამი ადაპტაციის აუცილებლობას, რამაც კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებით ცენტრალური ადგილი უნდა დაიკავოს პოლიტიკაში, დისკუსიებსა და დაგეგმვაში.
მოქმედებებისკენ მიდრეკილება
არსებობს მრავალი ოფიციალური ვალდებულება, რომელიც ხელს უწყობს მდგრადი განვითარების მიზნებს-13-ს:
გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის კლიმატის ცვლილების ჩარჩო კონვენცია
აღნიშნული იურიდიულად სავალდებულო მრავალმხრივი გარემოსდაცვითი დოკუმენტი მიღებულია 1992 წელს (28). კონვენციის მხარეები შეთანხმდნენ დაიცვან კლიმატური სისტემა ამჟამინდელი და მომავალი თაობების სასარგებლოდ, სამართლიანობის საფუძველზე და მათი საერთო, მაგრამ დიფერენცირებული პასუხისმგებლობისა და მათი შესაძლებლობების შესაბამისად. გაეროს ჩარჩო კონვენცია კლიმატის ცვლილების შესახებ შეიცავს ჯანმრთელობის შესახებ ხსენებას ორ მუხლში. 1-ლი მუხლი აღნიშნავს, რომ კლიმატის ცვლილებას მნიშვნელოვანი ნეგატიური გავლენა აქვს ადამიანის ჯანმრთელობაზე, ხოლო მე მუხლი 4.8 მოუწოდებს მხარეებს გაითვალისწინონ ჯანმრთელობის ინტერესები „მათი შესაბამისი სოციალური, ეკონომიკური და გარემოსდაცვითი პოლიტიკის გატარებისას და მიიღონ ზომები კლიმატის ცვლილებებზე ზემოქმედების და ადაპტაციის მიზნით“ და „გამოიყენოს შესაბამისი მეთოდები, მაგალითად, შედეგების შეფასება, რომელიც შედგენილია და განისაზღვრება ეროვნულ დონეზე“.
კიოტოს პროტოკოლი
პროტოკოლი მიღებულ იქნა იაპონიაში 1997 წელს (და ძალაში შევიდა 2005 წ.). ეს არის გაეროს კლიმატის ცვლილების შესახებ ჩარჩო კონვენციასთან დაკავშირებული საერთაშორისო შეთანხმება, რომელიც მხარეებს აკისრებს ემისიების შემცირების მიღწევას სათანადო იურიდიული ვალდებულებების მიღების გზით (43). განსაზღვრული რაოდენობრივი ვალდებულებების მოქმედების მეორე პერიოდის ჩარჩოებში მხარეებმა აიღეს ვალდებულება შეამცირონ სათბურის გაზების ემისიები, როგორც მინიმუმ, 18%-ით, 1990 წელთან შედარებით, 2013-2020 წლების პერიოდის განმავლობაში. აღნიშნული პროტოკოლი განიხილება, როგორც მნიშვნელოვანი პირველი ნაბიჯი ემისიების შემცირების რეალურად გლობალური რეჟიმისკენ, რომელიც შესაძლებელს გახდის სათბურის გაზების ემისიების სტაბილიზირებას და კლიმატის ცვლილების სამომავლო საერთაშორისო შეთანხმების არქიტექტურის უზრუნველყოფას.
მინისტრული დონის კონფერენციები გარემოს და ჯანმრთელობის შესახებ
1999 წელს ლონდონში ჩატარებული მესამე მინისტრთა კონფერენციის მასალებში კლიმატის ცვლილების საკითხებს ეძღვნება 39–43 პუნქტები (44).
მეოთხე მინისტრთა კონფერენციების მასალებში, რომელიც ჩატარდა 2004 წელს ბუდაპეშტში, კლიმატის ცვლილებისა და ენერგომომარაგების საკითხები აისახა 7 ა და 7 ბ პარაგრაფებში (45). ამ კონფერენციის შედეგები მოწონებულია ჯანმო-ს ევროპის რეგიონალური კომიტეტის რეზოლუციაში EUR / RC54 / R3 (46).
2010 წელს ჩატარებული მეხუთე მინისტრთა კონფერენციის შედეგად მიღებულ იქნა პარმის დეკლარაცია გარემოსა და ჯანმრთელობის შესახებ (47) ყველა 53 წევრი სახელმწიფოს მიერ, რომლებმაც აიღეს ვალდებულება შეამცირონ ჯანმრთელობაზე ეკოლოგიური საფრთხის მავნე ზემოქმედება მომდევნო ათწლეულის განმავლობაში. მინისტრული დონის კონფერენციამ ასევე მოიწონა სპეციალური სამუშაო ჯგუფის ანგარიში კლიმატის ცვლილებისა და ჯანმრთელობის შესახებ (მოქმედების ევროპული რეგიონალური სამოქმედო ჩარჩო პროგრამა (48)). როგორც პარმას დეკლარაცია, ასევე მოქმედების ევროპული რეგიონალური ჩარჩო პროგრამა დამტკიცდა ჯანმოს ევროპის რეგიონალური კომიტეტის რეზოლუციით EUR/RC60/R7, ევროპული პროცესის „გარემო და ჯანმრთელობა“ სამომავლო განვითარების შესახებ (49).
მინისტრთა მეექვსე კონფერენციამ, რომელიც 2017 წელს ჩატარდა, გამოიწვია ოსტრავას დეკლარაციის მიღება გარემოსა და ჯანმრთელობის შესახებ (32). მან წევრ ქვეყნებს დაავალა ღონისძიებების ეროვნული კომპლექტების შემუშავება, რომლებიც განსაკუთრებულ აქცენტს გააკეთებდნენ 7 პრიორიტეტულ მიმართულებაზე (ჰაერის დაბინძურება; ქიმიური უსაფრთხოება; ქალაქები; კლიმატის ცვლილება; ჯანდაცვის ეკოლოგიურად მდგრადი სისტემები; წყალმომარაგება, სანიტარია და ჰიგიენა; ნარჩენების მოშჴრება და დაბინძურებული ტერიტორიები) და დაამტკიცა ახალი ინსტიტუციონალური მექანიზმები ევროპული პროცესისთვის „გარემო და ჯანმრთელობა“. მათი დამტკიცება დადასტურდა ჯანმოს ევროპის რეგიონული კომიტეტის რეზოლუციით EUR/RC67/R4 (50).
