რას ნიშნავს საუკუნის დასასრული? ენტროპიის მიმზიდველობა

ენტროპიის მიმზიდველობა, ან მარადიული ვენიჩკა წიგნის წინასიტყვაობა: ვენედიქტ ეროფეევი. ნუ შეეხებით ჩემ სულს: ნურავინ. მოსკოვი. 1995, გვ. 3-30     2000, გვ. 254-274.  The New World fell not to a sword but to a meme." ~ Daniel Quinn I don’t know who discovered water, but I can tell you it wasn’t a fish." - Marshall McCluhan Memetics is the replication and transference of ideas. It drives cultural evolution.The world today hangs by a thin thread, and that thread is the psyche of man. [i] ~C. G. Jung   რას ნიშნავს  საუკუნის დასასრული: კალენდარულ თარიღს? ისტორიულ ეტაპს? მიღწევათა რიცხვს? წარსულის სიბრძნეს? თუ დავუჯერებთ ანდრეი ბელის ღრმააზროვან კალამბურს: „ადამიანი საუკუნის შუბლია“, მაშინ საუკუნის დასასრული იმ ადამიანთა სახეებია, რომლებიც ამ დასასრულს განასახიერებენ. მე-19 საუკუნის ბოლოს ასეთი ადამიანები იყვნენ ნიცშე და ვლადიმერ სოლოვიოვი, რომლებმაც შეჯამეს თავისი საუკუნე და გზა დაულოცეს მომავალ საუკუნეს. არსებობდა მრავალი იდეა და მრავალი მსჯელობა, რომლებმაც შეაჯამეს მე-19 საუკუნე, მაგრამ ვის ახსოვს ისინი? ახსოვთ ადამიანები, რომლებმაც გამოხატეს თავისი საუკუნე არა მხოლოდ სიტყვებით, არამედ სახის გამომეტყველებით, ბედით, ჟესტებით და ინტონაციებით.      როდესაც ისტორია ანადგურებს  ძველ მითოლოგიას, მუდმივად ქმნის ახალ მითებს, რომლებიც სახეებში წარმოადგენენ მის ძირითად იდეებს. არსებობს მითები დიდი და პატარა, მსოფლიო და ადგილობრივი, მეტროპოლიური და პროვინციული ... მაგრამ პატარა მითებშიც ჩანს პიროვნების მთლიანობა, საიდანაც შეუძლებელია რომელიმე ნიშნის წაშლა, იმდენად სავსედაა მასში განხორციელებული იდეა. შეუძლებელია მისი აბსტრაქტულად გამოხატვა ასობით ტრაქტატში, მაგრამ შეიძლება მისი ხილვა არც თუ შორეულ თანამედროვეში, რომლის „ახალგაზრდა თქმულებათა კატეგორიაში“ ჩარიცხვას ჩქარობს შთამომავლობა.          ასე რომ, დროის იდეა რომ გავიაზროთ, პირდაპირ უნდა შევხედოთ მას. რომელი სახე იზიდავს 20-ე საუკუნის დამლევს ჩვენს მზერას? რომელი პიროვნება შეიძლება გადაიზარდოს მითში? ცოცხლებზე არაფერს ვიტყვით - მათი ამბავი ჯერ კიდევ წინაა.    1.     მითების შეთხზვის პირობები    როგორც მეცნიერები მიიჩნევენ, ნებისმიერი მითი არის წინააღმდეგობათა მოგვარების, უკიდურესობათა შერიგების მცდელობა 1. უკვე არ იწვევს ეჭვს ის ფაქტი, რომ ვენედიქტ ეროფეევი (1938-1990), ავტორი პოემისა „მოსკოვი-პეტუშკები“, მისი ნაადრევი გარდაცვალების შემდეგ ჩვენ თვალწინ მითად იქცევა2 . შეიძლება ეს საბჭოთა ეპოქის უკანასკნელი ლიტერატურული მითია, რომელიც ასე მალე დასრულდა ვენიას გარდაცვალების შემდეგ. მაგრამ რომელი საიდუმლოების გადაჭრა შეძლო ვენიამ ? რომელ უკიდურესობათა შერიგება მოახერხა მან?      რუსულ ლიტერატურაში მრავლადაა მითები, რადგან საზოგადოების ცნობიერებაში თითქმის არ არსებობს არაფერი, ლიტერატურისა და მისი ნაწარმოებების გარდა. ამავე დროს, მწერლის მითოლოგიური მნიშვნელობა სულაც არ შეესაბამება მის ლიტერატურულ დამსახურებას. დოსტოევსკი არ იქცა მითად, მაგრამ ნადსონი იქცა, ესენინიც. პუშკინიც გახდა, მაგრამ გრიბოედოვი არა. რა პირობებია საჭირო მწერალი რომ მითი გახდეს? პირველ რიგში, აუცილებელია, რომ მან მოასწროს საკუთარი თავის რომელიმე პერსონაჟში განსახიერება, სასურველია, ლირიკულში. პოეტები, როგორც წესი, იმიტომ ხდებიან მითები, რომ საკუთარ სახეს ქმნიან, რომელშიც გაერთიანებულია მხატვრულობა და რეალობა. ფრანსუა ვიიონი, ბაირონი, რემბო, ბლოკი ... ამ თვალსაზრისით, „მოსკოვი-პეტუშკები“ მხოლოდ სათაურის მიხედვით არ არის პოემა, არამედ ლირიკული ნაწარმოებია, რადგან ავტორმა ამ პოემაში შექმნა საკუთარი თავი, ვენიჩკა, ასე რომ რეალურად არსებული ვენიჩკა და ვენიჩკა  პოემაში ერთი და იგივე ადამიანია, ეს კი უკვე მითის დასაწყისია.     მაგრამ, ამავე დროს საჭიროა, რომ მწერალმა ბოლომდე ვერ მოასწროს განსახიერება თავის ნაწარმოებებში, რომ ხალხის ხმამ აიტაცოს და შორს წაიღოს ის, რის თქმაც თავის თავზე მან ვერ მოასწრო ან არ მოისურვა. ვენიას რომ დაეწერა თხზულებათა სრული კრებულის ორმოცი ტომი და არა ერთი თხელი წიგნი, მას გაუჩნდებოდნენ კომენტატორები, არქივისტები და ბიოგრაფები, ხალხის ფანტაზია კი დაიკარგებოდა ამ ტომებში და ის არ დაიწყებდა არაფრის ვარაუდს, რადგან ყველაფერი, რაც აუცილებელია და საკმარისი ერთი ადამიანისთვის, მან თავის თავზე უკვე თქვა. ლევ ტოლსტოის მითს ხელს ძალიან უშლის ოთხმოცდაათტომიანი კრებული, შავად ნაწერები და ვარიანტები. რადგან მითს არ უყვარს ტყუილი, არ უყვარს სიმართლიდან გადახრა, და მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეუდგება საქმეს, როცა არ არსებობს ფაქტები, ან ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს. მითი ძალიან მგრძნობიარეა, წყენიაც კი: თუ მას მიუთითებენ უამრავ მასალაზე, მისი პასუხი იქნება - კი ბატონო, ენდეთ თქვენ მასალებს, - მიტრიალდება და სამუდამოდ დადუმდება. მითისთვის საუკეთესო დასაწყისი  - ნაადრევი დასასრულია, როდესაც ჯერ კიდევ არსებობენ ცოცხალი მოწმეები, იმდენად დიდხანს,  რომ მათი მეხსიერება დაბერებას ასწრებს, გადადის წარსულში, შემდეგ კი ლეგენდაში. რაც ადამიანში არ გადაჭრილა, ყველა მისი მკვეთრად შეწყვეტილი წინააღმდეგობა - ყველაფერს ახლა მითი გადაწყვეტს. თითქმის ყველა ჩვენი მითი, პუშკინიდან ვისოცკიმდე, - იმ ადამიანებზეა, რომლებიც „ისე წავიდნენ ამ ქვეყნიდან, რომ ბოლომდე არ განუცდიათ სიყვარული, ბოლომდე არ მოუწევიათ სიგარეტი“3. სწორედ „ბოლომდე არ“ გამოხატავს მითის შესაძლებლობებს, როგორც გარკვეული იდეისა, რომელსაც არ ჰქონდა დრო რეალობად ქცეულიყო და ამიტომ კრთის მარადიული სიმბოლოსავით. მწერალი მითია, რადგან მან ბოლომდე არ იცოცხლა, ბოლომდე არ დაწერა, ბოლომდე არ გამოხატა თავისი თავი, - ყოველ  შემთხვევაში, ჩვენ ასე ვგრძნობთ მას და მის გამო.  „გარდაიცვალა და წაიღო თან თავისი საიდუმლოება, ახლა კი ჩვენ უნდა ამოვხსნათ იგი“. სწორედ ამიტომ, გარდა პუშკინისა, ჩვენ ასევე გვაქვს მითი პუშკინის შესახებ: ის პუშკინისეული, რომელმაც თავად პუშკინში ვერ ჰპოვა განსახიერება, ახლა კი არსებობს პუშკინის გარეშეც. ეს არ აღსრულებულა ერთ ბიოგრაფიაში, სამაგიეროდ აღსრულდა შემდგომ რუსულ კულტურაში, აღსრულდა ლერმონტოვსა და დოსტოევსკიში, ახმატოვასა და ნაბოკოვში, ყველა ჩვენგანში. რამაც ვერ მოასწრო დროში გაშლა, მარადიულ პირველსახეში მოიყარა თავი.  კულტურაში შეიძლება გამოიყოს ორი რიგი: აქტუალურობის და პოტენციის. რის რეალიზაციაც მოხდა, ის კულტურის ისტორია ხდება. და რაც არ ყოფილა რეალიზებული, მაგრამ გარკვეული სახით განაცხადა თავის შესახებ, გაფორმდა ჩანასახის სახით, მისი მითი ხდება. არ არის ცნობილი, რა არის უფრო მეტი კულტურაში და რა არის უფრო მნიშვნელოვანი მისთვის. რუსულ კულტურაში, მისი ისტორიის მნიშვნელოვნობის მიუხედავად, მაინც ძალიან დიდია მითების კუთრი წონა. მითი - იმის სამაგიეროა, რომ ბოლომდე არ იცოცხლა ... მოჩვენება ტოვებს ადრეულ საფლავს და თავის შთამომავლებს ეწვევა.      რა თქმა უნდა, საქმე არ ეხება ფიზიკურ ასაკს. ორმოცდათორმეტი წელი იცოცხლა ეროფეევმა, ეს წლები სრულიად საკმარისი იქნებოდა სხვა მწერლისთვის თხზულებათა მონუმენტური კრებული რომ შეექმნა,  წერილებისა და ტექსტოლოგიური კომენტარების ჩათვლით. მაგრამ ეროფეევს არ შეეძლო და არ სურდა ინკარნაცია. ის ანადგურებდა თავის თავს, როგორც ჩანს, უფრო შეგნებულად. ის ანადგურებდა თავის თავს, როგორც ავტორს, და ეს აისახებოდა პერსონაჟში, რომელიც დასაღუპავად იყო განწირული. ის ანადგურებდა თავის თავს, როგორც პერსონაჟს, და ეს აისახებოდა ავტორში, რომელიც დასაღუპავად იყო განწირული. მან თავის შესახებ პოემა ასე დაამთავრა: „მათ პირდაპირ ყელში ჩამარჭეს სადგისი ... მას შემდეგ, გონზე არ მოვსულვარ და არც არასოდეს მოვალ“4. რომ არა ვენიას თვითგანადგურების სიმსუბუქე, როგორ გაბედავდა ასე ეწინასწარმეტყველა თავის შესახებ?“ „...და არც არასოდეს მოვალ“. და მართლაც, ასეთი დასასრულის შემდეგ მან ოცი წელი იცოცხლა, მაგრამ ვენიას უკვე აღარ დაბრუნებია სრულად შემოქმედებითი ცნობიერება. მასში რაღაც ციმციმებდა და ქრებოდა - ეს იყო ნიჭის აგონია. „პეტუშკების“ ბოლო სტრიქონით მან მოკლა, როგორც გმირი, ასევე საკუთარი თავი. მწერალი, რომელსაც სურს შემოქმედებითი მუშაობის გაგრძელება, ასე არასოდეს დაასრულებს სიცოცხლეს ცრურწმენის გამო.  რის გაკეთებაც ვენიამ სიცოცხლეში ვერ მოასწრო - ეს საკუთარი თავის განადგურებაა. დარჩა მისი პოემა, დრამა, ესე, ყველაფერი სინგულარული - მაგრამ ეს საკმარისი აღმოჩნდა, რომ შექმნილიყო მითი ეროფეევის შესახებ. ის რჩებაა არა იმდენად როგორც თავისი ნაწარმოებების ავტორი, არამედ როგორც მათი მოქმედი პირი, რომლის შესახებაც საკმარისადაა ნათქვამი, რომ გამოიწვიოს ინტერესი, მაგრამ არ არის საკმარისი ამ ინტერესესის დასაკმაყოფილებლად. ეროფეევმა მოახერხა საკუთარი თავის შესახებ იმდენის თქმა, რომ სამუდამოდ დარჩენილიყო ბოლომდე არგამოხატული. „რა თქმა უნდა, ეროფეევი თავის ნაწარმოებებზე მაღლა იდგა“ (ვლადიმერ მურავიოვი);  „...ვფიქრობ, რომ /ვენიამ/ კარგად შეძლო საკუთარი თავის რეალიზება, თუნდაც ეს ერთი პროცენტით ყოფილიყო“ (ალექსანდრე ლეონტოვიჩი); „ვენია თავის ნაწარმოებებზე უფრო მნიშვნელოვანი იყო“ (ოლგა სედაკოვა) 5. სწორედ მთხზველის სიჭარბე მის თხზულებებთან შედარებით ქმნის მითის ჩანასახს. „იყო მეტი, ვიდრე გააკეთა და შექმნა“. მითი არის მთხზველი მინუს მისი თხზულებები.     