https://mgtuts.com/ru/housing-planning/what-is-biophilic-architecture.html
რა არის ბიოფილური არქიტექტურა?
რა არის ბიოფილური შენობები?
ბიოფილური დიზაინი არისს არქიტექტურის მიმართ მიდგომა, რომელიც ცდილობს დააკავშიროს შენობის მაცხოვრებლები ბუნებას უფრო ახლოს. ბიოფილური დიზაინის მქონე შენობები მოიცავს ბუნებრივ განათებას და ვენტილაციას, ბუნებრივი ლანდშაფტის თავისებურებებს და სხვა ელემენტებს ადამიანებისთვის უფრო პროდუქტიული და ჯანსაღი საცხოვრებელი გარემოს შესაქმნელად.
რატომ არის მნიშვნელოვანი ბიოფილური არქიტექტურა?
შესავალი. ბიოფილურ დიზაინს შეუძლია შეამციროს სტრესი, გააუმჯობესოს კოგნიტური ფუნქციები და შემოქმედებითი უნარები, გააუმჯობესოს ჩვენი გუნება-განწყობა და დააჩქაროს გამოჯანმრთელება; იმისდა მიხედვით, თუ როგორ აგრძელებს მსოფლიოს მოსახლეობა ურბანიზაციას, ეს თვისებები უფრო მნიშვნელოვანი ხდება.
რას ნიშნავს ბიოფილური?
სიტყვა „ბიოფილია“ მომდინარეობს ბერძნულიდან „ფილია“, რაც ნიშნავს „სიყვარულს“. სიტყვასიტყვით ნიშნავს სიცოცხლის ან ცოცხალი არსებების სიყვარულს. ადამიანებს აქვთ ღრმად ფესვგადგმული სიყვარული ბუნებისადმი, რაც არის ინტუიციური და ბუნებრივი სურვილი, რომელიც აღბეჭდილია ჩვენს დნმ-ში.
არის თუ არა ბიოფილია კონცეფცია?
„ბიოფილია“ არის სიცოცხლისა თუ ცოცხალი სისტემების თანდაყოლილი სიახლოვე. ტერმინი პირველად გამოიყენა ერიხ ფრომმა ფსიქოლოგიური ორიენტაციის აღსაწერად ყველაფრის ცოცხალი და სასიცოცხლო მნიშვნელობისადმი მიზიდულობისკენ. … თუმცა ბიოფილიის ცნება ფრომმა დაასახელა, ის არაერთხელ იქნა შემოთავაზებული და განსაზღვრული.
როგორ ვახორციელებთ ბიოფილური დიზაინის რეალიზებას?
ბიოფილური დიზაინი ზრდის ბიომრავალფეროვნებას, ამცირებს სითბოს კუნძულის ეფექტს და ნახშირბადის ემისიებს. ამის მიღწევა შესაძლებელია მცენარეების, ხეების, მცენარეთა კედლების, მწვანე სახურავების და წვიმის ბაღების გზით გაშენებულ გარემოში, შენობებსა და ქალაქებში.
ვინ არის ბიოფილი?
: ადამიანის ჰიპოთეტური მიდრეკილება ჰქონდეს ბუნებაში ცხოვრების სხვა ფორმებთან ურთიერთობა ან მჭიდრო კავშირი: ბუნებასთან კომუნიკაციის სურვილი ან მიდრეკილება. ბიოფილია არის ტერმინი, რომელიც შემოიღო ნატურალისტმა ჰარვარდიდან დოქტორმა Х.
ბიოფილური დიზაინი ძვირია??
ბევრი ფიქრობს, რომ ბიოფილური დიზაინი ძვირი უნდა იყოს, მაგრამ საბედნიეროდ, ეს ასე არ არის. ეს იმიტომ ხდება, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ბიოფილურ დიზაინს შეიძლება დასჭირდეს საწყისი ინვესტიცია, გრძელვადიან პერსპექტივაში მას დივიდენდები მოაქვს, როგორც ეკოლოგიურად, ასევე ფინანსურად.