პროტოკოლი მიღებულ იქნა 2005 წელს (51) და წარმოადგენს პირველ იურიდიულად სავალდებულო მრავალმხრივ შეთანხმებას, რომელიც უზრუნველყოფს უსაფრთხო სასმელი წყლით მომარაგებას და სანიტარიას ჯანმოს ევროპულ რეგიონში. მისი მიზანია ხელი შეუწყოს ადამიანის ჯანმრთელობის და კეთილდღეობას დაცვას წყლის სამეურნეო საქმიანობის მართვის გაუმჯობესების გზით, წყალთან დაკავშირებული დაავადებების თავიდან აცილების, შეზღუდვების და შემცირების გზით, ასევე დაავადების აფეთქების შემთხვევაში სამოქმედო და საპასუხო ზომების მიღების გეგმების შედგენას. მუშაობის ერთ-ერთი პრიორიტეტული მიმართულება, რომელიც განისაზღვრება პროგრამის პროტოკოლის ფარგლებში, არის უსაფრთხო და კლიმატის მიმართ მდგრადი წყალმომარაგებისა და სანიტარული მომსახურების უზრუნველყოფა. პროტოკოლისა და წყლის კონვენციის შესაბამისად მომზადდა სახელმძღვანელო წყალმომარაგებისა და კანალიზაციის საკითხებში ამინდის ექსტრემალური მოვლენების დროს (52) და სახელმძღვანელო წყლის რესურსებსა და კლიმატის ცვლილებასთან ადაპტაციის საკითხებთან დაკავშირებით (53).
2008 წელს მიღებული რეზოლუცია (54) მოწონებული იქნა ყველა წევრი სახელმწიფოს მიერ და შეიცავს ქვეყნებისადმი მოწოდებას:
შემუშავდეს სამედიცინო-სანიტარული ზომები დამოხდეს მათი ჩართვა კლიმატის ცვლილების ადაპტაციის ეროვნულ გეგმებში;
გაიზარდოს ჯანდაცვის სექტორის ტექნიკური, სტრატეგიული და ლიდერის პოტენციალი;
ბუნებრივი კატასტროფების შემთხვევაში განმტკიცდეს პოტენციალი მზადყოფნისა და დროული რეაგირების უზრუნველსაყოფად;
ხელი შეუწყონ ჯანდაცვის სექტორის ეფექტურ ჩართვას ამ სამუშაოებში და მის თანამშრომლობას ყველა მონათესავე სექტორთან;
გამოიხატოს კლიმატის ცვლილებით გამოწვეული ადამიანების ჯანმრთელობის პრობლემების მოგვარების ერთგულების დემონსტრირება და უზრუნველყოფილი იქნას დაგეგმვისა და ინვესტიციების მკაფიო მიმართულებები.
გაეროს ეს ჩარჩო პროგრამა მიიღეს გაეროს წევრი 187 ქვეყნის წარმომადგენლებმა 2015 წლის მარტში (55). კატასტროფის რისკის შემცირება მიზნად ისახავს თავიდან აიცილოს ახალი საფრთხე და შეამციროს ცნობილი კატასტროფის რისკები, ასევე უზრუნველყოს დარჩენილი რისკის ეფექტური მართვა. ყოველივე ეს ხელს შეუწყობს მდგრადობის განმტკიცებას და მდგრადი განვითარების ხელშეწყობას. სენდაის ჩარჩო პროგრამის შვიდი გლობალური სამიზნე ამოცანიდან ოთხი პირდაპირ კავშირშია ჯანმრთელობასთან, განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილებულია სიკვდილიანობის შემცირებაზე, მოსახლეობის კეთილდღეობის, ადრეული გაფრთხილების სისტემების გაუმჯობესებაზე და სამედიცინო დაწესებულებების და საავადმყოფოების უსაფრთხოების დაცვაზე.
შეთანხმება, რომელსაც ხელი მოეწერა 2015 წლის დეკემბერში (7), ასახავს საერთაშორისო პოლიტიკის ცვლილებებს კლიმატის ცვლილებისადმი მიმართებაში და მოწოდებულია გაააქტიუროს ღონისძიებები „გლობალური რეაგირების გასაძლიერებლად კლიმატის ცვლილების საფრთხეზე მდგრადი განვითარების და ძალისხმევის კონტექსტში სიღარიბის აღმოსაფხვრელად, მათ შორის გლობალური საშუალო ტემპერატურის მატების შენარჩუნების გზით 2°C–ზე დაბლა ინდუსტრიამდელ დონესთან შედარებით, და ძალისხმევის გამოყენებით ტემპერატურის ზრდის შესამცირებლად 1.5°C–მდე, იმის გათვალისწინებით, რომ ეს მნიშვნელოვნად შეამცირებს კლიმატის ცვლილების რისკებსა და ზემოქმედებას“. შეთანხმების პრეამბულაში აღიარებულია, რომ „მხარეებმა, მოქმედებების განხორციელებისას კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებული პრობლემების მოგვარების მიზნით, უნდა გამოხატონ პატივისცემა, წაახალისონ და ყურადღება გაამახვილონ … ჯანმრთელობის უფლებაზე“.
http://www.euro.who.int/ data/assets/pdf_file/0004/386923/health-carbon-reductions-eng.pdf?ua=1
https://www.who.int/globalchange/publications/COP24-report-health-climate-change/en/
https://www.who.int/globalchange/resources/toolkit/en/
https://www.ipcc.ch/sr15/chapter/summary-for-policy-makers/
http://www.euro.who.int/en/publications/abstracts/protecting-health-in-europe-from-climate-change-2017-update
http://www.euro.who.int/en/health-topics/environment-and-health/Climate-change/publications/2018/public-health-and- climate-change-adaptation-policies-in-the-european-union-2018
http://www.euro.who.int/ data/assets/pdf_file/0011/339608/ESHS_RUS_WHO_web.pdf?ua=
Во внешнем мире существует поступательное движение - механическое накопление событий. Появляются и исчезают цивилизации, меняются формы, но во всем этом нет эволюции, нет качественного изменения. На самом деле, ничто не меняется кроме формы. А из-за изменений формы создается ошибочное представление о прогрессе. Кажется, как будто жизнь развивается. Но в действительности ничто не прогрессирует. Меняются лишь формы...