ახლა კი, ამ განსხვავების შესავსებად, ეროფეევის მიერ შექმნილ ვენიჩკას სახეს უერთდებიან მისი მეგობრების მიერ შექმნილი სახეები, რომლებიც თვითონ აღმოჩნდნენ მითის თვალთახედვაში. ისინი ამ მარადიულ დღესასწაულზე იმყოფებიან „იროი-კომიკური“ პოემის გმირის გარშემო: ვენიჩკას მასხარა - ტიხონოვი, ვენიჩკას ბრძენი  - სოროკინი, ვენიჩკას „შეშლილი პოეტი“ - სედაკოვა და ა.შ.    2. ახალი სალოსი?  რა არის იმდენად უნიკალური ვენიჩკაში, რომ მის შესახებ მითი ჩვენ ლიტერატურულ ტრადიციებში აღწვევს და მათ შორის შეუძლია განსაკუთრებული ადგილის დამკვიდრება? არსებობს მითი ესენინის შესახებ, მითი ვისოცკის შესახებ, არის ნაკლებად პოპულარული, მაგრამ ერთმანეთთან დაახლოებული მითები, მაგალითად, მითი მთვრალ იური ოლეშას შესახებ, რომელმაც მიმოფანტა თავისი ყველა მეტაფორა და თითქმის წააქცია თაგვმა, ფეხებში რომ გაუძვრა. ყველა ამ მითს აერთიანებს ორი უკიდურესობა, რომელიც ასე დამახასიათებელი იყო მხატვრის „მოდელისთვის“ საბჭოთა ეპოქაში: ნიჭი - დევნილი, სული - განადგურებული, ბედი - დამახინჯებული.    შევეცადოთ გავერკვეთ, რომელი კომპონენტებისგან შედგება ვენიას მითი. რა თქმა უნდა, ჩვენ წინაშეა გმირი - მაღალი, მოქნილი,  ახოვანი, რომელიც ხიბლავდა თითქმის ყველა ქალს. ის მათ თაყვანისცემის უფლებას აძლევდა, გარშემო შემოიკრიბა „ქურუმები“, რომლებიც ყვავილებით ავსებდნენ მის საწოლს. გმირის კიდევ ერთი თვისება იყო ის, რომ მას უყვარდა სმა, მაგრამ არ თვრებოდა, სხვა გამოცდილ ლოთებთან ყველა პაექრობიდან გამარჯვებული გამოდიოდა: ისინი მაგიდის ქვეშ ეყარნენ, მას კი არაფერი ეტყობოდა6. მხოლოდ შინაგანი დახვეწილობა, დელიკატურობა, სისუფთავე. და რა თქმა უნდა, ნიჭი. ის იყო ჭკვიანი, ერუდირებული, რომელსაც ზეპირად ახსოვდა ასობით თარიღი და ლექსი, იყო ყველაზე ენაკვიმატი და მთელ მსოფლიოში გაითქვა სახელი  თავისი პოემით.    მეორე მხრივ კი, - სიღარიბე და მოუწყობლობა, ყველა უნივერსიტეტიდან გაძევება, სადაც ასე ბრწყინვალედ დაიწყო მოღვაწეობა, მუშაობა თხრილების გათხრასა და კაბელების გაყვანაზე, ხეტიალი, ცხოვრებაში რაღაცის მიღწევის უუნარობა, გაუთავებელი ლოთობა, ქვედა საცვლების არქონა, ხელნაწერებისა და პასპორტის დაკარგვა, ახლობელი ადამიანებისთვის შეურაცხყოფის მიყენება, ყელის კიბო. და შემოქმედებითი უძლურება: პოემა, რომელიც მან თითქოს მეგობრების წრეში თავშესაქცევად დაწერა, მისი გედის სიმღერა გახდა.    სწორედ ეს წინააღმდეგობები ამწვავებს ჩვენში მითის მოთხოვნილებას, იმიტომ რომ მათი რაციონალურად გადაწყვეტა შეუძლებელია. თუ ნიჭი ჰქონდა, რატომ არ წერდა? თუ ჭკვიანი იყო, რატომ ერჩია დასალევად ფულის შეგროვება ყველა სხვა იდეას? თუ ამაყობდა რუსეთით, რატომ იყო ნაკლებად დაინტერესებული და რატომ ვერ იტანდა პატრიოტებს? თუ ასე მოსწონდა სისტემატიზაცია, რატომ ეწეოდა უწესრიგო ცხოვრებას? თუ  სისუფთავე უყვარდა, რატომ დადიოდა დაფლეთილი ტანსაცმლით? თუ იყო ნაზი, რატომ  უხეშობდა? და მაშინ ამ ორ უკიდურესობას შორის ჩნდება მითის პირველი მონახაზი: სალოსი. სქემა ძალიან მიმზიდველია, ცნობილი რუსული უცნაურობა, როდესაც სიწმინდე არ აღიმართება სამყაროზე თეთრ სამოსელში გამოწყობილი, არამედ ფერდობზე ეშვება თავდაყირა - ყველაზე სამარცხვინო თხრილამდე, რათა ჩაძიროს ამ სამყაროს მთელი სილამაზე. ხომ წერს მისი უახლოესი მეგობარი, მურავიოვი: „ვენიჩკას ჰქონდა განცდა, რომ კეთილმოწყობილი, ყოველდღიური ცხოვრება რეალური ცხოვრების შეცვლაა, ის ანადგურებდა ამ ცხოვრებას და ამ განადგურებას ნაწილობრივ ნამდვილად ჰქონდა რელიგიური ელფერი“7. სალოსი ქრისტეს გულისთვის ანგრევს თავის ცხოვრებას და განსაცდელს უმზადებს სხვისას.   ვენედიქტის ქვრივი, გალინა ეროფეევა, აღნიშნავდა, რომ „რელიგია ყოველთვის იყო მასში. ალბათ, არ შეიძლება ასე ლაპარაკი, მაგრამ ვფიქრობ, რომ ქრისტეს ბაძავდა“.8 ეს არ ეწინააღმდეგება ვლადიმერ მურავიოვის შენიშვნას: „მიუხედავად მისი რელიგიური პოტენციალისა, ვენიჩკა სრულებითაც არ ცდილობდა ეცხოვრა  ქრისტიანული კანონების თანახმად“ 9.     საქმე ისაა, რომ სალოსი ცდილობს იცხოვროს ქრისტიანული უკანონობის სულისკვეთებით, «похаб ся творя» 10. ვენიჩკას არ აქვს  თავის დასადები ადგილი, სძინავს „ნაგავსაყრელზე“, მან ჩაიდინა „გმირობის პარადოქსია“ - დასცინა ახლობლების და საკუთარ გრძნობებს, რითაც საპასუხოდ გამოიწვია მრავალი დაცინვა და შეურაცხყოფა - ყველაფერი რუსული ჰაგიოგრაფიის კანონების შესაბამისად ხდება11. ხატოვნად რომ ვთქვათ, ის ქვებს ისვრის პატიოსან ადამიანთა სახლებში და ეამბორება იმ სახლთა კუთხეებს, სადაც „ბილწობენ“12. თითქმის ისევე, როგორც ნეტარი ბასილი, მაგრამ მას წითელ მოედანზე ტაძარი აუგეს, ხოლო ნეტარმა ვენიჩკამ ცხოვრებაში წითელ მოედნამდე ვერც კი მიაღწია, სულ სადღაც სხვა მხარეს მიექანებოდა13. რუსული სიწმინდის ლუმპენიზაციაა - ნეტარიდან ეროფეევამდე.     ვენიას საოცარი ლოთობაც კი იყო ნებაყოფლობითი ბორკილების და მარხვის მსგავსი, რადგან არ ანიჭებდა მას სიამოვნებას, ღვინის გემოსაც კი არ აფასებდა და ყოველგვარი დატკბობა ვულგარულობად მიაჩნდა. და საერთოდ, როგორც მოსწრებულად აღნიშნავს სედაკოვა,  „იგრძნობოდა, რომ ასეთი ცხოვრება არ არის ტრივიალური ლოთობა, არამედ გარკვეული მსახურებაა ... ტანჯვა და შრომა აქ უფრო ბევრად მეტად იყო, ვიდრე სიამოვნება ... მე არასოდეს შევხვედრივარ უფრო სასტიკ მტერს საყოველთაოდ ცნობილი „სიამოვნებისა“, ვიდრე ვენიჩკა. სიამოვნების მიღება, სიამოვნების ძებნა - ამაზე  ამაზრზენი მისთვის, ალბათ, არაფერი არ არსებობდა“. 14    მაგრამ ეს არ ეხება მხოლოდ ვენიას. ცნობილია, რომ რუსეთში, საფრანგეთსა ან საქართველოსგან განსხვავებით, უფრო მწარე სასმელი ურჩევნიათ, რაღაც გაურკვეველ მწუხარებას იკლავდნენ სასმელით, რათა სული უფრო მეტად დატანჯულიყო. ხალხში ტკბილეულის მოყვარული ძალიან ცოტაა, და თუ გვხვდებიან მაინც ბრუსოვ-ბალმონტ-სევერიანიანის მსგავსნი, მათზე მითები არ იქმნება. მითი იქმნება მათზე, ვინც სიმწარე იწვნია, ვინც სვამდა ყოველგვარი ექსტაზის გარეშე, ვინც აღვივებდა საკუთარ და სხვის ტკივილს, როგორც ესენინი ან ვისოცკი.  რა დარდი ჰქონდა ასეთი ვენიას, რომელსაც დაატარებდა, მაგრამ არავის ამის მიზეზს არ უმხელდა? ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ის იქნებოდა მემუარისტის მადლიერი მცდელობისთვის აეხსნა მისი მწუხარება „კოშმარული კომუნისტური ეპოქით“15 - უფრო წინასწარმეტყველურ ვულგარულობად ჩათვლიდა რუსული ლიტერატურის მომავალი სასკოლო კურსიდან. უკვე იყო იმის მტკიცების მცდელობა, რომ ონეგინისგან საბჭოთა კავშირში გამოვიდოდა არა ზედმეტი ადამიანი, არამედ საზოგადოების სრულიად სასარგებლო წევრი, ფილოლოგი და აგრონომი; იმავე რიგს მიეკუთვნება გულის დასამშვიდებელი ვარაუდი, რომ კონსტიტუციური დემოკრატების ან მემარჯვენე ესერების ხელისუფლების დროს ვენია გაიქარწყლებდა დარდს, თავს დაანებებდა სმას და გონივრულად დაესწრებოდა სამეცნიერო კოლეგიებს და გაუზიარებდა თავის ცოდნას მეტეოროლოგიასა და სოკოთმცოდნეობაში. თითქოს იგივე დარდი არ აწუხებდა რუსეთს ყველა ქარსა და ჭირში, და თითქოს ასევე არ იკლავდნენ მას სასმელით  მწარე, მჟავე, მარილიანი, მაგრამ არა ტკბილი დასაყოლებლით!    3. ნაბახუსევის დიალექტიკა  მითი ვენიას შესახებ თანდათან უფრო ნათელი ხდება, მაგრამ ზოგადი ფორმით ჯერ კიდევ ემთხვევა ესენინის, ვისოცკის და რუბცოვის შესახებ წარუმატებელ მითებს. ისინი იფერფლებოდნენ, იხარჯებოდნენ, საკუთარი თავი გონების დაბნელებამდე მიჰყავდათ, რათა წყვდიადში ენახათ უკანასკნელი მხსნელი სინათლე, როგორც ეს მიღებულია აღმოსავლურ „უარმყოფელ“  ღვთისმეტყველებაში, რომელშიც ღმერთი წარმოდგენილია „არა“-ს სახით: არასინათლე, არაპატიოსნება, არაღირსება, არასიწმინდე, არასიბრძნე, არასიკეთე, რადგან ყველა ეს სათნოება უკვე მიტაცებული აქვთ ობივატელებს და ემსახურება მათ საზიზღარ არაქრისტიანულ კეთილდღეობას ქრისტიანულ სამყაროში.  მხოლოდ სალოსი მიდის ღმერთთან, რომელმაც დათმო ყველა სიკეთე, ზედა და ზოგჯერ ქვედა სამოსელიც კი.  მაგრამ იყო ვენიჩკაში რაღაც, რაც არ ჯდება იმ მითებში „სერიოჟას“ ან „ვოლოდიას“ შესახებ, რომლებსაც მასობრივად თაყვანს სცემენ. თუნდაც ავიღოთ ვენიჩკას სახელი, რომელიც მან თავად უკვდავყო, - ვინმე გაბედავდა ასე ლაპარაკს საკუთარ თავზე ჩვენ გამკილავ დროში? ვინ შეძლებდა საკუთარი თავის წარმოჩენას ლოთების, ჩხუბის თავების, ოინბაზების წრეში კნინობით-საალერსო სახელით - და თანაც აღიარებული ყოფილიყო, როგორც გმირი? ეს უკვე მოგვიანებით, ცოცხალ კვალზე, სხვა ავტორმა დაიწყო მითის შექმნა თავის თავზე სხვისი ინტონაციის გამოყენებით: „ეს მე ვარ, ედიჩკა“16. მაგრამ საკუთარი თავისთვის ასეთი მოკრძალებული მანერით მიმართვის პირმშო ვენიჩკა იყო.  მას არ უყვარდა ჰიპერბოლები, უპირატესობას ლიტოტებს ანიჭებდა, მწერლის დამოკიდებულება სიტყვისადმი ხომ საკუთარი სახელის მიმართ დამოკიდებულებით იწყება, ამ შემთხვევაში - მორცხვი მცდელობით დაეკნინებინა და მოფერებოდა მას. მაგალითად, ვენია წერს: «были птички», «было два мужичка», ან თავის საყვარელ სასმელს აძლევს ეპითეტებს «красненькое», «холодненькое» 17 ... რა თქმა უნდა, შეიძლება ლიტოტა მივაწეროთ მთვრალი ადამიანის სინაზეს, რომელიც სუფრის კულტის საგნების მიმართ ავლენს დამოკიდებულებას, როგორც ღვიძლი შვილების მიმართ:  «стопочка», «водочка».  მაგრამ ასეთი ნაზი ფორმით ღრეობა ავტორს არ გამოუხატავს, სულ უფრო მეტად  ჰიპერბოლებს იყენებდა : «эх!»,  «ах!»,  «раздайся!» სალოსიც და მისი პოეტური ნაცვალიც, ორივე პერანგს იგლეჯს მკერდზე, რადგან ტანსაცმელში ეხუთება მხურვალე და გულწრფელი  სული. ვენიას კი პერანგის საყელო მორცხვად ეჭირა ხელით, ყელი რომ არ გაშიშვლებოდა? „...