როგორია ზოგიერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ბიოფილური სტრატეგია?
გთავაზობთ რამდენიმე მაგალითს:
გამოიყენეთ ბუნებრივი ფორმები და ფორმები. …
გამოიყენეთ ბუნებრივი მასალები. …
გამოიყენეთ ბევრი დღის სინათლე. …
გამოიყენეთ ბუნებრივი ვენტილაცია. …
გამოიყენეთ ლანდშაფტური დიზაინი, რომ მოხდეს აღდგენა და თქვენი დაკავშირება თქვენო მიწის ეკოლოგიასთან. …
გამოიყენეთ ფერები. …
გარე ხედვის დიზაინი („პროსპექტი და თავშესაფარი“)…
დიზაინი სანახავად ...
სად შეიძლება ბიოფილური დიზაინის შესწავლა?
ცოხალი არქიტექტურის აკადემია ახლა გთავაზობთ ბიოფილური დიზაინის ონლაინ კურსს. შემუშავებული Terrapin, „ბიოფილური დიზაინი: მეცნიერება, თეორია, ეკონომიკა და პრაქტიკა“ წარმოადგენს ერთსაათიან კურსს, რომელიც ხსნის ადამიანისა და ბუნების კავშირს ხელოვნურ გარემოში. … შეიტყვეთ მეტი ცოცხალი არქიტექტურის აკადემიის შესახებ.
==
https://opuscontract.ru/blog/stili-i-napravleniya/biofilnyy-dizayn/
ბიოფილია. ბუნება სტრესის წინააღმდეგ ბრძოლაში
რა შეუძლია კარგ ბიოფილურ დიზაინს? როგორ ზრდის ინტერიერში ბუნებრივი ელემენტები ცხოვრებით კმაყოფილების დონეს.
როდესაც კითხულობთ სიტყვებს „ბეტონის ჯუნგლები“, ალბათ, წარმოგიდგენიათ ფოლადისა და ცემენტისგან აშენებული მრავალი მაღალი, უსიცოცხლო და კუშტი შენობა, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, უსიცოცხლო და ნაცრისფერი, რომელიც სულაც არ ჰგავს ნამდვილ ჯუნგლებს, სიცოცხლით, ყვავილებით და სიმწვანით სავსეს. და სხვანაირად შეიძლება იყოს? დიახ, შეიძლება!
კაცობრიობა აგრძელებს ქალაქებში მიგრაციას. ბუნების ჩართვის აუცილებლობა ჩვენი ქალაქის გარემოსა და ინტერიერში როგორც არასდროს ნათელია. ვინაიდან კორონავირუსის შემდეგ მომავალს ჩვენ ვუყურებთ ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობაზე გაზრდილი ყურადღებით, ახლა დადგა დრო ყურადღება მივაქციოთ ყველა იმ უპირატესობეს, რომელიც შეიძლება შემოგვთავაზოს ბიოფილურმა დიზაინმა.
სიტყვა ბიოფილია პირველად გამოიყენა ფსიქოლოგმა ერიხ ფრომმა 1964 წელს. მან ის აღწერა, როგორც „სიცოცხლის და ყველა ცოცხალი არსების მიმართ მგზნებარე სიყვარული“. ამ კონცეფციის პოპულარიზაციაში დიდ წვლილი მიუძღვის ამერიკელ ბიოლოგს ედვარდ ო. უილსონს, რომელმაც 1984 წელს გამოაქვეყნა წიგნი „ბიოფილია“. მან ბიოფილია განსაზღვრა, როგორც „სიცოცხლის სხვა ფორმებთან შეერთების სურვილი“.
ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში, ბიოფილია აღიარებულია სამეცნიერო და დიზაინერული საზოგადოების მიერ. ჩატარდა კვლევები, რომლებმაც დამაჯერებლად დაამტკიცეს ბუნებასთან ურთიერთქმედების დადებითი სარგებელი. დამტკიცებულია, რომ ბუნებასთან ურთიერთქმედება ხელს უწყობს პროდუქტიულობის გაზრდას, სტრესის დონის შემცირებას, სწავლის დროს დამახსოვრების შეკავების გაუმჯობესებას და ავადმყოფობისგან გამოჯანმრთელების სისწრაფეს.