Вы часто переодеваетесь, тем самым создавая впечатление, будто меняетесь. Но перемена одежды ничего глубинно в вас не меняет. Даже перемена образования ничего не меняет, даже перемена дома оставляет вас без изменений. Может поменяться что угодно, но сами вы остаетесь прежним. В духовном отношении эволюция не происходит. Но с другой стороны, все может оставаться прежним внешне, а между тем, человек может измениться. Никто не узнает об этом, никто ничего не поймет - поскольку внешне все осталось прежним. Но человек, на самом деле, преобразился, он пережил метаморфозу. Теперь он новый человек, а старый умер. Человек воскрес.
Мы замечаем перемены только тогда, когда меняется форма, меняется что-то внешнее. Но мы никогда не осознаем перемены, когда меняется дух. Настоящее развитие имеет вертикальный, а не горизонтальный характер. Форма меняется по горизонтали, а дух - по вертикали. Форма движется вперед, а дух - вверх. Нужно понять, что в отношении формы - происходит коллективный прогресс. А в отношении духовности - индивидуальный прогресс. Вы не можете развиваться коллективно. Коллективно можно двигаться только вперед или назад, но только не вверх. Поэтому человек, совершая скачок и достигая просветления - уже не воспринимается нашими чувствами. Мы не совершили скачок вместе с ним, не установили с ним связь. Он оказался там, где нас нет, поэтому сообщение невозможно. Он не может передать нам то, что случилось с ним. Он пытается выразить опыт, но у него не получается. Он пользуется нашим языком, но применяет совсем другое значение слов. Мы слышим его слова, но из-за искаженного восприятия их значения, осмысливаем всю ситуацию неверно. Он пользуется словами в совсем другом значении. Его можно понять только через парадокс.
Духовная эволюция не бывает коллективной. Она индивидуальна, но одновременно и универсальна, поскольку человек, переживший духовную эволюцию - выходит из цепочки причинно-следственных событий. Он превосходит коллективность, он становится единым со Вселенной. Так начинается вертикальное измерение. Посредством этого измерения человек совершаете скачок в неведомое. И человек по настоящему не постигнет жизнь до тех пор, пока не совершит скачок в миг, в котором нет формы, нет истории, нет времени...
#перемены #трансформация #трансценденция #прогресс 1:48 PMhttps://i-traveler.ru/bed_and_breakfast_hotel.php#:~:text=%D0%A7%D1%82%D0%BE%20%D0%B6%D0%B5%20%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B5%20Bed%26Breakfast%20(B%26B,%D1%81%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%B5%D0%B2%20%D1%82%D0%B0%D0%BA%20%D0%BE%D0%BD%D0%BE%20%D0%B8%20%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C.Bed&Breakfast и отель – в чем разница?https://i-traveler.ruОтели типа «постель и завтрак» в Одессеhttps://www.booking.comსაოჯახო სასტურმოhttp://places.georgia.travelქირავდება საოჯახო სასტუმრო "MATARA" ნიკორწმინდაშიhttps://binebi.info2:25 PMhttps://core.ac.uk/download/pdf/46593445.pdfhttps://core.ac.uk
Во внешнем мире существует поступательное движение - механическое накопление событий. Появляются и исчезают цивилизации, меняются формы, но во всем этом нет эволюции, нет качественного изменения. На самом деле, ничто не меняется кроме формы. А из-за изменений формы создается ошибочное представление о прогрессе. Кажется, как будто жизнь развивается. Но в действительности ничто не прогрессирует. Меняются лишь формы...
Вы часто переодеваетесь, тем самым создавая впечатление, будто меняетесь. Но перемена одежды ничего глубинно в вас не меняет. Даже перемена образования ничего не меняет, даже перемена дома оставляет вас без изменений. Может поменяться что угодно, но сами вы остаетесь прежним. В духовном отношении эволюция не происходит. Но с другой стороны, все может оставаться прежним внешне, а между тем, человек может измениться. Никто не узнает об этом, никто ничего не поймет - поскольку внешне все осталось прежним. Но человек, на самом деле, преобразился, он пережил метаморфозу. Теперь он новый человек, а старый умер. Человек воскрес.
Мы замечаем перемены только тогда, когда меняется форма, меняется что-то внешнее. Но мы никогда не осознаем перемены, когда меняется дух. Настоящее развитие имеет вертикальный, а не горизонтальный характер. Форма меняется по горизонтали, а дух - по вертикали. Форма движется вперед, а дух - вверх. Нужно понять, что в отношении формы - происходит коллективный прогресс. А в отношении духовности - индивидуальный прогресс. Вы не можете развиваться коллективно. Коллективно можно двигаться только вперед или назад, но только не вверх. Поэтому человек, совершая скачок и достигая просветления - уже не воспринимается нашими чувствами. Мы не совершили скачок вместе с ним, не установили с ним связь. Он оказался там, где нас нет, поэтому сообщение невозможно. Он не может передать нам то, что случилось с ним. Он пытается выразить опыт, но у него не получается. Он пользуется нашим языком, но применяет совсем другое значение слов. Мы слышим его слова, но из-за искаженного восприятия их значения, осмысливаем всю ситуацию неверно. Он пользуется словами в совсем другом значении. Его можно понять только через парадокс.