როდესაც ახალგაზრდა და ლამაზი იყო, ყელს ყოველთვის მოკრძალებულად მალავდა და პერანგის უღილო საყელოს მაგრად უჭერდა ხელს“ 18. „თუ ზედა ღილი გახსნილი ჰქონდა, ვენიას ხელით ეჭირა საყელო, რომ გულზე არ გაღეღოდა. ეს მისთვის დამახასიათებელი ჟესტი იყო“19. როგორ არ ჰგავს ის სერიოჟას და ვოლოდიას, ისინი პირიქით ხელით იგლეჯდნენ საყელოს. ცხენებს მიაჭენებდნენ სიქის გაცლამდე. ჰქონდათ მათ რაღაც საუკუნის დასაწყისის მარდი დროსტარებისგან, ზეადამიანური აღგზნებულობისგან და გააჩნდათ სიმის სწრაფად დაჭიმვის და გაწყვეტის სურვილი. მხოლოდ ბოლო დროს ვისოცკის სიმღერაში გაიჟღერა: „სვლა შეანელეთ, ცხენებო, სვლა შეანელეთ“, - მაგრამ მისი ხმა მაინც გადადიოდა ხრინწიან ყვირილში, თითქოს ერთი ხელით ცხენებს აკავებდა, მეორე ხელით კი შოლტით აჩქარებდა მათ რბოლას.  ვენიჩკას კი უკვე ჰქონდა სინელის განცდა. არასისწორის სრული გაცნობიერება. „ქვეყანაზე ყველაფერი უნდა მოხდეს ნელა და არასწორად, რომ ადამიანი არ გახდეს ამპარტავანი,  იყოს სევდიანი და დაბნეული“20. თუ ვინმეა დარწმუნებული თავის სისწორეში, ის ცდილობს სწრაფად მოწყდეს ადგილს, ეს კი გმირული წარმატება და ახალგაზრდული იმპულსია. ვენის კი უკვე გმირობის კვალიც არ რჩება, თუნდაც გადაბრუნებული, რომელიც, როგორც წესი, ერთ ეპოქაში მოქმედებს პირდაპირ და ჭკუის სასწავლებელ გმირობასთან ერთად. ვენიჩკა თანაზომიერად შორს დგას გორკისგან, რომელიც არ უყვარდა, და სევერიანინისგან, რომელსაც აღმერთებდა. შორსაა ბლოკისგან და ესენინისგან. შორსაა წმინდან მწერლებისგან და შფოთისთავ მომღერლებისგან. ნებისმიერი სისწორე შინაგანად ხელს უშლის მას, იგი გაურბის  სიფხიზლეს, მაგრამ არ ვარდება საპირისპირო ცდუნებაში, დეკადანსის გმირობაში - მშფოთვარე ქაოსში, ცეცხლოვან მხუთრში. ის გალოთებამდე მიდის, მაგრამ არ ვარდება მთვრალ გაშმაგებაში, სიყვარულისა და მეგობრობის და საშიში ხრინწიანი გამბედაობის ეგზალტაციაში. ის უფრო მეტს სვამს, ვიდრე მისი წინამორბედნი, მაგრამ უკვე აღარ თვრება, ამიტომ ფხიზელს გვაგონებს, მხოლოდ მეორე მხრიდან, არა „-მდე“ არამედ „შემდეგ“. არა თავდაჯერებულს, არამედ მიწყნარებულს,  სევდიანს, თვინიერს.  სხვებში ყველაზე მეტად აფასებს სწორედ ამ თვინიერებას, რომელიც რეალურად ხელმისაწვდომი უკვე მთვრალი ადამიანისთვისაა21. ნაბახუსევისთვის. ვენიას საუკეთესო მდგომარეობაა არა გაბმით სმა, არამედ ნაბახუსევი ადამიანის მდგომარეობა, დელიკატური და ფაქიზი ანგარიში ყველა წინა მთვრალობის მდგომარეობაზე, საკუთარისა და სხვების. ნებისმიერი აღტაცება ირგვლივ, მთვრალი ექსტაზი, დახეული პერანგის საყელო მას უფრო მეტად იტაცებს, ვიდრე ზოია კოსმოდემიანსკაიას გმირობა22. სიფხიზლისა და სიმთვრალის დიალექტიკაში ყველაზე მაღალი საფეხური - ნაბახუსეობაა: უარყოფის უარყოფა.  დავაკვირდეთ ამ დიალექტიკის ეტაპებს, რომლებსაც ულმობლად მივყავართ სიამაყიდან  თვინიერებამდე.  სასმელი არის საშუალება იმისა, რომ დიდგულობა მოაშლევინოს ფხიზელ ადამიანს, რომელიც მყარად დგას ფეხზე, საუბრობს მკაფიოდ და ზომიერად, ცხოვრობს ისე, თითქოს მას აქვს სრული კონტროლი მის სხეულსა და სულზე. აბა, დალიე, მეგობარო, და დაინახავ, რომ ყველაფერი არ გემორჩილება, ამაოდ ამაყობდი შენი პრივილეგიებით ამ სამყაროში. სადღაა სიფხიზლით ამაყობა.  მაგრამ რეზერვში რჩება სიმთრვალით გამოწვეული სიამაყე. ახლა  მეგობარს ცა ქუდად არ მიაჩნია და დედამიწა ქალამნად, ბაგენი ეწვის საკუთარი ენამახვილობისგან, მზერა ანთებული აქვს საკუთარი  მაცდუნებლობისგან, და ისევ მთელი სამყარო ფეხქვეშ ეგება, ამჯერად ტალღისებრი ბილიკით. ახლა ის თავს მსუბუქად და დამაჯერებლად გრძნობს იმიტომ, რომ საკუთარ თავს არ ფლობს.  ამის შემდეგ იწყება გამოფხიზლება და „საკუთარი ცხოვრების სიძულვილით წაკითხვა ...“ სადღაც გაქრა  ენამახვილობა და პრინციპები - დარჩა მხოლოდ მთვრალი სლოკინი და თვალის ჩაპაჭუნება მთვრალი ქალბატონისთვის! სიმთვრალემ ფხიზელს ქედმაღლობა მოაშლევინა, და ახლა სირცხვილით გამოწვეულმა ტკივილმა მას დიდი სინთეზის მესამე ეტაპი დაანახა - ნაბახუსეობა. მწარე და ბრძენი. მოსაწყენი და გონების გამნათებელი. ბახუსის დროს ადამიანი მხოლოდ იმას აკეთებს, რომ ოხრავს. ცდილობს ჰაერმა გამოაფხიზლოს, მაგრამ ისე, რომ ჰაერი არ შეურაცხჰყოს. „... მე ამოვიოხრე, ისე ღრმად, რომ თითქმის ყველაფერი ვიღრძე, რაც მაქვს“ .  ასეთია ეს ცბიერი დიალექტიკა. ვენია ჯერ ფხიზელ ქედმაღლობას აშლევინებს თავის თავსაც და მის გარშემო მყოფთ, შემდეგ კი მთვრალ ქედმაღლობას24. ორივე ქედმაღლობას აშლევინებს, ფხიზელსა და მთვრალს, საბოლოოდ აღწევს ნაბახუსეობას, როგორც ყველაზე თვინიერ მდგომარეობას. იმიტომ, რომ ნაბახუსები ადამიანი ზიზღს განიცდის თავისი თავის მიმართ და ამიტომ ყველაფერს პატიობს. მთვრალი კაცი არავის შეურაცხყოფს, პირიქით, მასში არის რაღაც ბავშვური -  სიფაქიზე და ნერვული მგრძნობელობა ყოველი შეხებისას.  მაგალითად, ვენია - საშინელი უკარებაა, ყველაზე მეტად ღიტინის ეშინია. „მე ძალიან ბევრი წვივი და იღლია მაქვს. თითქმის ყველგან. პატიოსან ადამიანს ბევრი წვივი და იღლია უნდა ჰქონდეს და ეშინოდეს ღიტინის“ 25. ვინ იყო კიდევ რუსეთში ასეთი წესიერი და ვინ იცავდა, როგორც ქალიშვილი, სიცილ-ხითხითში თავის ღირსებას? არც ლერმონტოვი, არც ბლოკი და არც გუმილიოვი, ყველაზე ამაღლებული პოეტები, არც ისინი არ იყვნენ ასეთი ღიტინის მოშიშარნი. მათ შექმნეს მარადიული ქალურობის მითები, მაგრამ საკუთარ თავში, შეურყვნელი მაინც არაფერი ჰქონდათ. ვენია კი, რომელსაც ოდნავი შეხებისაც კი ეშინოდა, შემკრთალი და მოხითხითე, მთლიანად შეურყვნელია 26.  მას კავშირი აქვს „მარადიულ ქალურობასთან“ რუსულ სულში, მხოლოდ მასში ის უკვე აღარ არის ქალური და კვლავ გახდა ქალწულობრივი. იმდენად ნაზი და ფაქიზი გახდა, რომ მთელი სამყარო ახლა უხეშად ეჩვენება ამ ქმნილებას, რომელიც მთლიანად შედგება იღლიებისა და წვივებისგან. ვინ არის უფრო ნაზი და დაუცველი ნაბახუსევს? „რატომაა ყველა ასეთი უხეში?“ უხეში არიან,  ძალიან უხეში იმ  შემთხვევებში, როდესაც არ შეიძლება იყოს უხეში, როცა ადამიანს ბახუსობის დროს ყველა ნერვი გაშიშვლებული აქვს, როცა ის სულმოკლეა და ჩუმი. რატომ ხდება ასე?27. უცნაურია - არა მარტო ვენია გრძნობს სხვების უხეშობას, არამედ სხვებიც, ყველაზე ფაქიზი მათ შორის, მაგალითად, პოეტ ოლგა სედაკოვას მსგავსად, სხვებიც გრძნობენ თავის უხეშობას ვენიას გვერდით. „... მის გვერდით არ შეიძლებოდა არ გეგრძნო საკუთარი უხეშობა: კონტრასტი იყო შთამბეჭდავი“28. უნდა ითქვას, რომ ვენიასთვის ორივე ტიპიური მდგომარეობა, „სიმთვრალე და ნაბახუსეობა“, ხელს არ უშლიდა მას სიფხიზლეს. სინამდვილეში, ეს იყო ერთი ხანგრძლივი მდგომარეობა, ერთი სამ კომპონენტში - დალევა, გამოფხიზლება და ნაბახუსეობა. „მე, რომელმაც იმდენი რამ ვიგემე ამ სამყაროში, რომ სათვალავი და თანმიმდევრობაც კი ამერია - ყველაზე ფხიზელი ვარ ამ სამყაროში; უბრალოდ ჩემზე ნაკლებად მოქმედებს ...“ 29. „თავად ვენია არასოდეს თვრებოდა. თავს ამის უფლებას არ აძლევდა. გამოსულელებას, ბუტბუტს, გადაკიდებას უზრდელობად მიიჩნევდა ან თავხედობად. ... მეგობრების ჩვენი წრის ერთ-ერთი დადებითი თვისება  იყო არდათრობა ...“30. აქედან იწყება მითი საკუთრივ ვენიას შესახებ -  მითი არდათრობის შესახებ, რომელიც არ უნდა შეგვეშალოს სიფხიზლესთან, რომელიც მასთან კავშირში არ არის. სიფხიზლე - მანამდეა, არდათრობა - შემდეგ. სიფხიზლე ამბიციური და დამრიგებლურია, ხოლო არდათრობა  უწყინარი და თავჩაქინდრული. სიფხიზლეს შეუძლია საკუთარი თავით ტკბობა, ხოლო არდათრობა  უკვე აღარაფრით არ ტკბება. სწორედ ეს არის სულის უმაღლესი მდგომარეობა, როდესაც მას ყველაზე ნაკლები პრეტენზია აქვს და აღფრთოვანება, რჩება  მხოლოდ სულმოკლეობა.  "ო, რომ მთელი სამყარო, თითოეული ადამიანი სამყაროში იყოს ისეთივე მშვიდი და მოშიშარი, როგორც ახლა მე ვარ, და ასევე არ იყოს არაფერში დარწმუნებული: არც საკუთარ თავში, არც ცისქვეშეთში მისი ადგილის სერიოზულობაში - რა კარგი იქნებოდა! არც ენთუზიასტები, არც გმირობა, არც შეპყრობილობა - საყოველთაო სულმოკლეობა . მე დავთანხმდი დედამიწაზე მეცხოვრა მარად, თუ ადრე შეძლებდნენ ჩემთვის ეჩვენებინათ ის კუთხე, სადაც გმირობა  არ არის სავალდებულო. „საყოველთაო სულმდაბლობა“ - ეს ხომ ყველა უბედურებას გადაგვარჩენს, ეს ხომ პანაცეაა, უდიდესი სრულყოფილების პრედიკატი!“ სულმოკლეობა არ არის ისეთი ცუდი, როგორც ჩანს, და  საერთოდ სიმხდალესთან მისი გაიგივება არ შეიძლება. მშიშარას მხოლოდ თავის გამო ეშინია, სულმოკლეს - ყველაფრის გამო, რაც ხდება ქვეყანაზე. მას შიში იტანს, როდესაც ეხება ფაქიზ ვაზას ან შეხვდება ინტელექტუალურ ადამიანს, ეშინია რამე არ გააფუჭოს, არ შეეხოს, არ დააზინოს. სულმოკლე ადამიანი დელიკატურია, რადგან ყველაზე მეტად ეშინია ვინმეს შეურაცხყოფა არ მიაყენოს. მას გამბედაობა არ ჰყოფნის თავის თავზე აიღოს  პასუხისმგებლობა ან ჰქონდეს რაიმე ფარული წადილი.    4. დელიკატურობა და ანტიირონია      ვენიას მითის ცენტრში სწორედ დელიკატურობაა, განსაკუთრებით იშვიათი და ჯერ კიდევ თითქმის არარსებული თვისება რუსულ კულტურაში32. მასში ბევრი სიწმინდე და ცოდვაა, გაბრწყინება და წყვდიადი, მწვერვალი და უფსკრული, მაგრამ დელიკატურობა ... სცადეთ იმის თქმა, რომ ტოლსტოი ან დოსტოევსკი დელიკატურები არიან: ეს ხომ სასაცილოა, ასეთი წინასწარმჭვრეტელებისა და გიგანტებისთვის. შესაძლოა, რომ მათ ჰქონდათ დელიკატურობა, მაგრამ მათთვის ორმოცდამეექვსე ადგილზე იმყოფებოდა. რა თქმა უნდა, გასაგებია, როდესაც დელიკატურები არიან ჩეხოვი ან ტიმირიაზევი, მეცნიერი ან ექიმი, რომლებსაც უბრალოდ არ შეუძლიათ იყვნენ სხვაგვარი მათი დროის და პროფესიის დელიკატურ გარემოებებში.     