ბიოფილური დიზაინი დღეს ბევრად მეტია, ვიდრე უბრალოდ მცენარეების დამატება სივრცეში, ეს არის გარე სამყაროსთან მულტი-სენსორული ურთიერთობის განვითარების სტრატეგია. ის იმყოფება ეკოლოგიური მოძრაობის, Wellness-ის პრინციპებისა და ადამიანზე ორიენტირებული დიზაინის კვეთაზე.
ბიოფილური დიზაინის მთავარი მიზანია შექმნას ხელსაყრელი გარემო ადამიანებისთვის, როგორც ბიოლოგიური ორგანიზმებისთვის, რომლებიც ბინადრობენ თანამედროვე ტექნოლოგიურ სამყაროში. მიუხედავად იმისა, თუ რამდენად არის ჩვენთვის ნაცნობი ეს ცნება, ჩვენ ვიცით, რომ ბიოფილური დიზაინი მუშაობს, რადგან ჩვენ ყველას გვჭირდება მეტი „ბუნება“.
ახლა უფრო მეტად, ვიდრე ოდესმე, კომპანიები ცდილობენ შეცვალონ თავისი წარმოდგენა იდეალური ოფისის შესახებ, სასტუმროებისა და რესტორნების სტუმრები ეძებენ უფრო ეკოლოგიურ, გააზრებულ სივრცეებს, რომლებიც ხელს უწყობს დასვენებას და აღდგენას. ბიომეტრიული არქიტექტურა აღმავლობის გზაზეა.
„მილიარდობით წლის განმავლობაში ბუნებამ ბევრი პრობლემა გადაჭრა, რომლის წინაშეც დღეს ყველა ვიმყოფებით“, - ამბობს ნაიჯელ ოსელენდი, ეკოლოგიური ფსიქოლოგიის მკვლევარი. თითოეული სახეობის წარმომადგენელმა ევოლუციის პროცესში იპოვა თავისთვის ის, რაც მუშაობს, რაც გადარჩენისთვის შესაფერისია და რაც უნდა დარჩეს. ბიომიმიკრია და ბიომიმეტიკა მომდინარეობს ბერძნული სიტყვებიდან bios, რაც ნიშნავს სიცოცხლეს, და mimesis, ასევე ნიშნავს მიბაძვას. ჩვენ განვსაზღვრავთ ბიომიმიკრიას, როგორც ბუნების საუკეთესო ბიოლოგიური იდეების მიბაძვის მეცნიერებას და ხელოვნებას ადამიანის პრობლემების გადასაჭრელად. ოსელანდი აღნიშნავს, რომ ბიოფილია არის ფართო ტერმინი, რომელიც მოიცავს ხმის, ტემპერატურის, ჰაერის ცირკულაციის და გარემოს სხვა ფაქტორებს.
ამრიგად, ბიოფილია ბევრად მეტია, ვიდრე მცენარეები და გამწვანება, ის ასევე არის ავეჯის, ხმების, ტემპერატურის, მასალების და სივრცეების მრავალფეროვნება.
მაგალითად, ლეონარდო და ვინჩიმ ბიომიმიკრია გამოიყენა ფრინველების შესასწავლად იმ იმედით, რომ შესაძლებელი გახდებოდა ადამიანის ფრენა, რამაც მოგვიანებით თვითმფრინავების შექმნა გამოიწვია. გამოყენებითი ბიომიმიკრია შეიძლება გამოყენებულ იქნას სამი გზით, ან ამ სამი გზის კომბინაციით:
ფორმა - მაგალითად, ბუნებრივი სტრუქტურების იმიტაციაა.
პროცესები - მაგალითად, ბუნებრივი პროცესების იმიტაცია.
სისტემები - მაგალითად, თვითრეგულირებადი ეკოსისტემების იმიტაციაა.