Духовная эволюция не бывает коллективной. Она индивидуальна, но одновременно и универсальна, поскольку человек, переживший духовную эволюцию - выходит из цепочки причинно-следственных событий. Он превосходит коллективность, он становится единым со Вселенной. Так начинается вертикальное измерение. Посредством этого измерения человек совершаете скачок в неведомое. И человек по настоящему не постигнет жизнь до тех пор, пока не совершит скачок в миг, в котором нет формы, нет истории, нет времени...
documentary Superhuman https://www.superhumanfilm.com/ -
http://www.dslib.net/geliofizika/kosmicheskie-luchi-v-magnitosfere-zemli-kak-faktor-kosmicheskoj-pogody.html
https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2016/10/13/executive-order-coordinating-efforts-prepare-nation-space-weather-events
http://vestnik-glonass.ru/stati/glonass_i_kosmicheskaya_pogoda/
http://www.volgaspace.ru/RusNanoSat-2019/first%20day/Plenary%202/2-2.pdf
https://www.nkj.ru/interview/2729/
https://www.nap.edu/read/12782/chapter/5
https://emc-e.ru/hygiene/problema-emp/
http://www.extreme-voyage.ru/2015/07/02/zashhita-elektroniki-ot-elektromagnitnogo-impulsa/
https://tnenergy.livejournal.com/145111.html
https://tnenergy.livejournal.com/145111.html
https://science.bsuir.by/ru/zaschita-informatsii/ustroystvo-zaschity-sredstv-vychislitelnoy-tekhniki-ot-vozdeystviya-elektromagnitnogo-impulsa-impuls-n
http://www.extreme-voyage.ru/2015/07/02/zashhita-elektroniki-ot-elektromagnitnogo-impulsa/
https://cyberleninka.ru/article/n/zaschita-ot-proniknoveniya-elektromagnitnogo-impulsa-cherez-illyuminator-analitika-raschety-eksperiment/viewer
https://files.stroyinf.ru/Data2/1/4293740/4293740252.pdf
https://www.roxtec.com/ua/put-roxtec/sertifitsirovannaya-zashchita/ispytanie-effektivnosti-elektromagnitnogo-ekranirovaniya/
http://www.nesch.ru/programs/texnologii-ems/podkategoriya/moshhnyij-elektromagnitnyij-impuls-vozdejstvie-na-elektronnyie-sredstva-i-metodyi-zashhityi.html
https://www.elibrary.ru/item.asp?id=22446040
http://www.nesch.ru/programs/texnologii-ems/podkategoriya/moshhnyij-elektromagnitnyij-impuls-vozdejstvie-na-elektronnyie-sredstva-i-metodyi-zashhityi.html
https://www.ukrinform.ru/rubric-world/3005605-elektromagnitnoe-oruzie-novyj-igrok-budusej-vojny.html
http://www.test-expert.ru/news/detail.php?ID=567
https://www.researchgate.net/publication/341450049_Shielding_efficiency_of_wide-band_pulses_of_electromagnetic_radiation_by_shields_based_on_the_needle-punching_material/fulltext/5ec1e603299bf1c09ac4bd64/Shielding-efficiency-of-wide-band-pulses-of-electromagnetic-radiation-by-shields-based-on-the-needle-punching-material.pdf
http://pentagonus.ru/publ/ehlektromagnitnyj_impuls_ugroza_grazhdanskoj_infrastrukture_ssha_2015/19-1-0-2648
https://www.dissercat.com/content/razrabotka-i-issledovanie-generatora-elektromagnitnykh-impulsov-dlya-diagnostiki-stoikosti-i
http://www.proatom.ru/modules.php?name=News&file=print&sid=5925
http://pentagonus.ru/publ/ehlektromagnitnyj_impuls_ugroza_grazhdanskoj_infrastrukture_ssha_2015/19-1-0-2648
https://books.google.com/books?id=5vHwCwAAQBAJ&pg=PA469&lpg=PA469&dq=%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%B7%D0%B0%D1%89%D0%B8%D1%82%D1%8B+++%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%BE%D1%82++%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE++%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B0+EMP&source=bl&ots=EAqzNRhItX&sig=ACfU3U32dGfMONM7os-Jm7al-YoOHTPB2w&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjosZj-k7jvAhVrTd8KHTFRAuI4HhDoATAFegQIERAD#v=onepage&q=%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0%20%D0%B7%D0%B0%D1%89%D0%B8%D1%82%D1%8B%20%20%20%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8%20%D0%BE%D1%82%20%20%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%20%20%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B0%20EMP&f=false
https://topwar.ru/153300-jelektromagnitnoe-oruzhie-v-publikacijah-i-v-realnosti.html
https://www.risk-journal.com/jour/article/viewFile/49/50
https://topwar.ru/153300-jelektromagnitnoe-oruzhie-v-publikacijah-i-v-realnosti.html
https://lenta.ru/articles/2017/10/09/emp/
http://yoffi.nl/09-12/%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B5-%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5/
http://electrician.com.ua/posts/1511
https://www.psuti.ru/sites/default/files/field/attachments/2018/10/dis_razumov_a.a_.pdf
https://emc-e.ru/zazemlenie/problemy-zazemlenija/
https://journal.tusur.ru/storage/44795/40.pdf?1465979492
https://www.psuti.ru/sites/default/files/field/attachments/2018/10/dis_razumov_a.a_.pdf
https://elib.spbstu.ru/dl/ksrc/2019/1-10.pdf/download/1-10.pdf
http://izmt.ru/kurilka/admin/izmt/2018/6/12955263415bae09c93dbe6.pdf
http://repository.kpi.kharkov.ua/bitstream/KhPI-Press/23859/1/EE_2016_4_Baranov_Antologiya.pdf
https://www.isjaee.com/jour/article/view/62
https://journals.kpi.ua/publications/text/2008_1_249_257.pdf
https://xn--d1aspaq3c.xn--p1ai/avto-velo-moto/kak-sdelat-prostoj-emi-izluchatel-svoimi-rukami.html
http://repository.kpi.kharkov.ua/bitstream/KhPI-Press/23859/1/EE_2016_4_Baranov_Antologiya.pdf
https://xn--d1aspaq3c.xn--p1ai/avto-velo-moto/kak-sdelat-prostoj-emi-izluchatel-svoimi-rukami.html
https://news.ykt.ru/article/20086
http://docplayer.ru/60819462-Metody-issledovanie-vozdeystviya-sverhshirokopolosnogo-elektromagnitnogo-impulsa-na-sistemu-sobytiynogo-videokontrolya.html
https://arnoldovich.name/leekbez/item/519-problema-zashchity-kompyuternoj-informatsii-ot-utechki-po-kanalam-pemin-i-puti-ee-resheniya.html
. Как решается проблема ПЭДВ в США
Проблема не в технологиях. Мы знаем, как защититься от этого.
Проблема не в деньгах, это стоит
не так уж дорого.
Проблема в политике.
Как всегда, появляется политика,
которая мешает делу.
Д-р Питер Винсент Прай,
Task Force on National
and Homeland Security
. Положение дел в России
Вы можете дурачить всех людей
некоторое время; можете даже все
время дурачить некоторых людей;
но вам никогда не удастся дурачить
всех людей все время.