მაგრამ როდესაც ვენიჩკაა დელიკატური, რომელიც ტამბურში სვამს და წაიხემსებს, იმიტომ, რომ მგზავრების რცხვენია, ეს უკვე სხვა თვისებაა. როდესაც ის მწარედ ოხრავს უგვანო ადამიანთა გამო: „წინადაუცვეთელი გულები“33 ... როდესაც ის უმალავს თავის თანამესუფრეებს, როცა საჭიროების გამო გადის და ვერ ბედავს თავის საიდუმლო სურვილების სიტყვებით გადმოცემას... ვენიჩკა ყოველმხრივ დელიკატურია, დელიკატურია იმდენად, რომ არ ეუბნება თავის ამხანაგებს საპირფარეშოში გასვლის განზრახვაზე, და კიდევ უფრო დელიკატურიც არის: ის ხათრს ვერ უტეხს თავის ამხანაგებს და თანხმდება ტუალეტში წასვლაზე, რათა  კიდევ უფრო მეტად არ დათრგუნოს ისინი თავისი დელიკატურობით34.    ადამიანის ასეთ დელიკატურობაში, რომელიც ყველა მინიშნებებით არ უნდა და არ შეიძლება იყოს დელიკატური, უკვე არის რაღაც ფენომენალური და ამავე დროს, როგორც ვენია იტყოდა, რაღაც ნოუმენალური. ეს არის რაღაც ახალი დელიკატურობის ფენომენი, რომელმაც ვენია გადააქცია საკმაოდ არადელიკატური გარემოს გმირად. ეს დელიკატურობა რომ გარედან მოსულიყო, ავტორიტეტისა და მაღალი ზნეობის სფეროდან,  მას უბრალოდ დასცინებდნენ ... მაგრამ ის მოდის „რაზნოჩინელთა, დებოშისა და ხოვანშჩინას“ ცენტრიდან, ვენიჩკადან, რომელმაც უკვე განიცადა „კომკავშირელის ცრემლიც“ და „დეიდა კლავას კოცნაც“ და შამპუნზე, დენატურატზე, სამუხრუჭე სითხეზე და ფეხის ოფლიანობის საწინააღმდეგო სითხეზე დაყენებული სხვა კოქტეილიც. ასეთი არსების დელიკატურობა - არ არის ტრადიციის, ოჯახის, განათლების, საზოგადოებრივი ნორმების ჯეროვნად დაფასება. ის არ შეიძლება იყოს მოძველებული. ის არ შეიძლება იყოს დიდაქტიკური. ის არ არის ამქვეყნიური. „ჩემი იმქვეყნიური თვალსაზრისით ...“, - ასე უყვარდა ვენიას თქმა35.     სიტყვებში „ჩვილი“, „ანგელოზი“, „მწუხარება“ ან „ამოოხვრა“, რომლებსაც მათ ვენია წარმოთქვამს, არ შეინიშნება ძველებური ყაიდა და მაღალფარდოვანობა.   „ანგელოზები, რომლებიც მარად ცოცხლობენ, და მომაკვდავი ბავშვები ...“36  საბჭოთა ეპოქაში ვინ უწოდებდა თავის ვაჟს „ჩვილს“37, ხოლო თავის შინაგან ხმას „ანგელოზს“? - ასეთი სიტყვები არ იყო ყოველდღიურ ხმარებაში თითქმის ჟუკოვსკის თუ კლიუევის დროიდან. ვენიამდე ამ სიტყვებმა მოაღწიეს ისეთი სიბინძურიდან, სიტყვიერი ბალღამიდან  და ქურდული მენტალიტეტიდან, რომ მათში უნებლიეთ ეძებენ ირონიას - მაგრამ ვენია არ იყენებს მათ ირონიისთვის. ირონია ამ წმინდა სიტყვებში შეინიშნება სწორედ იმდენად, რომ მათი როგორც ირონიის აღქმა  ვულგარული იქნებოდა.       აქ მისაღებია ეროფეევის მეგობრის, ფილოლოგ მურავიოვის38 მიერ შემოთავაზებული ტერმინი „ანტიირონია“. თუ ირონია პირდაპირი, სერიოზული სიტყვის მნიშვნელობას თავდაყირა აყენებს, მაშინ ანტიირონია თავდაყირა აყენებს თავად ირონიის მნიშვნელობას, აღადგენს სერიოზულობას - მაგრამ პირდაპირობის და ერთმნიშვნელოვანების გარეშე.  მაგალითად, დიალოგი ვენეჩკასა და უფალს შორის:  „მე ჩემოდნიდან ამოვიღე ყველაფერი, რაც მქონდა, და ყველაფერს ხელით შევეხე: ბუტერბროტიდან ვარდისფერ მაგარ სასმელამდე, რომელიც ღირს ერთი რუბლი და ოცდაჩვიდმეტი კაპიკი. შევეხე და მოულოდნელად მწუხარება ვიგრძენი. კიდევ ერთხელ შევეხე და თავი ჩავღუნე ... უფალო, ხედავ, ესაა ყველაფერი, რაც მაქვს. მაგრამ ნუთუ მე ეს მჭირდება? ნუთუ ამის გამო წუხს ჩემი სული? ეს მომცეს ადამიანებმა იმის ნაცვლად, რაც ჩემს სულს ენატრება! ის რომ მოეცათ, რაც მჭირდება, ნუთუ დამჭირდებოდა ეს ყველაფერი, რაც ახლა მაქვს? ნახე, უფალო: ეს ვარდისფერი მაგარი სასმელია, რომელიც ღირს ერთი რუბლი და ოცდაჩვიდმეტი კაპიკი ...    ელვის სინათლეზე გასხივოსნებულმა უფალმა მიპასუხა: - წმინდა ტერეზას რატომღა უნდა სჭირდებოდეს სტიგმატები? არც მას სჭირდება. მაგრამ სასურველია მისთვის. - დიახ-დიახ! - ვუპასუხე ექსტაზში. -  ჩემთვისაც, ჩემთვისაც სასურველია, მაგრამ  საერთოდ არ მჭირდება!  „რადგან სასურველია, მაშინ დალიე, ვენიჩკა“, ჩუმად გავიფიქრე, მაგრამ ჯერ ვერ ვბედავდი. ველოდებოდი, მეტყოდა კიდევ რამეს უფალი, თუ არ მეტყოდა“ უფალი დუმდა“ .        სურვილის შემთხვევაში, ამ მონაკვეთში შეიძლება უამრავი ირონიის მოძებნა. მაგარი ვარდისფერი სასმელი და წმინდა ტერეზას სტიგმატები იმდენად არათანაბარღირებულია, რომ მათი შედარება ირონიის გარეშე შეუძლებელია. მაგრამ თუ დავფიქრდებით, რას დასცინიან, რისთვისაა საჭირო ეს ირონია? ირონია მაგარი ვარდისფერი სასმელის გამო  - სისულელე იქნებოდა. წმინდა ტერეზასთან დაკავშირებით - კიდევ უფრო დიდი სისულელე. ირონია თითქოს იგულისხმება, მაგრამ ის მხოლოდ ანტიირონიის ჩრდილია, მისი ექსპრესიული ჩრდილი. ანტიირონია ისევე მუშაობს ირონიასთან ერთად,  როგორც ირონია - სერიოზულობასთან, რაც მას სხვა მნიშვნელობას ანიჭებს. თავდაპირველი სერიოზული ქვეტექსტი ასე იკითხებოდა: ოჰ, წმიდა ტერეზა! ფუ, უსარგებლო ვენიჩკა! ირონიას გადააქვს აქცენტები: ყველას აქვს საკუთარი ვარდისფერი მაგარი სასმელი, ზოგს - მაგარი ვარდისფერი სასმელი, ზოგს კი სტიგმატები. ანტიირონიას კვლავ გადააქვს აქცენტები: ყველას აქვს საკუთარი სტიგმატები, ზოგს - სტიგმატები, ზოგს კი ვარდისფერი მაგარი სასმელი. არ შეიძლება ითქვას, რომ ანტიირონიის შედეგად შეიძლება აღდგეს იგივე სერიოზულობა, რომელიც წინ უსწრებდა ირონიას. პირიქით, ანტიირონია მაშინვე უარს ამბობს უკბილო სერიოზულობაზე და ვულგარულ ირონიაზე, და იძლევა რაც ახალ თვალთახედვას - „ღვთისგან“: რაც ადამიანს არ სჭირდება, ისაა მისთვის სასურველი; საჭიროსა და სასურველს შორის ინტერვალში მოთავსებულია სიწმინდეც და ლოთობაც; ყველაზე დიდი ადამიანი ამ ინტერვალზე დიდი არ არის და ყველაზე უსარგებლო ადამიანი - ნაკლები.           მთელი ვენიას სტილი ასეთი ანტიირონიაა, რომელიც მზად არის ითანამშრომლოს მზა ირონიულ შაბლონებთან, რომლებიც დამკვიდრდა საზოგადოების გონებაში ისევე საფუძვლიანად, როგორც პათეტიკური შაბლონები. ერთი შაბლონის თანახმად, როდესაც წარმოთქვამდნენ სიტყვებს „სამშობლოს“ ან „საბჭოთა ხელისუფლებას“, უნდა ჭიმვით გამართული დამდგარიყავი, მეორე შაბლონის თანახმად - ჩუმად ჩაგეცინა. მაგრამ ვენია ამ სიტყვებს აძლევს რაღაც სხვა ინტონაციას, არა სერიოზულს და არა ირონიულს, მე ვიტყოდი, უფრო იმქვეყნიურს:  „ - ეროფეევ, მშობლიურმა საბჭოთა ხელისუფლებამ რამდენად შეგიყვარა, როდესაც მსოფლიო აღიარება მოიპოვეთ? იგი დაჟინებით არ მაქცევდა არავითარ ყურადღებას. მე მიყვარს ჩემი ხელისუფლება. - განსაკუთრებით რატომ გიყვარს იგი? - ყველაფრისთვის. - იმიტომ, რომ ხელი არ გახლო და ციხეში არ ჩაგსვა? - ამისთვის განსაკუთრებით მიყვარს. მე მზად ვარ ჩემი ხელისუფლება ყველაფრისთვის მიყვარდეს . /.../ - რატომ გაქვთ ასეთი არაორმხრივი სიყვარული?  - ჩემი აზრით, ორმხრივია, რამდენადაც შევამჩნიე.  იმედი მაქვს, რომ ორმხრივი, წინააღმდეგ შემთხვევაში, რად ღირს ჩემი სიცოცხლე?“    ეს არის ინტერვიუ ჟურნალიდან „კონტინენტი“, ჯერ კიდევ იმ შორეული დროიდან შემონახული, როდესაც მას პარიზში აქვეყნებდნენ. ინტერვიუერი ცდილობს ვენია „სალაზღანდაროდ“ გამოიწვიოს, მაგრამ ვენია არ აჰყვა იაფფასიანი ირონიის ცდუნებას, ისევე როგორც პატრიოტული სიამაყე-ტკივილის ცდუნებას. ის პასუხობს უაზრო კითხვებს დაახლოებით ისევე, როგორც სულები სპირიტულ სეანსზე, მისი ინტონაციის ანგაჟირება შეუძლებელია. ეს სწორედ ანტიირონიაა, რომელიც ირონიას ზუსტად იმდენ ადგილს  უტოვებს იმისთვის, რომ აღინიშნოს მისი უადგილობა.    5. კარნავალის მეორე მხარეს      ანტიირონია ვენიას მითის ახალი თვისებაა. და მასთან დაკავშირებული რიტუალური ქმედების. როგორც მეცნიერებს მიაჩნიათ, ნებისმიერი მითი გარკვეული რიტუალის სიტყვიერი ჩანაწერია. ამ თვალსაზრისით, მითი ვენიჩკას შესახებ წარმოადგენს ინიცირების ახალ გზას ახალგაზრდებისთვის. ინიცირება - ზიარების რიტუალია, სრულწლოვანებისადმი ზიარების. მე-19 საუკუნეში აზნაურთა ვაჟები, რომლებიც ტოვებდნენ ოჯახის კომფორტულ გარემოს და ადგებოდნენ მამაკაცთა ინიციაციის გზას, ცდილობდნენ რაც შეიძლება უხეშები გამხდარიყვნენ, მიირთმევდნენ არაყს და მეძავეებთან დადიოდნენ   (გავიხსენოთ პიერ ბეზუხოვი „ომი და მშვიდობის“ პირველ ტომში). გვიანი საბჭოთა ეპოქის მოზარდები არაყს უკვე ბავშვობიდან მიირთმევდნენ, ხოლო სხვაგან წასვლა საჭირო არ იყო, ყველაფერი იქვე ჰქონდათ, საერთო საცხოვრებელში (გავიხსენოთ ვენიასა და მისი მეგობრების მიერ აღწერილი ეს ცხოვრება41). ვენიჩკას ინიციაცია იწყებოდა სწორედ იქიდან, სადაც თავდებოდა რუს კლასიკოსთა გმირთა ინიციაცია, კერძოდ, სამიკიტნო-საგიჟეთიდან, საერთო საცხოვრებელ-საროსკიპოდან. ვენია არ რჩება ამ ფამილარული სივრცის შიგნით,  მაგრამ ისე გადააყირავებს შიგნიდან, რომ ბუღიდან და შფოთიდან მოულოდნელად მოჩანს  მამულში გაზრდილი ყმაწვილის თვისებები. თითქოს უკან გვეპატიჟებიან, სენტიმენტალური კარამზინისა და რადიშჩევის საუკუნეში. დიახ,  ბატონებო, თავზე ხელაღებულ ადამიანებსაც გააჩნიათ გრძნობები. “თუ ვინმეს აქვს ფაქიზი გული ...“42 მაშინ, 1960-იანი წლების ბოლოს და 1970-იან წლებში ტიპიურ ახალგაზრდულ ინიციაციას ეწოდებოდა „რაბლეზიანობა“, რომელიც გამართლებული იყო კარნავლის თეორიით, სახუმარო ხალხური კულტურისადმი ზიარებით. ყველა ხვრელი სხეულში გახსნილი უნდა იყოს, რათა შეისრუტოს და ამოაფრქვიოს ნივთიერებათა უნივერსალური მიმოქცევის ნაკადი. ლოთობა მხოლოდ მოკრძალებული მეტაფორაა იმ ამოფრქვეული სიუხვისა, რომელსაც ბახტინი თავის წიგნსა და მითში რაბლეს შესახებ ასევე მიაკუთვნებს გულის არევას, გადაფურთხებას, გაოფლიანებას, ცხვირის მოხოცვას,  ცხვირის ცემინებას, მსუნაგობას, სქესობრივ კავშირს, ტანში გასვლას, ჰაერის გაფუჭებას და ა.