ბიოფილური დიზაინის ძირითად მეთოდებს პირველ რიგში მიეკუთვნება:
აქტიური მწვანე კედლები: მცენარეებისგან ან ხავსისგან აგებული ცოცხალი კედლები. მათ თითქოს გავყავართ გაზაფხულის ქუჩაზე, ზრდის პროდუქტიულობას და ასევე გვეხმარება ჰაერიდან ზოგიერთი დამაბინძურებელი ნივთიერების ამოღებაში.
განათების სისტემები ან ბუნებრივი განათება: დღისით კაშკაშა სინაღლეს შეუძლია გაზარდოს პროდუქტიულობა და ფოკუსირება, ასევე გაზარდოს ენერგია და გააუმჯობესოს მწარმოებლურობა კოგნიტური ამოცანების შესრულებისას. განათების სისტემებს, რომლებიც იმიტირებენ ბუნებრივ მზის ან რეალურ ბუნებრივ მზის სინათლეს, შეუძლია დაეხმაროს ცირკადული რიტმის შენარჩუნებას და გააუმჯობესოს ენერგია, განწყობა და პროდუქტიულობა შეხვედრების დროს.
გაწმენდილი და სათანადო ტენიანობის მქონე ჰაერი: ჰაერის გამწმენდებს აქტიურ მწვანე კედლებთან ერთად, რომლებიც ფილტრავენ ჰაერს, შეუძლიათ გაზარდონ ფოკუსირების უნარი, გააუმჯობესონ სასუნთქი ორგანოების ჯანმრთელობა.
იატაკის და ავეჯის მასალები: მოლაპარაკებებისთვის მოწყობილ ოთახებს ნახატიანი ხალიჩებით ან იატაკი და ავეჯი, რომლებიც იმიტირებენ ბუნებრივ ელემენტებს, როგორიცაა წყალი და ხეები, ხისგან ან ხის შპონისგან დამზადებულ მაგიდებს თათბირების ჩასატარებლად, შეუძლია გაზარდოს ყურადღება და მუშაობის ეფექტურობა.
ბუნება ფარულად, მაგრამ ძლიერად აამოქმედებს ფსიქოფიზიოლოგიას ბუნებრივი ფორმების შეუმჩნეველი ხიბლით და ამით ხელს უწყობს ყურადღებისა და კონცენტრაციის აღდგენას. შედეგია ცოცხალი ყურადღებიანობა, რომელიც ხელს უწყობს სტრესის შემცირებას და განახლებას, ასევე სტიმულირებს ცნობისმოყვარეობას და წარმოსახვას. ბიოფილიის უპირატესობები ბევრ ასპექტს მოიცავს. ბიოფილური დიზაინი ოპტიმიზებს პროდუქტიულობას, აღდგენის დროს, სასწავლო ფუნქციებს და საზოგადოების ერთიანობას.
ტექნობიოფილია ბუნების დამხმარე ალტერნატივაა.
ვირტუალური ტური პარკში ან სტუმრებისთვის ოთახების ციფრული მცენარეებით გაფორმება არ შეცვლის ჯანმრთელობისთვის სასარგებლო რეალურად გატარებულ დროს სუფთა ჰაერზე. მაგრამ როდესაც ქუჩაში გასვლა შეუძლებელია, ექსპერტები თვლიან, რომ ამ ალტერნატივებს აქვთ თავისი უპირატესობები. ტექნოლოგიები ცვლის ჩვენს ურთიერთობას ბუნებასთან, როგორც ჩვენ ვიცით.
ტექნოლოგიურ ბუნებას ანუ „ტექნობიოფილიას“ აქვს თავისი უპირატესობები; მასთან ურთიერთობა კარგად გვაგრძნობინებს თავს, რაც იწვევს ჩვენს თანდაყოლილ „ბიოფილიას“. მაგალითად, მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ საავადმყოფოებში ნაჩვენები ბუნების ვიდეოები მკვეთრად ამცირებს პაციენტების ტკივილს, რაც ვარაუდობს, რომ ბუნების დამამშვიდებელი ეფექტი ტრანსლირება ეკრანის საშუალებით ხდება. ჯანდაცვის სფეროში დამატებითმა კვლევამ აჩვენა, რომ ადამიანები, რომლებსაც აქვთ წვდომა ტექნოლოგიურ ან ორგანულ დიზაინის ელემენტებზე შენობაში, განიცდიან ნაკლებ სტრესს, აუმჯობესებენ განწყობას და კოგნიტურ ფუნქციებს.