Авраам Линкольн
https://ktc.ua/ru/blog/sekrety_kompyuternoj_myshi_kakoj_vred_mozhet_nanesti_privychnyj_aksessuar.html
https://42.tut.by/645490
http://79.rospotrebnadzor.ru/fbuzeao/index.php/informatsiya-naseleniyu/zdorovyj-obraz-zhizni/244-vliyanie-kompyuterov-na-zdorove-cheloveka-kak-izbezhat-problem
https://habr.com/ru/company/pt/blog/325932/
https://www.youtube.com/watch?v=Hjfjj--uUMw
https://emc-e.ru/hygiene/problema-emp/
https://rucont.ru/searchresults?q=%22%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BD%D0%BE%D0%B5%20%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%B5%22
http://www.ras.ru/SciForMed/Catalog.aspx?id=20
https://tnenergy.livejournal.com/145111.html
http://www.starsoftlabs.ru/monitory/vred-ot-monitorov/
https://habr.com/ru/company/pt/blog/325932/
http://ergonomictrends.com/best-ergonomic-mouse-reviews/
https://habr.com/ru/post/140431/
https://25.xn--b1aew.xn--p1ai/news/item/2416481
https://cyberleninka.ru/article/n/issledovanie-vliyaniya-elektromagnitnogo-izlucheniya-na-zhivoy-organizm
https://www.lowemfoffice.com/mouse.htm
https://emfacademy.com/low-emf-computer-mice/#:~:text=Do%20Computer%20Mice%20Emit%20EMF%20Radiation%3F&text=The%20electromagnetic%20fields%20emitted%20from,WiFi%2C%20smart%20meter%2C%20etc
https://weather.rambler.ru/v-nyu-yorke/geomagnetic/?updated
https://www.ccohs.ca/oshanswers/ergonomics/office/mouse/mouse_problems.html#:~:text=Pain%20(ache%2C%20soreness)%20along,stiffness%2C%20restricted%20range%20of%20motion
https://42.tut.by/645490
https://elar.usfeu.ru/bitstream/123456789/3917/1/el-mag_Izl.pdf
https://habr.com/ru/company/pt/blog/325932/
https://en.ppt-online.org/139789
https://emc-e.ru/hygiene/problema-emp/
http://russian-bazaar.com/ru/content/188230.htm
http://medical-diss.com/medicina/vliyanie-nekotoryh-faktorov-solnechnoy-i-geomagnitnoy-aktivnosti-na-vozniknovenie-i-techenie-nadzheludochkovyh-aritmiy-u-
https://www.icao.int/publications/Documents/8984_cons_ru.pdf
http://russian-bazaar.com/ru/content/188230.htm
http://smnsvfu.ru/wp-content/uploads/2019/06/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8-%E2%84%96215_2019-29-38-1.pdf
https://weather.rambler.ru/v-nyu-yorke/geomagnetic/?updated
http://medical-diss.com/medicina/vliyanie-nekotoryh-faktorov-solnechnoy-i-geomagnitnoy-aktivnosti-na-vozniknovenie-i-techenie-nadzheludochkovyh-aritmiy-u-
http://www.imbp.ru/webpages/win1251/bio_r/grigoriev_r.html
https://www.rea.ru/ru/org/cathedries/himfizkaf/Documents/%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE%D0%B5%20%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%B5%20%D0%91%D0%96%D0%94.pdf
http://www.ras.ru/SciForMed/Catalog.aspx?id=20
http://bmfk-birsk.ru/about/book/gigiena.pdf
http://www.xn--80ayss.xn--p1ai/pdf/metod_kabinet/metod_razrabotki/atmosfernii_vozduh.pdf
https://rucont.ru/searchresults?q=%22%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BD%D0%BE%D0%B5%20%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B8%D0%B5%22
http://medical-diss.com/medicina/vliyanie-nekotoryh-faktorov-solnechnoy-i-geomagnitnoy-aktivnosti-na-vozniknovenie-i-techenie-nadzheludochkovyh-aritmiy-u-
http://www.applied-research.ru/ru/article/view?id=12440
http://natural-sciences.ru/ru/article/view?id=13915
http://www.applied-research.ru/ru/article/view?id=12440
https://www.partner-inform.de/partner/detail/2007/9/222/2973/i-solnca-dni-i-dni-nenastja?lang=ru
http://smnsvfu.ru/wp-content/uploads/2019/06/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%83%D0%BA%D0%B8-%E2%84%96215_2019-29-38-1.pdf
http://iephb.ru/wp-content/uploads/novikov-soroko-e%60lektronnyiy-variant-knigi.pdf
https://oko-planet.su/ekstrim/ekstrimsovet/219665-magnitnaya-burya-a-ya-dumala-eto-starost.html
http://www.sinp.msu.ru/en/node/16847
https://oko-planet.su/ekstrim/ekstrimsovet/219665-magnitnaya-burya-a-ya-dumala-eto-starost.html
http://www.sinp.msu.ru/en/node/16847
http://www.osu.ru/img/department/bio/otherpdffiles/part_2/29.pdf
https://www.ulspu.ru/upload/img/iblock/627/b1.v.od.4-ekologiya-i-zdorove-cheloveka.pdf
http://www.osu.ru/img/department/bio/otherpdffiles/part_2/29.pdf
http://www.mif-ua.com/archive/article/44429
https://ecology.gpntb.ru/uploads/file/Matherials/05_0203_16.pdf
https://www.science-education.ru/ru/article/view?id=507
http://rinos-clinic.ru/stati/nevrologiya/meteozavisimost-meteochuvstvitelnost-chuvstvitelnost-k-kolebaniyam-pogody.html
https://www.researchgate.net/publication/334064375_ADAPTACIONNYE_REAKCII_ORGANIZMA_PRI_VLIANII_MORSKOGO_KLIMATA_NA_ZDOROVE_NASELENIA_V_REGIONAH_ROSSII
https://www.meteoprog.ua/ru/news/27395-vazno-znat-zemnaya-pogoda-i-zdorove-celoveka.html
https://www.newdawnmagazine.com/articles/space-weather-its-effect-on-human-health-behaviour
https://www.ucsf.edu/news/2017/07/407806/traveling-mars-will-wreak-havoc-our-bodies
http://www.ecologyandsociety.org/vol14/iss2/art32/
https://pogoda.mail.ru/news/43336733/
http://www.aerocosmos.info/eventlist.php?PAGEN_1=5
https://kub.media/news/4726-kosmicheskie-opasnosti/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3063695/
https://www.aipro.info/wp/wp-content/uploads/2017/08/nature_peoples_reaction.pdf
https://news.mit.edu/2017/anthropogenic-effects-of-space-weather-0531
https://cyberleninka.ru/article/n/mehanizm-vliyaniya-kosmofizicheskih-fluktuatsiy-na-sostoyanie-organizma-cheloveka/viewer
https://www.youtube.com/watch?v=N-00HHGQbp0
https://core.ac.uk/download/pdf/46593445.pdf
https://www.youtube.com/watch?v=d7qQFPn83TE
https://www.osti.gov/etdeweb/servlets/purl/20209303
https://cameradecision.com/Sony-Alpha-NEX-5N-lenses#:~:text=Sony%20NEX%2D5N%20has%20a,lenses%20available%20for%20this%20mount.