შ.    მაგრამ ვენიას ყველაფრის ამის საშინლად რცხვენოდა. „ის იყო წარმოუდგენლად მორცხვი, საკუთარი თავის წინაშეც კი“44. და ამბობდა, რომ უდიდეს სინაზეს იმსახურებს „ის, ვინც ყველას თანდასწრებით მოშარდავდა“45. ვენიას ღირებულებებმა, ადრე კარნავალურად ინვერსიულმა, დაიწყეს ისევ ნელი ინვერსიულობა. კარნავალმა ეს შეაფასა და მოიწონა, თითქოს ვერ შენიშნა, რომ ვენიას გარშემო კარნავალი უკვე აღარ არის კარნავალი. მორცხვობა, რომელიც განიდევნებოდა უხამსობით, ახლა ვრცელდება თავად უხამსობაზე. „სინაზე ჩაფსმულის მიმართ“. ცხადია, რომ ეს არ არის იგივე, რაც სინაზე იასამნის ტოტისადმი, - ეს არის სინაზე, რომელიც დაშორდა სენტიმენტალურობას ზუსტად იმდენად, რამდენსაც კარნავალი გრძელდება. მაგრამ ეს უკვე კარნავალიც კი არ არის, არამედ მის შემდეგ ყოფნაა: კარნავალის მიერ ინვერსირებული ყველა ყოფილი თვისება, ახლა იწყებს აღდგენას რაღაც  ახალ „ნოუმენალურ“ განზომილებაში. ეს სინაზე და მწუხარება, გოდება და მორცხვობა, მარტოობა და მოწყენილობა უკვე ტრანსცენდენტულია, გათავისუფლებული ყოფილი ობიექტების მიმართ ერთგულებისგან.  ავიღოთ, მაგალითად, მწუხარება - რატომ არის დამწუხრებული ეროფეევი? მან იცის, რომ ყველა ქმნილება შეწყვილების შემდეგ არის დამწუხრებული, ეს ბუნებრივი კანონი ჯერ კიდევ არისტოტელემ შენიშნა, მაგრამ ვენია, არისტოტელეს მიუხედავად, "ყოველთვის დამწუხრებულია, შეწყვილებამდეც და მას შემდეგაც“46. ან, მაგალითად, ადამიანი, როგორც წესი, აღფრთოვანდება, როდესაც მას ბევრი აზრი ეწვევა. მაგრამ ვენიას აღიარებს: „ფიქრები ირეოდნენ, ისე ირეოდნენ, რომ მოვიწყინე  ...“47      თითქოს ვენიას ყველა უწინდელი გრძნობა უარყოფილია ისტორიული დისტანციით, ასევე უქმდება გრძნობებისა და საგნების სავალდებულო შესაბამისობა. გრძნობების აღორძინება ხდება გრძნობების გარდაცვალების შემდეგ, და სულმა ჯერ კიდევ არ იცის, როგორ გამოიყენოს ისინი. როგორ შეიძლება მწუხარების გამოყენება - ბავშვის ცრემლისა თუ „კომკავშირელის ცრემლის“ მიმართ? ვენია, რომელსაც არ სურდა შეცდომის დაშვება, ყველაფრის გამო განიცდის მწუხარებას. მაგრამ იმის გამო, რომ მისი მწუხარება გამოიყენება, როგორც სამწუხარო ასევე არასამწუხაროსთან მიმართებაში, ის მაინც მწუხარებად რჩება, თუნდაც არაამქვეყნიურად. ის ყოფილ, დასუსტებულ, მოკვეთილ გრძნობათა მეორე მხარეს დარჩა. რომელ გრძნობათა განცდა შეიძლება კატასტროფის, რევოლუციის, ოსვენციმის და კოლიმის შემდეგ, ან რა სახის მწუხარების? თუმცა მწუხარებამ „ორი უზარმაზარი თვალი“ გაახილა (ო. მანდელშტამი) თავისი ობიექტი რომ დაინახოს და რომლის შესახებაც ჯერ არაფერი იცის. ვინ თქვა, რომ სუბიექტსა და გრძნობას შორის უნდა არსებობდეს მკაცრი შესაბამისობა, როგორც კლასიციზმში? რა კლასიცისტური გრძნობებია? ჩვეულებრივ ენაშიც კი ასე არ ხდება, ნებისმიერი ნიშანი, ფერდინანდ დე სოსიურის განმარტების მიხედვით, თავისებურია, ნებისმიერი სიტყვა შეიძლება აღნიშნავდეს ნებისმიერ ობიექტს.  რატომ არ შეიძლება მწუხარება იყოს დაკავშირებული მხიარულ, მოსაწყენ, სასაცილო, და საერთოდ გულგრილ სუბიექტთან; ნუთუ არ არის სამწუხარო, თუ ის ასე გულგრილია? ნუთუ არ არის სამწუხარო, ის რომ ასე სასაცილოა? რატომ არ შეიძლება მწუხარება დაკავშირებული იყოს ღვინოსთან, ხოლო მხიარულება - სტიგმატებთან? აქ არაფერია კარნავალური. ეს უბრალოდ გრძნობათა სხვა დონეა. შესაძლოა თვით ვენიამაც კი ვერ შეამჩნია მისი გრძნობების ახალი პოსტკარნავალური გახარჯვა, - აღნიშნა ბახტინმა, რომელიც ძალიან მგრძნობიარეა ყოველივე კარნავალურის მიმართ. ის აღფრთოვანებული იყო ეროფეევის პოემით, რადგან მასში აღმოაჩინა თავის თეორიათა დადასტურება და წმინდა  პანტაგრუელიზმის გამოხატულება. ვენია პოემაში თითქოს მხოლოდ ყელის გამოვლებით არის დაკავებული, - რით არ გვაგონებს  პანტაგრუელს, და არა მარტო საკუთარი, არამედ სიტყვის ნომინალური მნიშვნელობით. სანამ რაბლეს გმირს მიეცემოდა „პანტაგრუელის“ სახელი, ამ სიტყვას ყელის დაავადების მნიშვნელობა ჰქონდა - ლოთობის შედეგად ხმის დაკარგვას (ლოთების დაავადება)48. ბახტინს რომ სცოდნოდა, როდენად გაამართლებდა ეს სახელი-პროგნოზი თავად ეროფეევის ცხოვრებაში, რომელმაც სიცოცხლის ბოლოს დაკარგა ხმა, გადაიტანა რამდენიმე ოპერაცია და გარდაიცვალა ყელის კიბოს დაავადების შედეგად! პანტაგრუელიზმის არსი, როგორც ჩანს, ზედმიწევნით გამართლდა. მაგრამ ასეთ განწირულობაში უკვე არაფერია გროტესკული, არამედ რაღაც მორჩილება და დუმილი, სახელი-მეტაფორის დუმილი სწორედ მისი ზედმიწევნითი შესრულების გამო. ვენიჩკას ფენომენმა, რომელიც პანტაგრუელიზმისგან წარმოიქმნა, გაასწრო მას, კარნავალი კი თავად ხდება კარნავალის ობიექტად, რომელიც იწვევს ახალ, უცნაურ სერიოზულობას.  მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ბახტინმა, რომელიც აღფრთოვანებული იყო პოემით, არ მოიწონა დასასრული, რადგან მისი გმირი თითქოს ნამდვილად კვდება, მან დაუშვა „ენტროპია“, მაგრამ განა დასაშვებია სერიოზულობა კარნავალში?49 და რა საქმე აქვს ენტროპიას შეზღუდულ ენერგიათა კარნავალური აქტიურობის დროს? მაგრამ ვენიას პოემის დასრულებამდე უკვე დიდი ხნით ადრე შეიძლება ენტროპიის, ენერგიის ჩაქრობის შენიშვნა. განა ენტროპია არ არის - ვენიას მოწყენილობა კარნავალური მხიარულების დროს? ვენიამ ღრეობა კი არ გააპოეტურა, არამედ „ადამიანი ბახუსობის დროს ... , როდესაც ის სილმოკლე და მშვიდია“, ასევე „საყოველთაო სულმოკლეობაც“, რომელიც, კარნავალური თვალსაზრისით, უწყვეტი ენტროპიაა. სწორედ ეს იგრძნო, მაგრამ ვერ დააფასა დიდმა მეცნიერმა. იგრძნო ეროფეევში თავისიანი, რომელიც უკვე უცხო ხდება. იგრძნო კარნავალი, რომელმაც უკვე დაკარგა  კარნავალის მნიშვნელობა50.  კრიტიკოსმა ანდრეი ზორინმა სამართლიანად აღნიშნა, რომ, კარნავალის კანონების საწინააღმდეგოდ, ეროფეევის პოემაში „ხალხური იუმორის სტიქია საბოლოოდ ატყუებს და აძევებს გმირს. ფაქტობრივად, ასეთი შედეგი დასაწყისშივე არის ნაწინასწარმეტყველები“.51 უფრო მართებული იქნება, თუ ვიტყვით, რომ ავტორი თავიდან ბოლომდე ატყუებს და თავიდან იცილებს ხალხურ სტიქიას. და რადგან ავტორი და გმირი ერთი და იგივე ადამიანია, ისინი ამას ერთად აკეთებენ. გმირი ამ სტიქიას ტამბურში ემალება, ავტორი - ლიტოტაში, ერთად კი ისინი განმარტოვდებიან სახელში „ვენიჩკა“, კამერულ სევდასა და ლირიკულ დაბნეულობაში. ხალხური იუმორის, ისევე როგორც ხალხური ფუსფუსის სტიქია52 - ნებისმიერი ხალხური სტიქიაა, რომელიც შეიძლება გამოიხატებოდეს ტიორკინის, კოსმოდემიანსკაიას თუ სტახანოვის სახეებში, მიუღებელია ვენიჩკასთვის, რომელსაც  უყვარს სინელე და უსწორობა. და საერთოდ, რატომ უნდა იყოს ენტროპია ცუდი?   6. ენტროპიის ხიბლი საუკუნეების განმავლობაში მთელ მსოფლიოში დიდებით მოსავდნენ ენერგიას მის სხვადასხვა გამოვლინებებში: კინეტიკურსა და პოტენციურს, სულის ენერგიას და სხეულის ენერგიას, კოლექტივის ენერგიას და ინდივიდის ენერგიას, გმირობის ენეგრიას და მორჩილების ენერგიას, კოსმოსურ ენერგიას და პოლიტიკურ ენერგიას, შემოქმედებით ენერგიას და მორალურ ენერგიას ... ენერგიას ადიდებდნენ გალილეი და გოეთე, ჰეგელი და ტოლსტოი, მარქსი და ნიცშე, ფროიდი და ფარადეი, დარვინი და ბალზაკი, პუშკინი და ედისონი, აინშტაინი და სარტრი, ფორდი და ბახტინი. რუსეთში, მისი ბუნებრივი ინერტულობის გამო, ენერგია განსაკუთრებით ფასდებოდა და განიმუხტებოდა გმირობისა და რევოლუციების აფეთქებებში. და როდესაც რევოლუცია გზას უთმობდა სტაგნაციას, ის, თავის მხრივ, განიმუხტებოდა სიცილისა და კარნავლის აფეთქებაში. ნებისმიერ შემთხვევაში, ენერგია თავის დიდ საქმეს აკეთებდა: ატრიალებდა პლანეტებს, ყოფდა ატომებს,  აწვებოდა კონვეიერებს, აწარმოებდა სექსუალურ და სამეცნიერო-ტექნიკურ რევოლუციას, თავგზას უბნევდა,  აცდუნებდა გოგონებს და მოხუცებს. კინოვარსკვლავები, გონებათა მბრძანებლები, ბიზნესმენები, სექს-ბომბები, აღმოსავლეთის გურუები და სპორტის ჩემპიონები - ყველა ასხივებდა ენერგიას და ხიბლს. ენერგია თავად იყო მომხიბვლელი, როგორც არ უნდა გამოვლინებულიყო ის. დაშლისა და დეკადანსის ენერგიაც მომხიბლავი  იყო.  და უეცრად ვენიამ მომხიბლავი გახადა ენერგიის კლება. მისი სახით ენტროპიამ შეიძინა მისთვის ძვირფასი ნიშნები: სინელე და სულმოკლეობა. ზოგადად, ის არ შემცდარა. მის დროს, მე-20 საუკუნის ბოლოს ენტროპიის უკვე აღარ უნდა შეგშინებოდა. ეს მე-19 საუკუნის დასასრულს მსოფლიოს მოულოდნელად შეეშინდა ენტროპიის. ენტროპიით იმუქრებოდა თერმოდინამიკის მეორე კანონი, რომლის თანახმადაც გარდაუვალი იყო სამყაროს სითბური სიკვდილი. თითქოსდა, ყველაფერი აირევა, გათანაბრდება, არც ცივი და არც ცხელი, და შემდეგ ... მზე ჩაქრება, დედამიწა გაიყინება - ასე ხედავდნენ მაშინ სამყაროს დასასრულს53.  