დიზაინის სამყარო იცვლება. რა მოხდება, თუ ჩვენ შევძლებთ იგივე ფიზიკური, ფსიქოლოგიური და ემოციური უპირატესობების განცდას ბიზნეს ცენტრში ან სასტუმროში გადაადგილებისას, რასაც ტყეში სეირნობისას განვიცდით? რა მოხდება, თუ ჩვენ შეგვეძლება გამოვასწოროთ ჩვენი ურთიერთობა ბუნებასთან და გარდავქმნათ სტუმართმოყვარე გარემო ისე, რომ შენობები ბუნებრივ სამყაროსთან ჰარმონიაში ფუნქციონირებდეს?
გვინდა გვჯეროდეს, რომ ბიოფილური დიზაინი არ არის წარმავალი ტრენდი, არამედ არის პრაქტიკა, რომელიც არსებითად უფრო მნიშვნელოვანი გახდება ინტერიერის დიზაინისა და არქიტექტურის მომავალში.
https://www.ecosever.ru/article/19648.html
ფსიქოთერაპევტი ბიოფილიის შესახებ. ველური ბუნების გაკვეთილები
ფსიქოთერაპევტი და ფილოსოფოსი ერიხ ფრომი (1900-1980) ბუნებისადმი სწრაფვას ბიოფილიას უწოდებდა. ეს არის ადამიანების სიყვარული ბუნების, სიცოცხლის მიმართ. ტერმინს ბერძნული წარმოშობა აქვს და სიტყვასიტყვით ნიშნავს „სიცოცხლის ან ცოცხალი სისტემების სიყვარულს“.
ფრომის გარდაცვალების შემდეგ, ევოლუციურმა ბიოლოგმა და ჰარვარდის უნივერსიტეტის პროფესორმა ედვარდ ო. უილსონმა მიიღო ეს ტერმინი და დანერგა „ბიოფილიის ჰიპოთეზა“. უილსონმა ისაუბრა „ადამიანის სურვილზე შეუერთდეს სიცოცხლის სხვა ფორმებს“, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენს კავშირზე ბუნებასთან. ეს არის კავშირი, რომელიც ვითარდებოდა მილიონობით წლის განმავლობაში.
ადამიანები სათავეს ბუნებიდან იღებენ. ჩვენ განვვითარდით და ვურთიერთობდით ბუნებასთან. ამიტომ, ჩვენ უნდა მივიჩნიოთ საკუთარი თავი როგორც ბუნების ნაწილი, ისევე როგორც ცხოვრების ყველა სხვა ფორმა. ისეთივე სიცოცხლის ძალა, როგორიც ჩვენ გვაქვს, ცხოველებსა და მცენარეებსაც აქვთ. ჩვენ ვართ „სიცოცხლის ქსელის“ ნაწილი, როგორც ამას უილსონი ამბობს.
ბიოფილიის ეფექტი ნიშნავს ველურ ბუნებას და ბუნების კონცეფციას, ბუნებრივ სილამაზეს და ესთეტიკას, ასევე თავისუფლებას და განკურნებას.
ველური ბუნების გაკვეთილები
მეცნიერები უწოდებენ იმას, რაც ადამიანებს ემართებათ, როდესაც ისინი არიან ველური ბუნების გარემოცვაში, უშუალო ცნობიერ გამოცდილებას. აქ ყურადღება გამახვილებულია ბუნებისა და ველური ბუნების გამოცდილების ფსიქოლოგიურ ასპექტებზე.