https://www.youtube.com/watch?v=l7VKGcmWVCwFriends, today's the last day to watch INFINITE POTENTIAL streaming free of charge. Be sure to take advantage!
[https://youtu.be/XDpurdHKpb8](https://youtu.be/XDpurdHKpb8)
http://nutesla.com/wp-content/uploads/2010/08/solar-and-geomagnetic-activities-and-related-effects-on-the-human-physiological-and-cardio-health-state.pdf
https://www.aipro.info/wp/wp-content/uploads/2017/08/nature_peoples_reaction.pdf
http://oppenheimerranch.org/
https://postnauka.ru/faq/6486
https://www.science-community.org/ru/node/5931
https://www.unoosa.org/res/oosadoc/data/documents/2017/aac_1052017c_1l/aac_105c_1l_354_0_html/AC105_C1_L354R.pdf
http://www.iki.rssi.ru/puschino/
http://psyphysjorn.ru/%D0%92%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%BA%20%D0%BF%D1%81%D0%B8%D1%85%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8%20%E2%84%962%202016.pdf
http://www.ecolife.ru/zhurnal/articles/5732/
http://www.sib-science.info/ru/institutes/kolonizatsiya-kosmosa-27052019
http://www.chronobiology.ru/otchety-komissii/otchet-2008g/
https://cardioweb.ru/files/Cardiovest/Kardiovest_2_2013.pdf
http://csl.isc.irk.ru/BD/%D0%96%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8B/%D0%93%D0%B5%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%20%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%86%D0%B5%D1%81%D1%81%D1%8B%20%D0%B8%20%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0%202013/%D0%A2%2012%20%E2%84%961/%D1%81%D1%82%D1%80%2022-43.pdf
http://www.sai.msu.ru/EAAS/rus/doc/astro_2014.pdf
http://vivovoco.ibmh.msk.su/VV/JOURNAL/NATURE/09_05/IKIAN_6.PDF
http://www.biophys.ru/arxiv/conf/iki-12
https://www.elibrary.ru/item.asp?id=15254931
https://doi.org/10.3390/atmos12030346
https://www.democracy.community/event/online-fake-news-press-freedom-pandemic
supression of life
https://www.nap.edu/read/2303/chapter/17
https://slideplayer.com/amp/6331159/
https://www.frontiersin.org/articles/389596
https://www.slideshare.net/jennacondie/emotions-and-mood-an-environmental-psychology-perspective
http://globalvisionpub.com/globalbooks/index.php?route=product/product&product_id=2464
https://lisafeldmanbarrett.com/books/the-psychological-construction-of-emotion/
https://www.saleshacker.com/emotional-intelligence-in-sales/
http://sup.scientologycourses.org/courses-view/suppression/step/the-antisocial-personality.html
https://slideplayer.com/amp/8105073/
https://www.amazon.com/God-as-Externalization-of-Superego/dp/B075KQG4HD3:57 PM
https://m.youtube.com/watch?v=zRQvxLuvtX0
god is externalized self projection
https://www.audible.com/pd/God-as-Externalization-of-Superego-Audiobook/B075KMMTYF
https://www.kobo.com/us/en/audiobook/god-as-externalization-of-the-unconscious
https://www.truthunity.net/node/12638
https://www.amazon.com/Externalization-Hierarchy-Emergence-Kingdom-Earth/dp/B009OMZB90
https://www.quora.com/Is-God-an-impersonation-of-Freudian-superego-and-id-devil-I-am-asking-from-a-psychological-point-of-view-Is-it-possible-that-God-and-devil-were-created-as-projections-of-these-psychological-structures
http://cdn.theologicalstudies.net/32/32.1/32.1.2.pdf
https://amp.reddit.com/r/philosophy/comments/18gaqe/freuds_psychoanalysis_and_how_it_mirrors/#aoh=16165160411499&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s
https://www.slideshare.net/mobile/alisterpate9/god-and-the-superego
https://psypolitics.org/2020/10/17/cypsy-mind-cyber-super-ego-and-psychedelic-id-or-digital-surveillance-mass-hallucinogens-and-the-new-black-gold-of-the-unconscious-2020/amp/#aoh=16165160411499&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&_tf=From%20%251%24s
https://vernonpress.com/file/2692/3ee771184724dcd89a747ca356802c38/1479475128.pdf
https://psychotherapy.psychiatryonline.org/doi/pdf/10.1176/appi.psychotherapy.2000.54.4.452
http://dx.doi.org/10.2307/2093300
https://sherlockmeta.tumblr.com/post/77015544120/sherlocks-psyche-the-overactive-superego/amp
https://daneshyari.com/article/preview/316708.pdf
https://www.mdpi.com/2072-666X/10/11/719/htm
https://www.science20.com/news/microfluidic_bubbles_can_act_like_an_ic_lab_on_a_chip
https://www.stulz-usa.com/
https://www.routledge.com/Labs-on-Chip-Principles-Design-and-Technology/Iannone/p/book/9781138076280
https://www.jpost.com/blogs/israel-uncensored/freedom-at-the-expense-of-others-372860
,, ორი არაიდეალური ადამიანი ერთმანეთს შეხვდა... შეიყვარეს და ერთმანეთისთვის იდეალურები გახდნენ . " /ვიტალი გიბერტი/
The American people are given the illusion that they have a choice. They have no choice. Julius Nyerere famously said, “The United States is also a one-party state but, with typical American extravagance, they have two of them.”