მაგრამ ეს შიში ორი მსოფლიო ომისა და რევოლუციების შემდეგ, რომელთა  რაოდენობა დათვლილი არ არის, უკვე მოძველებულია. თითქოს  ჩვენ სამყაროში რაღაც გაუგებარი ენერგია იჩენს თავს, ყველანაირი კატაკლიზმებითა და სიგიჟით. მე-20 საუკუნის ბოლოსთვის კაცობრიობა სწორედ ენერგიის შიშმა შეიპყრო, რომელმაც ბირთვული იარაღის მწარმოებელთა დაუდევრობის გამო თითქმის მთელი მსოფლიოს აფეთქება არ გამოიწვია. მაგრამ სამარცხვინო იყო იმის აღიარება, რომ იგივე ენერგია, რომელიც ასე მიმზიდველი იყო ფიქრთა მბრძანებლის, საყვარელი პოლიტიკოსის, მწერალისა და მსახიობისთვის, - უკვე ნაკლებად მიმზიდველი აღმოჩნდა ბირთვულ პოლიგონებზე. სამხედროები იქცნენ საზოგადოებრივი ცრურწმენის მსხვერპლად, თითქოს ენერგია მათ ხელში უფრო საშიშია, ვიდრე იმ ენერგიულ ადამიანთა ხელში, რომლებიც აქტიურად იწვევდნენ მთელი პროგრესული კაცობრიობის აღფრთოვანებას. მშვიდობიანმა დემონსტრაციებმა შეტევა მიიტანეს ერთი ტიპის ენერგიაზე, და აზრადაც არ მოსვლიათ, რომ ენერგიით დამუხტული სამყარო საშიშია, და ყველა ტიპის ენერგია, ერთმანეთში ტრანსფორმირებისას, აჩქარებს მის დასასრულს. გასაკვირი არ არის, რომ სამყაროს დასასრული იწინასწარმეტყველეს ცეცხლის, და არა გაყინვის ან წყალდიდობის სახით - წყლის კაცის დასასრული იყო მხოლოდ საცდელი, ღვთის გამოცდა წმინდანის გამოსავლენად, ხოლო ნამდვილი აღსასრული ცეცხლთანაა დაკავშირებული. „ ... თავდაპირველად ღვთის სიტყვით ცა და დედამიწა წყლისგან შეიქმნა: ამიტომ იმდროინდელი სამყარო დაიღუპა, წყალმა გაანადგურა. ამჟამინდელი ცა და დედამიწა, იმავე სიტყვით, ცეცხლისთვის იქნა შენარჩუნებული განკითხვის დღისათვის და უკეთურ ადამიანთა დასაღუპავად  ... ალმოდებული ზეცა და  სტიქიები გაქრება“54. უძველესი დროიდან ასე აღნიშნავდნენ ენერგიას, რომელიც ბობოქრობს და თავს იყრის კაცობრიობაში, სანამ არ დადგება განკითხვის დღე. იქნება ეს რევოლუცია, კარნავალი ან ორივე ერთად, ჯერჯერობით უცნობია, მაგრამ რომ განკითხვის დღეა -  უდავოა.  ყველა ათვისებული ტიპის ენერგიის ქვეყანაში ბოლოს და ბოლოს მოიძებნა ადამიანი, რომელმაც გამოამჟღავნა სულმოკლეობის მშვენიერი მაგალითი, შეძლო საინტერესო გაეხადა „ენტროპია“, - გამოვიყენებ ბახტინის სიტყვებს, - თუმცა მისთვის, როგორც კარნავალის თეორეტიკოსისთვის, ენტროპია არ იყო საინტერესო. ეროფეევმა  მოახერხა ბევრის დარწმუნება, რომ სუპერმაღალ ენერგიათა ეპოქაში განსაკუთრებული ღირსებააა, რაც იმაში გამოიხატება, რომ თავის მხრივ შესძინოს მას სულ ცოტა ენტროპია. ენტროპია შეჰმატოს  ენერგიის ცეცხლს. გამოავლინოს სულგრძელობა სულმოკლეობის გზით.  ენტროპიამ შეიპყრო მთელი მისი არსება. ენერგია არ გამოიხატებოდა მის სახეზე. შემიძლია გაგიზიაროთ ჩემი პირადი შთაბეჭდილება, თუმცა მწირი. ვენედიქტ ეროფეევი ორჯერ მყავს ნანახი, და ორივეჯერ განმაცვიფრა თავისი სახის ფერით. პირველად - ეს იყო 70-იანი წლების მეორე ნახევარში - სახე უკვე  ყავისფერი ჰქონდა. არა გარუჯვის, არა ბუნებრივი შავგვრემანობის გამო, არამედ მიწის ფერი, თითქოს მიწას იყო ჩახუტებული და ისე ეძინა, თუმცა სინამდვილეში ახლახან ადგა საწოლიდან. ხოლო როცა მეორედ ვნახე, 80-იანი წლების ბოლოს, სახე მთლიანად თეთრი ჰქონდა.  არა ფერმკრთალი, არამედ განათებული, თითქოს ცარცით დასვრილი. თუმცა იმყოფებოდა მხიარულ ლიტერატურულ კაფეში საღამოზე პოეტებსა და უცხოელებთან ერთად. ასე დამრჩა მეხსიერებაში მისი ორი სახე: ერთი - მიწის, მეორე - ცარცის ფერი. ენტროპიის ორი ფერი. რა თქმა უნდა, აქ შეინიშნებოდა სიცოცხლის ფენომენალურობა და სიკვდილის ნოუმენალობა, გლეხის წარმოშობა და მხატვრის ბედი, მაგრამ  სისხლსავსეობის და სიწითლის არავითარი ენერგია არ თამაშობდა მის სახეზე - ამის თავდები ვარ. ამიტომ მჯდომარეთა, მოსიარულეთა და მდგომარეთა საზოგადოებაში ის ყოველთვის ამჯობინებდა წოლას, რაც მისთვის შენელების საშუალების მანიშნებელი იყო. ალბათ, დროთა განმავლობაში, ეროფეევის ფლოსტები ისეთივე ცნობილი გახდება, როგორც ობლომოვის ხალათი55. მხოლოდ ობლომოვი იყო მსუქანი და ზარმაცი, ხოლო ეროფეევი  სუსტი და მობილური. მისი უხალისობა საკუთარ თავზე მუშაობის შედეგია. ის წვეთ-წვეთ იწურავდა ენერგიას, არ იყო აყოლილი ინერციას, არამედ ქმნიდა მას. როგორც ღმერთმა შექმნა სამყარო არაფრისგან, ისე ეროფეევი ქმნიდა ენტროპიას თანდაყოლილი ენერგიისგან. ობლომოვი პერსონაჟად დარჩა. ეროფეევი გახდა ავტორი.  საჭმელიც კი, რომლის დროს ზარმაცი ობლომოვიც კი იჩენდა გაწაფულობას, ვენიასთვის იყო შენელების გზა. თითქმის ყოველთვის მშიერი, ის არასოდეს ჩქარობდა შიმშილის დაკმაყოფილებას. ვენიას არა-სიხარბესთან დაკავშირებით ყველა მოგონება საოცრად თანმხვედრია. „როცა საჭმელად ჯდებოდნენ, მიუხედავად იმისა, რომ ომის დროს შიმშილობა იყო, ყველაფერი ჰქონდათ ნორმის მიხედვით, ნაჭერ-ნაჭერ, - ის ყოველთვის ნელა ჭამდა, ინტელიგენტურად, აკურატულად და დიდხანს, ყოველგვარი სიხარბის გარეშე“  (ნინა ფროლოვა, ვენიას და). „... ვენედიქტი ძალიან ფრთხილად, პურის ნაჭერით იღებდა მთლიანად/ერბოკვერცხს ტაფიდან. მას ყოველთვის შიოდა, მაგრამ ამას გამოხატავდა მორცხვად, არ ჭამდა ხარბად და პურის ნაჭერით ძალიან დელიკატურად მოქმედებდა“ (ლიდია ლიუბჩიკოვა). „ის ყველაფერში ავლენდა დახვეწილობას. ჩვენ ერთად 15 წელი ვიცხოვრეთ, და არ მახსოვს, რომ მას ხარბად ეჭამა“ (გალინა ეროფეევა). „საერთოდ ვერ ვიხსენებ მის სახეზე ყბის მოძრაობას, არ მახსოვს საღეჭი მოძრაობები, ვენიასთვის ეს არ იყო დამახასიათებელი“ (იგორ ავდიევი) 56 . საერთოდ არ ჰგავდა საკარნავალო ღორმუცელას - მას საღეჭი რეფლექციც კი არ ჰქონდა გამოხატული! რომ არაფერი ვთქვათ „გაღებულ პირსა“ და „მსუქან მუცელზე“, - კარნავალის  აუცილებელი ატრიბუტის შესახებ, კოსმიური ენერგიის ვულკანური ამოფრქვევა გაუმაძღარი ღორმუცელობის ფორმებში57.  თუ დავფიქრდებით, მე-20 საუკუნის ისტორიული ენერგია ყველაზე მეტად იღვიძებდა სწორედ ამ საღეჭ-საყლაპავი ინსტინქტით, რომელიც ყველაზე საბრძოლო იდეოლოგიამ აიღო საყრდენ წერტილად, რათა სამყარო შეეცვალა. ამ საუკუნის სახე - იმპერიალისტურ-კომუნისტურ-ფაშისტურ-კოსმოსურ-იდეოლოგიური-ატომურ-ენერგეტიკული - გროტესკულია ამ სიტყვის პირდაპირი, ბახტინისეული მნიშვნელობით.  „გროტესკული სახე, არსებითად, გამოიხატება ღია პირით, - ყველაფერი დანარჩენი მხოლოდ ამ პირის ჩარჩოა, ამ ღია და შთამნთქმელი სხეულის უფსკრული“58. სწრაფი და სწორი განაწილება - ასე  შეიძლება განისაზღვროს კაცობრიობის ისტორიის ამ ყველაზე მშიერი და აჩქარებული საუკუნის პათოსი, რომელიც განაწილების ყველა გმირობის შემდეგ უნდა დასრულებულიყო, ბახტინის უტოპიის სულისკვეთებით, საყოველთაო ჭამის მხიარული დღესასწაულით. „შიმშილი მართავს მსოფლიოს“ - ეს უძველესი ტრუიზმი ფილოსოფიურ მოძღვრებას დაედო საფუძვლად, ხოლო  შიმშილის სწრაფი დაკმაყოფილება -  მსოფლიო ისტორიის წმინდა მოვალეობას და მიზანს წარმოადგენს59.  მარქსიზმის ფუძემდგებლებისთვის, რომლებსაც ვენია დეტალურად შეისწავლიდა მოვალეობისა და ცნობისმოყვარეობის გამო, „ინდივიდის ფიზიკური თვითწარმოება“ ისტორიის ზამბარაა, პირველადი ფაქტი, საიდანაც იზრდება მწარმოებლური ძალები და მწარმოებლური ურთიერთობები, ასევე წინააღმდეგობები მათ შორის, რომლებიც იწვევენ რევოლუციას და მშიერთა ტრიუმფს მაძღრებზე, რაც დიალექტიკურად უნდა ნიშნავდეს მაძღრობის ტრიუმფს შიმშილზე. კარნავალის თეორია, ამ თვალსაზრისით, რევოლუციის თეორიის დასასრულია, როცა კომუნისტური პროგრამის თანახმად, „საზოგადოებრივი სიუხვის ყველა წყარო მოედინება სრული ნაკადით“60 და საყოველთაო-სახალხო სხეული,  მშანლი,თქმე ოფლიანი, გამოავლენს საკუთარ თავს სადღესასწაულო სიუხვეში, როგორც „მზარდი, ამოუწურავი, გაუნადგურებელი, მოჭარბებული, რომელიც  სიცოცხლის მატერიალური საწყისის მატარებელია  ... „61.  და რა თქმა უნდა, ამ საწყისს, რომელიც თავიდან ბოლომდე ხელში ჩაგიგდებს, ვერსად გაექცევი. „სანამ კარნავალი მიმდინარეობს, არავისთვის არ არსებობს სხვა ცხოვრება, გარდა კარნავალურისა. მას ვერსად გაექცევი, რადგან კარნავალს არ აქვს საზღვრები სივრცეში. კარნავალის დროს შესაძლებელია მხოლოდ მისი კანონების მიხედვით ცხოვრება, ანუ კარნავლის თ ა ვ ი ს უ ფ ლ ე ბ ი ს კანონების მიხედვით“ 62.  მხოლოდ თავისუფლების კანონების მიხედვით - ეს მკაფიოდ ჟღერს, თითქმის ჩეკისტურად. მაგრამ ვენიჩკა? პირველად შფოთიან კარნავალურ წრეში დიდება იძენს არა დარდიმანდობას, არამედ დელიკატურობას და მორიდებულობას, სიტყვების „ანგელოზის“ და „ჩვილის“ გამოყენების უნარს ყოველგვარი მასხრობის და ისტერიული სიცილის გარეშე. პერანგის საყელო გახსნილი კი არ აქვს, არამედ  გულმოდგინედ შეკრული. მას ღორმუცლობა კი არ ახასიათებს, არამედ ერბოკვერცხის ყოველი ლუკმის ფრთხილად აღებას პურის ნაჭერით. და უკვე აბსოლუტურად ზღაპრულად გამოიყურება ადამიანი, რომელმაც მთელი თავისი დუხჭირი ცხოვრების განმავლოვაში შეძლო იმის მოხერხება, რომ  ერთხელაც არ გაეფუჭებია ჰაერი. „ეს კი ის ცნობილი ვენიჩკა ეროფეევია. ბევრი რამით არის ცნობილი, მაგრამ, უმეტესად, რა თქმა უნდა, იმით, რომ მთელი ცხოვრების განმავლობაში ერთხელაც არ გაუფუჭებია ჰაერი ... -როგორ!! არასოდეს!! - ქალბატონები გაოცებულები არიან და მიყურებენ. - არც ერ-თხელ !!  მე, რა თქმა უნდა, დარცხვენილი ვარ“ ო, ენერგიის დარცხვენილო ჩამქრობელოო! ასეთი მითი ჯერ არ გვქონია .    დასკვნა     როგორც ჩანს, უკვე ახლოვდება „პოსტმოდერნისტული“ ერის დასასრული, რომელმაც მე-20 საუკუნის დაღლილობა გამოავლინა. საუკუნე დაიწყო ნათელ მომავალში სადღესასწაულო შესვლით და მთავრდება პაროდიით კაცობრიობის ყველა წარსულ ეპოქაზე. ყველაფერს, რის შთანთქმაც უპრეცედენტო იდეური თავდავიწყების დროს საუკუნემ მოასწრო, ახლა ამოაფრქვევს საზიზღარი თვითგამეორების და დამცინავი ციტატების სახით. თუ ეროფეევს დავესესხებით, შეიძლება ითქვას, რომ ყველა საუკუნეს აქვს ფიზიკური, სულიერი და მისტიკური მხარე65 - და ახლა საუკუნეს გულისრევა ეწყება სამივე მხარეს, განსაკუთრებით მსოფლიოს მეექვსე ნაწილში, რომელიც უფრო ძლიერად დაზარალდა ასწლიანი გაბმით სმის შედეგად. მიმდინარეობს შთანთქმულ ტერიტორიათა ამონთხევა, ბუნების დაბინძურებული ნაწილის, ფუძემდებელთა მოძველებული იდეების - და ყველაფერი, რაც ასე აცხარებდა და ათრობდა, ახლა ცივი პირსაქმული მასით ფარავს არაშორეული ღრეობის ადგილს.      