საუბარია იმაზე, თუ რას განიცდიან ადამიანები პირადად ბუნებასთან შეხებისას, რა ხდება შიგნით, ცნობიერების რა მდგომარეობას განიცდიან ისინი, აზროვნების რა ახალ გზებს აღმოაჩენენ, როგორ ვითარდებიან, როგორ პოულობენ პრობლემების ახალ გადაწყვეტილებებს ან სწავლობენ გამკლავებას ფიზიკურ ან ფსიქოლოგიურ სტრესთან. რაც არ უნდა ხდებოდეს ცნობიერებაში, როცა ადამიანი ველურ ბუნებაშია ჩაძირული, ეკოლოგიური ფსიქოლოგები ამას ბუნებაში პირდაპირ ცნობიერ გამოცდილებას უწოდებენ.
გარდა იმისა, რომ ჩვენი გარემოს ფიზიკურ რეალობას ჩვენი ხუთი გრძნობით აღვიქვამთ, ჩვენ, ადამიანები, ასევე მიდრეკილნი ვართ მივიღოთ დამატებითი მნიშვნელობა იმ შთაბეჭდილებებიდან, რომლებსაც ვიღებთ მხედველობის, სმენის, ყნოსვისა და შეხების მეშვეობით. ეს ასევე ეხება ჩვენს სოციალურ გარემოს, რომელსაც ვაანალიზებთ, რათა გავიგოთ ყველაფერი, რაც ხდება ჩვენს გარშემო.
ამრიგად, ადამიანის სახეობა ერთადერთია ამ პლანეტაზე, რომელიც ეძებს აზრს როგორც ცხოვრებაში, ასევე ბუნებაში. ჩვენ შეგვიძლია ბუნების ინტერპრეტაცია და მეტაფორების და სიმბოლოების პოვნა, რომლებიც რაღაცას „გვიყვებიან“. ეს ძალიან ინდივიდუალური პროცესია. ჩვენი გამოცდილებიდან ან დღევანდელი გონების მდგომარეობიდან გამომდინარე, ბუნების აღქმა შეიძლება სრულიად განსხვავებული იყოს სხვადასხვა ადამიანებისთვის და დროის სხვადასხვა მომენტში.
მაგალითად, ნერგს შეუძლია სიმბოლურად გამოხატოს ჩვენი საკუთარი ბავშვების სურვილი, მზარდი ბიზნეს იდეა ან ახალი ცხოვრების გეგმა. ველურ ბუნებაში მდგარ ძლიერ ხეს, რომელიც ეწინააღმდეგება ქარს და ამინდს, შეუძლია გამოიწვიოს ასოციაცია სიმტკიცესთან.
==
https://www.ponarseurasia.org/7267/
უკრაინაში გახანგრძლივებული კონფლიქტის ფსიქოლოგიური ლოგიკა
2013 წლის ნოემბერში საპროტესტო აქციების დაწყებიდან, რომელსაც მოგვიანებით ევრომაიდანი ეწოდა, უკრაინის კონფლიქტი რამდენიმე დონეზე მიმდინარეობს. მიმდინარეობს შეიარაღებული კონფლიქტი სახელმწიფოს, მეამბოხე მოძრაობასა და სხვა სახელმწიფოს შორის. პროევროპული მთავრობა და პრორუსული მეამბოხეები პოლიტიკური და მატერიალური მასობრივად სარგებლობენ მხარდაჭერით. ასევე მიმდინარეობს საინფორმაციო ომი, რომელშიც ყველა მხარე დაკავებულია იმით, რომ ცდილობს განსაზღვროს კონფლიქტი საკუთარ პირობებზე. ამ ანალიტიკურ ჩანაწერში განიხილება სწორედ ეს უკანასკნელი განზომილება. იგი აანალიზებს, თუ სამყაროს დამკვირვებლისთვის ხელსაყრელი განხილვის ფსიქოლოგიურმა მიდრეკილებამ, რომელსაც ემატება პოლიტიკური ოპორტუნიზმი, როგორ შეუწყო ხელი კონფლიქტის ესკალაციას და გაართულა მისი მოგვარება. შეხედულებების პოლარიზაციამ, როგორც ამის შედეგმა, თუმცა არა ერთადერთმა ფაქტორმა, გაართულა არსებული კონფლიქტის მოგვარება და უკრაინაში სიტუაციის დარეგულირება ხანგრძლივი დროით.