У Чехова есть хороший рассказ о прощении - «БЕДА» Один муж получил жалованье и напился ужасно с сослуживцами. Вел себя безобразно, хулиганил, поехал к "мамзелям" и там на гитаре играл. Или бил кого-то гитарой – он не помнил. Несколько дней провел в ужасном загуле, и со службы его презрительно выгнали, конечно. Деньги он пропил, понятное дело. Жена не работает – тогда жены не работали. И этот муж в полном отчаянии приплелся домой и не хотел жить – так все было ужасно. И похмелье страшное. Он скорчился на диване, а жене записочку написал – мессенджеров тогда не было, а то бы сообщение отправил. Короткое и нагловатое сообщение, без всяких мольб и просьб: "Кутил и потерял службу". Мужчинам трудно цветисто просить прощения. Тем более, можно ведь просто умереть. Или бродягой стать, все бросить... И этот отчаявшийся муж получил от жены ответ в записочке: мол, не надо отчаиваться! На Бога уповаем. И все. Встал муж на хлипкие ножки и пошел искать новую службу. И отличную нашел! С гораздо большим жалованьем. И не покончил с собой, не загубил душу, а стал жить хорошо, правильно, трудолюбиво, не прикасаясь к водке. И жену, которую и прежде любил, стал боготворить и уважать, как личность. Хотя все обошлось без объяснений и мольб, без громкого раскаяния, переходящего в оправдания, а затем – в обвинения. Мудрый был Чехов. Он рассказал, какое бывает прощение и какие результаты оно дает. Не надо добивать человека, даже если он сильно виноват и понаделал ужасное – толку-то нет. Добьешь, и все. Нет ни проблемы, ни человека, ни денег... Не обязательно ждать, чтобы в ногах валялись и красноречиво умоляли, можно по состоянию человека понять, как ему плохо и как он раскаивается. И поддержать без лишних слов. Вот что такое настоящее прощение — это поддержка и понимание. И любовь. Где прощение — там любовь. Анна Кирьянова
https://www.cbsnews.com/news/great-dying-permian-triassic-extinction-event-warning-humanity/
https://www.scribd.com/book/435060386/The-Anunnaki-of-Nibiruhttp://www.geraldclark77.com/the-anunnaki-of-nibiru.html
https://zeitgeist77.wordpress.com/category/astronomy/astrology-doc/zodiac/11-aquarius/
https://theoracleshaven.com/products/2021-astrology-calendar-lusty-vintage
https://tr-us.adsmoloco.com/rtb/click?exchange=MOPUB&imp_id=a34a2f3e-0a06-4ecd-92ca-7f0caa611f70_006929dc0098938e_25A24BD6&info=ChDrcUxIoldFvXGDwcOnp4WjEMy95YIGGhQIARoQum-6tQDvS42QSPF8EGdjGyABKgAyAA&campaign_name=CW96RfHWniCcNbYT&dcr=
https://therealsamizdat.com/2015/05/18/babylonian-astro-theology/amp/
http://www.mrakesh.com.np/2016/08/his-grave-is-in-kashmir-osho-most.html?m=1
https://mythinformed.org/mythicism-content
https://beneaththelayers.com/2019/06/20/astrotheology-rediscovering-sacred-teachings/amp/
https://redice.tv/news/christmas-and-the-ancient-winter-festivals-of-light-around-the-world
https://amidnightrider.com/2019/12/21/happy-winter-solstice/amp/
https://inayatiorderdenverboulder.org/calendar/
https://www.diary.ru/~aretania/p7616780.htm?oam
http://institut-est-ouest.ens-lyon.fr/spip.php?article126
http://gerodot.ru/viewtopic.php?t=1215
В свободном доступе появилась Антология французского сюрреализма (https://vk.com/doc8800687_437390358),... а Гилея выложила часть недавно изданной книги Исидора Изу (и в частности - хронику жизни и творчества основателя леттристского движения: 1944. В конце года в занятом Красной армией Бухаресте с тремя своими товарищами выпускает первый номер четырёхстраничного авангардного литературно-художественного издания “Da” (для названия было подобрано слово, значащее одно и то же в румынском и в русском языках). По воспоминаниям бывшего участника этой затеи, известного французского социального психолога Сержа Московичи, на первой странице была помещена статья Изу о «вербизме» (как он утверждает, эта идея была переименована Изу в «леттризм» уже в Париже), а на последней — его собственная работа, посвящённая возникшим в процессе размышлений на тему каббалы идеям «светоживописи», которая бы использовала вместо традиционных инструментов живописи (холст, краски и т. п.) разноцветные лучи света. Выпуск был раскритикован партийными инстанциями и запрещён советской военной цензурой, а распространитель издания сбежал с выручкой от продажи. Последующие номера напечатаны не были. Экземпляры этого мини-журнала, вероятно, не сохранились, в научной литературе более подробные сведения о нём отсутствуют). . PS Пока нашему изданию не начала грозить столь же расхожая, сколь и сложно добиваемая авангардистская судьба, можно поделиться ссылкой на начавшую потихоньку работать крауд-кампанию planeta.ru/campaigns/translit
https://vk.com/doc8800687_437390358
ОМ А ХУНГ Ваджрное дыхание В качестве формальной медитационной сессии лучше всего делать эту практику утром на рассвете, но, вообще говоря, вам следует делать ее в течение дня. Вы можете практиковать ее, когда бы вы ни дышали, а дышите вы всегда, не так ли? Когда вы вдыхаете, думайте: «ОМ». Вам не нужно визуализировать это или произносить это вслух, просто думайте: «ОМ». Когда ветер-дыхание достигает пупка, думайте: «А»; когда вы выдыхаете, думайте: «ХУНГ». Точкой основной концентрации внимания является «А» в пупке. «А» обладает природой огня и является жаром. Когда вы вдыхаете, думайте, что ветер-дыхание растворяется в слоге «А», находящемся в пупочном центре. Самая суть ветра сохраняется, а использованный воздух всегда выходит. Во время формальных медитационных сессий, вдыхая, думайте, что вы прижимаете верхние ветры и одновременно подтягиваете нижние, мягко сокращая анус. Такое «соединение верхних и нижних ветров» создает яйцевидную сферу в пупочном центре. Задержите дыхание на короткое время и наблюдайте природу ума. Не удерживайте ветер-дыхание слишком долго, только до тех пор, пока это комфортно. Снова выдыхайте, думая: «ХУНГ». Во время вашей повседневной деятельности нет необходимости задерживать дыхание; вы можете просто естественно дышать и думать: «ОМ А ХУНГ». Основной точкой концентрации внимания всегда является пламя в пупочном центре, и, в конечном итоге, там появится тепло. Это тепло, в действительности, уже существует, но обычные живые существа его не различают . Эта практика является великолепным методом поддержания внимательной осознанности; это метод объединения ума с ветрами. Когда нам не хватает осознанности, ветры и ум разделены, и мы впадаем в заблуждения. Гарчен Ринпоче