საუკუნე საკუთარმა თავმა დაღალა - მაგრამ უკვე დაგროვდა დაღლილობა და ამ დაღლილობის გამო ასწლეულსაც ეზარება ახალ პაროდიათა სარკეში თავის გაფერმკრთალებულ გამოსახულებათა გამრავლება ... ჩნდება რაღაც ახალი სერიოზულობის გრძნობა, რომელიც ამოწმებს საკუთარი თავის სიცილის უნარს - და არ იცინის. ამოწმებს საკუთარი თავის გამბედაობის უნარს  - და ვერ ბედავს. ძალიან მშვიდი სერიოზულობაა, სულმოკლეობას ჰგავს, რაღაცის დაფრთხობის შიშს, ჩემს თავსა და სამყაროში. „ო, მთელი სამყარო, თითოეული ამ სამყაროში რომ იყოს ახლა, ისევე როგორც მე მდუმარე და მოშიშარი!“      მითში ეროფეევის შესახებ ჩვენ გვეხსნება სენტიმენტალურობა მისი განვითარების გარკვეულ ახალ ბრუნზე, სენტიმენტალურობა, რომელშიც უკვე შესულია და ათვისებული კარნავალური და პაროდიული ეფექტი. განა სიგიჟე არ უნდა იყოს იმის ვარაუდი, რომ 21-ე საუკუნე შეიძლება გახდეს სენტიმენტალურობის საუკუნე? და როგორც მე-20 საუკუნე ეძებდა თავისთვის წინასწარმჭვრეტელურ მსგავსებას ბაროკოს ეპოქაში, მისი ფანტასტიკური დახვეწილობით, დრამატული დაძაბულობით და სავსე ენერგიით, ასევე მიმართავს 21-ე საუკუნე სენტიმენტალურობას, ჩაფიქრებულობას, წყნარ მედიტაციას, დახვეწილ მელანქოლიას? ყველაფერი ხმამაღალი გაგვაღიზიანებს: მრისხანების, ხარხარის აფეთქება. მასების აჯანყება, რომელიც იწინასწარმეტყველა ორტეგა-ი-გასეტმა,  დასასრულს მიუახლოვდება და მასთან ერთად დასრულდება რევოლუციისა და კარნავალის ესთეტიკა. ადამიანები საკუთარ თავს მოუსმენენ და, შესაძლოა, ანგელოზთა ხმაც გაიგონონ, ცხვირსახოცებით ცრემლებს მოწმენდენ უდანაშაულო ბავშვებს, მაგრამ  ბავშვის თითოეული ცრემლისთვის არ აღდგებიან ღმერთის წინააღმდეგ და არ შეცვლიან სამყაროს წესრიგს. ბერდიაევი, როგორც მოგეხსენებათ, ცდილობდა კომუნისტური რევოლუცია გამოეყვანა რუსი ხალხის ამაღლებული სენტიმენტალურობიდან, რომელიც, როგორც ამბობდნენ, ისე მგრძნობიარე იყო სხვისი ტანჯვის მიმართ, რომ მზად იყო გაენადგურებინა მთელი უსამართლო სამყარო, ოღონდ თანაგრძნობა გამოეხატა მისი მსხვერპლის მიმართ. ბელინსკიც ხომ წერდა მისი თავშეუკავებელი  სიყვარული შესახებ კაცობრიობის მიმართ: „იმისათვის, რომ მისი ნაწილი მაინც იყოს ბედნიერი, ვფიქრობ, ცეცხლით და მახვილით გავანადგურებდი დანარჩენ ნაწილს“. მაგრამ რევოლუცია არ არის მოწიფული სენტიმენტალურობა, არამედ  გრძნობების მძიმე ტვირთისგან განთავისუფლების სურვილია. რევოლუცია - გრძნობების მოუთმენლობაა, უუნარობა ბოლომდე იგრძნოს საკუთარი თავისადმი სიბრალული - სურვილია შეწყვიტოს და ჩაახშოს ყველა გრძნობა მყისიერი პრაქტიკული გასვლით მისგან.      სენტიმენტალურობა ამ თვალსაზრისით რევოლუციურობის საპირისპიროა, მას უყვარს გრძნობები, როგორც ასეთი, როგორც სულის აღზრდა და სულის არსებობის მიზანი. სენტიმენტალურობა, ფაქტობრივად, ნიშნავს მგრძნობელობას. მაგრამ 21-ე საუკუნის მგრძნობელობაარ იქნება პირდაპირი განმეორება მე-19 საუკუნის მგრძნობელობისა. ის არ დაიწყებს ქვეყნის დაყოფას ამაღელვებელსა და საშინელზე, სასიამოვნოსა და ამაზრზენზე. იგი აღიქვამს უამრავ ანტიგრძნობას. იგი დაიბრუნებს ყველაფერს, რაც მოწყვიტეს მგრძნობელობას და რაც მის წინააღმდეგ წარმართეს მე-19 და მე-20 საუკუნეებმა - კოშმარი, ფანტაზიები, კატასტროფები, რევოლუციები. ყველაფერი, რაც ახშობდა გრძნობებს, გაამძაფრებს მათ. მგრძნობიარობა მონახავს საშუალებას გაუღიმოს საშინელსა და კანონზომიერს. ღიმილი არ არის იგივე, რაც პაროდია: ეს არაა გრძნობების განდგომილება, არამედ ანტიგრძნობების საშუალებაა. მგრძნობიარობა გათავისუფლდება მიმოქცევაში მყოფი სქემებისგან, იმ ტყვეობისგან, რომელშიც მას კვლავ ამყოფებდა კლასიციზმი, რომელმაც თავად გრძნობებს დაუწესა წესები. შესაძლებელი იქნება ყველაფერი იგრძნოთ და ყოველმხრივ ჩაწვდეთ თითოეული საგნის სენსიურობას და შეგეშალოთ სხვა საგნების მიერ გამოწვეულ გრძნობებს. მე-18 საუკუნის მემკვიდრეობიდან ყველაზე მეტად დაფასდება იუმორი, სტერნი და ჟან პოლი 21-ე საუკუნის ფავორიტები გახდებიან. და მაშინ - ღმერთმა იცის - ვენედიქტ ეროფეევის დახმარებით აღორძინდება სენტიმენტალური ტრადიციის მემკვიდრეობითობა, რომელიც მე-18 საუკუნედან 21-ში გადავა. და ვენიჩკა, სასაცილო და სიბრალულის გამომწვევი მოთხრობის გმირი, მოულოდნელად აღმოაჩენს თავის ადგილს რუსული ბიბლიოთეკის იმავე თაროზე, რომელზეცაა კარამზინის ლიზა. საბრალომ, თავი დაიხრჩო ტბორში. ან როგორც ვენია ეროფეევის სხვა ნაწარმოებიდან: „მე შემეძლო თავის დახრჩობა საკუთარ ცრემლში, მაგრამ არ გამომივიდა“. 67      ყოველ შემთხვევაში, 21-ე საუკუნეში ალბათ მოიძებნება ბევრი კუთხე, სადაც გმირობას არ ექნება ადგილი, სადაც მკითხველი ჩუმად დახრის თავს ვენიას წიგნზე, ხოლო მერყევი ანგელოზები მოფრინდებიან მასთან და დაიწყებენ მასთან საუბარს ვენიას ენაზე. და რაც არ უნდა ერქვას ამ იდუმალებით მოცულ საუკუნეს,  ის ასევე იქნება შიშის და დელიკატურობის საუკუნე, მგრძნობიარე ბახუსობის საუკუნე.  1992 წლის აპრილი თარგმანი მ.ფ.ლ   01/07/2018 (c) ============  http://upliftconnect.com/wetiko-the-downfall-of-humanity/?utm_source=UPLIFT&utm_campaign=c552e3c3d5-EMAIL_CAMPAIGN_2017_06_08&utm_medium=email&utm_term=0_19c1fc07c2-c552e3c3d5-112970845  The New World fell not to a sword but to a meme." ~ Daniel Quinn I don’t know who discovered water, but I can tell you it wasn’t a fish." - Marshall McCluhan The world today hangs by a thin thread, and that thread is the psyche of man. [i] ~C. G. Jung  Thanatos A contribution to the understanding of the collective shadow  “Thanatos” by M. Winther  http://mlwi.magix.net/thanatos.htm https://thoughtsfromthemiddleseat.com/2011/02/28/explaining-thanatos-the-death-drive/  http://www.heretical.com/sgs-2004/tfae.html  https://www.psysovet.ru/threads/9486/  brainwashing & mind control techniques.. Religion= fear of self .=split mind=schizophrenia Manchurian Candidate The term "brainwashing" came into common language through the work of American journalist Edward Hunter who was an expert of Oriental issues; the very word being the direct translation of Chinese "hsi-nao". By "hsi-nao" the Chinese meant certain techniques in dealing with adversaries and/or training of officials. To the Western usage the term "brainwashing" spread in the 1950s through several publications depicting the treatment of American soldiers at Chinese prison camp during the Korean War 1950-1953. Below is a list of the usual brainwashing/mind control techniques used in schools, hospitals, army, religious cults, totalitarian states; with political prisoners and dissidents, mentally insane, some versions of psychoterapy, etc., etc. "Indoctrination" is a more slight and more subliminal form of brainwashing (e.g. commercials). However, these concepts are nothing short of controversial and open to various interpretations, which should be kept in mind while perusing the Web sources below. 1) HYPNOSIS - Inducing a high state of suggestibility, often thinly disguised as relaxation or meditation. a. Repetitive Music (most likely with a beat close to the human heart 45 to 72 beats per minute). Most likely used during "study sessions" as the teacher will say the music helps you relax and concentrate better! b. Voice Roll -- A "voice roll" is a patterned, paced style used by hypnotists when inducing a trance. It is also used by many lawyers, several of whom are highly trained hypnotists, when they desire to entrench a point firmly in the minds of the jurors. A voice roll can sound as if the speaker were talking to the beat of a metronome or it may sound as though he were emphasizing every word in a monotonous, patterned style. The words will usually be delivered at the rate of 45 to 60 beats per minute, maximizing the hypnotic effect. c. Room "Feel" - The way a room feels is essential to hypnotizing unknowing subjects. It needs special lighting, florescent lights are best because they aren't too dim, but aren't too harsh. Also, Room Temp helps a bit, usually a little cooler than normal room temperature. You need to have the unknowing subjects very relaxed, perhaps even close to falling asleep. 2) PEER GROUP PRESSURE - Suppressing doubt and resistance to new ideas by exploiting the need to belong. 3) "LOVE BOMBING" - Creating a sense of family through physical touch, thought & feeling sharing and emotional bonding. 4) REJECTION OF OLD VALUES - Accelerating acceptance of new lifestyle by constantly denouncing former beliefs and values. 5) CONFUSING DOCTRINE - Encouraging blind acceptance and rejection of logic through complex lectures on an incomprehensible doctrine. 6) METACOMMUNICATION - Implanting subliminal messages by stressing certain key words or phrases in long, confusing lectures. 7) REMOVAL OF PRIVACY - Achieving loss of ability to evaluate logically by preventing private contemplation. 8) DISINHIBITION - Encouraging child-like obedience by orchestrating child-like behaviour 9) UNCOMPROMISING RULES - Inducing regression and disorientation by soliciting agreement to seemingly simple rules which regulate mealtimes, bathroom breaks and use of medications. 10) VERBAL ABUSE - Desensitizing through bombardment with foul and abusive language. (Physical abuse, such as torture, is the more extreme form of this.) 11) SLEEP DEPRIVATION AND FATIGUE - Creating disorientation and vulnerability by prolonging mental an physical activity and withholding adequate rest and sleep. 12) DRESS CODES - Removing individuality by demanding conformity to the group dress code. 13) CHANTING OR SINGING - Eliminating non-cult ideas through group repetition of mind-narrowing chants or phrases. 14) CONFESSION - Encouraging the destruction of individual ego through confession of personal weaknesses and innermost feelings of doubt. 15) FINANCIAL COMMITMENT - Achieving increased dependence on the group by 'burning bridges' to the past, through the donation of assets. 16) FINGER POINTING - Creating a false sense of righteousness by pointing to the shortcomings of the outside world. 17) ISOLATION - Inducing loss of reality by physical separation from family, friends, society and rational references. 18) CONTROLLED APPROVAL - Maintaining vulnerability and confusion by alternately rewarding and punishing similar actions. 19) CHANGE OF DIET - Creating disorientation and increased susceptibility to emotional arousal by depriving the nervous system of necessary nutrients through the use of special diets and/or fasting. Also applying drugs for these purposes fall in this category. 20) GAMES - Inducing dependence on the group by introducing games with obscure rules. 21) NO QUESTIONS - Accomplishing automatic acceptance of beliefs by discouraging questions. 22) GUILT - Reinforcing the need for 'salvation' by exaggerating the sins of the former lifestyles. 23) FEAR - Maintaining loyalty and obedience to the group by threatening soul, life or limb for the slightest 'negative' thought, word or deed. Three Principles of Re-Education 1) REPETITION - Going through the same subject over and over again until it is known by heart. 2) ACTIVITY PEDAGOGICS - The subjects are never left alone nor give any private time of their own, they are always in activity. 3) CRITICISM AND SELF-CRITICISM - The subjects are supposed to feel uncertain; under the constant threat of being humiliated and despised https://www.women.com/alisegel/lists/i-first-learned-to-hate-other-women-in-4th-grade https://www.theodysseyonline.com/why-do-women-hate-on-other-women https://www.huffingtonpost.com/entry/women-policing-women-the-prison-of-belief_us_58d4f098e4b06c3d3d3e6c7e https://medium.com/@anthoknees/women-have-a-right-to-hate-men-df41b4de3842 https://www.avvo.com/legal-answers/can-i-sue-a-pastor-and-a-church-for-slander-and-de-1809122.html უნდა მოისპოს ის ვინც ხელს აღმართავს წმინდათა წმინდაზე, ადამიანის სულზე, ვინც საშინლად გასტანჯავს ადამიანის ტვინს და სხეულს! (ადამიანური კანონი) http://upliftconnect.com/what-is-epigenetics/   Поэт Я чужой в этом мире. Я чужой, и в этой отчужденности – гложущая тоска и лютое одиночество, но она всегда будит во мне мысли о чудесной неведомой родине и наполняет мои сны видениями далекой земли, никогда прежде не открывавшейся моему взору. Я чужой среди своих близких и друзей; повстречав кого-нибудь из них, я спрашиваю себя: «Кто это, откуда я знаю его, какой закон связал меня с ним, почему я должен подойти к нему и заговорить?» Я чужой своей душе, и когда слышу собственные слова, слух дивится моему голосу. Когда порой я наблюдаю, как мое сокровенное «Я» смеется или плачет, дерзает или страшится, все мое существо изумляется самому себе, а дух мой жаждет вникнуть в мой дух. Но нет, я остаюсь все в той же безвестности, нераспознанный, повитый пеленами тумана, укрытый завесой безмолвия. Я чужой своему телу и всякий раз, когда гляжусь в зеркало, улавливаю в своем лице нечто такое, чего не чувствует моя душа, и читаю в глазах такое, чего не хранят тайники сердца. Я иду по улицам города, и юноши преследуют меня с криками: «Глядите-ка, слепец! Дадим ему посох – пусть опирается на него!» Я кидаюсь прочь, но меня настигают девушки, хватают за полы одежды со словами: «Он глух, точно скала, наполним его слух напевами страстной и пылкой любви!» Я вырываюсь из их рук, бегу не оглядываясь, но наталкиваюсь на мужчин, которые, обступив меня, говорят: «Он нем, как могила, так поможем ему развязать язык!» В страхе я спешу их покинуть, но встречаю на пути толпу стариков, которые дрожащими пальцами указывают на меня и молвят: «Это безумец, потерявший рассудок на пастбищах злых духов!» Я чужой в этом мире. Я чужой, и хотя странствовал по всему свету, не нашел отчего края и не встретил ни единого человека, кто бы узнал меня и внял мне .Джебран Халиль Джебран https://veilofreality.com/2017/01/08/donald-trump-and-the-shadow-of-america/  https://thoughtsfromthemiddleseat.com/2011/02/28/explaining-thanatos-the-death-drive/   Everything that irritates us about others can lead us to an understanding of ourselves. There is no coming to consciousness without pain. People will do anything, no matter how absurd, in order to avoid facing their own Soul. Everyone carries a Shadow, and the less it is embodied in the individual’s conscious life, the blacker and denser it is. When an inner situation is not made conscious, it appears outside as fate.” ~ Carl G. Jung “At every turn, the synthetic culture of Empire implores us to throw our hearts and minds into unconscious polarization. It wants us to radicalize ourselves to either patriot or terrorist, believer or atheist, white or black, liberal or conservative, strong or weak, and then embark on an endless crusade to reform, condemn, or destroy the other side. This one-way polarization renders all participants impotent, regardless of which side they pick. This subtle but devastating trick deactivates our will and we automatically forfeit our capacity to rule ourselves. Lost in unconscious polarization, we serve Empire. Mass culture is a control mechanism that devalues the individual. It is aimed solely at promoting collectivism. It seeks to enforce the dependence of the individual human on a collective group and the priority of group ideologies over individual life paths. It is, at the base level, the very heart of socialism, communism, fascism and totalitarianism. It employs nationalistic impulses to setup polarities of antagonism that exclusively benefits a set of ruling elites. At the top level, the elites fully comprehend that there are no distinct nations, ideologies or cultural imperatives to speak of. To them, there is only power and no power.” ~ Neil Kramer “[Look] at what happened in 1914 – or for that matter at all that is and has been happening in human history – the eye of the Yogin sees not only the outward events and persons and causes, but the enormous forces which precipitate them into action. If the men who fought were instruments in the hands of rulers and financiers, these in turn were mere puppets in the clutch of those hidden [hyperdimensional] forces. When one is habituated to see the things behind, one is no longer prone to be touched by the outward aspects – or to expect any remedy from political, institutional or social changes; the only way out is through the descent of an [embodied] consciousness which is not the puppet of these forces but is greater than they are.” ~ Sri Aurobindo Все по "1984 году" Оруэлла: "И не имеет никакого значения идет ли в данный момент война или нет, а поскольку окончательная победа вообще невозможна - не важно выигрываем мы войну или проигрываем. Необходимо лишь состояние войны".  Хочу домой. Туда, где все свои - дома и люди, люди и дома. Врастаем, вырастая в них. Соври, ты, кто-нибудь, что я сошла с ума. Поверю! По поверьям и пойду, как по перилам, руки вдоль обрыва. Как масло рвется сжечь сковороду, Годивой вдоль огня. Я горделиво смолчу, скрывая голос - нет, не мой - единственный. И знать не дам. И сдохну. Прилизанная к жизни - внешне - стой, стоящий, не тебе знать колесо, кнут и пряник прелой радости, и воткнут шприцом врача в кровь вой: "Хочу домой".  Inna Kulishova 2018