https://cyberleninka.ru/article/n/geniy-i-androgin-ob-odnom-syuzhete-iz-platonovskogo-pira-u-pushkina/viewer
https://www.livelib.ru/selection/1646104-androginy-legenda-i-realnost
https://fil.wikireading.ru/78661
http://vphil.ru/index.php?id=356&option=com_content&task=view
https://scicenter.online/pedagogika-scicenter/minoyskiy-matriarhat.html
https://scicenter.online/pedagogika-scicenter/androgin.html
Женская душа заключена в красоте, так же, как мужская — в силе. Если бы обе могли соединиться в одном человеке, мы получили бы идеал искусства, о каком люди мечтают с тех пор, как оно существует. Оскар Уайльд
http://psylib.org.ua/books/shmak01/txt04.htm
коллективизме индивидуальностей Фауст. "Ты целый мир обширный обнимаешь: О, деятельный дух, как близок я тебе". Дух. "Ты близок лишь тому, кого ты постигаешь, - Не мне".
https://scicenter.online/pedagogika-scicenter/krugovorot-lyubvi-narode.html
Поддельная американская свобода В этом видео я собираюсь сделать очень смелое заявление. И это то, что значительная часть американской свободы действительно ... фальшивка. Конечно, Америка действительно ИМЕЕТ определенные свободы, которых нет у людей в некоторых других частях мира. Но! За прошедшее столетие многие западные политики, западные компании и западные СМИ создали этот поляризованный образ глобального общества. На правильной стороне спектра находится «свободный мир», то есть Америка и ее союзники. А на другой стороне спектра есть остальные из вас, которые на самом деле несвободны. И, на мой взгляд, это полностью затемненный образ реальности. Многие американцы любят называть свою страну «страной свободных» и «лидером свободного мира», что возлагает довольно большие надежды. Но если Америка такая свободная страна. Тогда почему существует так много препятствий, ограничивающих мою свободу стать гражданином Америки? Если Америка такая свободная страна, то почему в ней самое большое количество заключенных в мире? Если Америка такая свободная страна, то почему миллионы и миллионы богатых американцев добровольно запираются в закрытых сообществах? Если Америка такая свободная страна, то почему крупные технологические компании, такие как Twitter и Facebook, запрещают так много голосов и точек зрения на своих платформах? Если Америка такая свободная страна, то почему крупные американские технологические компании записывают каждую деталь нашей жизни? Если Америка такая свободная страна, то почему в ней установлено 70 миллионов камер видеонаблюдения, чтобы следить за каждым нашим шагом? Меня никогда не перестает удивлять, насколько мало политической свободы в Америке. За прошедшие годы. Америка по сути является двухпартийным государством. В Америке есть только политическая свобода выбора, если вы хотите присоединиться к республиканцам или демократам. Других вариантов в Америке нет. Просто удалите одну из этих партий из системы, и тогда Америка станет не чем иным, как тоталитарной однопартийной диктатурой. Конечно, Америка - не диктатура, все не так уж и плохо. Но в Америке есть такой же захват власти, но он менее очевиден, потому что это делается на заднем плане людьми, которых мы не знаем, и они используют демократию как инструмент для установления контроля. В Америке постоянный захват власти осуществляется крупными компаниями и богатыми семьями, которые направляют своих лоббистов к своим политикам. По оценкам, в США около 100 000 человек работают лоббистами, которые ежегодно платят около 9 миллиардов долларов политикам и их партиям. В свою очередь, эти политики реализуют всевозможные законы и законодательные акты в пользу тех компаний, которые за это заплатили. По сути, это означает, что в Америке компании могут купить закон или саботировать закон, который им не нравится. В чем смысл «свободных» выборов, когда страной в основном правят богатые семьи и крупные компании, которые используют политиков в качестве инструментов? В Америке свобода в большинстве случаев только на руку богатым. А американская свобода во многих случаях достигается за счет бедных людей со всего мира. Американская модель свободы неустойчива. Если каждая страна в мире получит свои свободы так, как это делала Америка в прошлом веке, тогда не будет ни мира, ни свободы, ни богатства, ни ресурсов ни для кого не останется. Все это не является уникальным явлением для Америки, подобные беды творится повсюду в мире. В Европе, Азии и Африке, во всем мире страны совершали зверства, которые нарушали и грабили свободы других людей. Тем не мение; Америке нравится представлять себя «страной свободного» и «лидером свободного мира». Такое обращение к себе создает моральное обязательство, которому США не могут соответствовать. Итак, мой звонок в Америку; возможно, не называйте себя «страной свободных», а вместо этого; «Земля, где продается свобода, но за счет других». Либо так, либо перестройте вашу систему так, чтобы каждый мог наслаждаться вашими свободами. Не только крупные компании и те, кто родился в богатых семьях, но отныне пытаются найти способы сделать все эти свободы доступными для всех. Не отнимая эти свободы у людей в других странах. Потому что, если вы этого не сделаете, и все больше и больше стран последуют вашему примеру, тогда мир будет обречен. У американского народа создается иллюзия, что у него есть выбор. У них нет выбора. Джулиус Ньерере сказал: «Соединенные Штаты также являются однопартийным государством, но, с типичной американской расточительностью, их двое».
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Will be revised