შიში და სიძულვილი კიევში
2013 წლის ნოემბრის შემდეგ რამდენიმე ნარატივი ჩამოყალიბდა, რომელთაგან თითოეულის ფარგლებში განისაზღვრება უკრაინის კრიზისი. სურათის ზედმეტად გამარტივების რისკის ქვეშ აღვნიშნავთ, რომ პროევროპულად განწყობილ უკრაინელებს სიტუაცია ასე ესმოდათ: ევრომაიდანი ხალხის სურვილის წმინდა გამოხატულება იყო უკრაინის რუსეთის გავლენის სფეროდან გაყვანისა და ევროპული დემოკრატიების ზონაში განმტკიცების მიზნით. პრეზიდენტმა ვიქტორ იანუკოვიჩმა დაკარგა ძალაუფლების უფლება იმით, რომ ჯარებს უიარაღო მომიტინგეების მოკვლა უბრძანა. ამიტომ მისი თანამდებობიდან გადაყენების შემდეგ შექმნილი მთავრობა ლეგიტიმურია.
ევრომაიდანის მოწინააღმდეგეები აპელირებდნენ, რომ საპროტესტო მოძრაობაში მხოლოდ არარეპრეზენტატიული უმცირესობა იყო ჩართული. მათ იანუკოვიჩის დამხობას უწოდეს გადატრიალება, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა ხალხის ნებას და გამოხატული იყო 2010 წლის დემოკრატიულ საპრეზიდენტო არჩევნებში. შემდეგ რუსეთმა და მისმა მომხრეებმა დაიწყეს იმის მტკიცება, რომ ევრომაიდანს შეერთებული შტატები დაეხმარა, ხოლო ევრომაიდანის მხარდამჭერებს ფაშისტები უწოდეს.
გასაკვირი არ არის, რომ შემდგომი მოვლენები კონფლიქტის მხარეებმა ამ ფუნდამენტური ვარაუდების შესაბამისად აღწერეს. ფსიქოლოგებმა აღწერეს ადამიანების მიდრეკილება უარყონ ახალი ინფორმაცია, რომელიც ეწინააღმდეგება მათ არსებულ შეხედულებებს, და მიიღონ მხოლოდ ის ფაქტები, რომლებიც მხარს უჭერენ მათ, ამ მექანიზმს დადასტურების მიკერძოება ეწოდება. როდესაც ადამიანები არ აცნობიერებენ საკუთარ მიკერძოებას, ისინი აღიქვამენ ახალ მოვლენებს და ინტერპრეტაციას უკეთებენ არაერთმნიშვნელოვან ინფორმაციას ისე, რომ კიდევ ერთხელ დაადასტურონ თავიანთი რწმენა, და შემდეგ იმოქმედონ შესაბამისად.
მიუხედავად იმისა, რომ აღწერილი პროცესი მიმდინარეობს ინდივიდების გონებაში, მიკერძოებული ინფორმაცია შეიძლება გავრცელდეს მასობრივ დონეზე, როდესაც მის გავრცელებაში ჩართული არიან გარკვეული ორგანიზაციები. როგორც სახელმწიფოები, ასევე მეამბოხეთა ჯგუფები დაინტერესებული არიან „თავისიანებს“ შორის სოლიდარობის გამომუშავებაში, ხოლო უცხო პირების მიმართ მტრობის, თუმცა სოციალური მედიის ფართოდ გავრცელებამ შეამცირა პროპაგანდის გავრცელების ღირებულება.
უკრაინული კრიზისის დროს კონფლიქტის ორივე მხარის პოლიტიკურმა ორგანიზაციებმა მათთვის მომგებიანი სიგნალები გაგზავნეს, მაგრამ მათი ჩართულობა სხვადასხვა გზით გაფორმდა. პროუკრაინულ მხარეზე გაჟღერდა მიკერძოებული განცხადებები ქვემოდან ზევით: ისინი წარმოიშვა ევრომაიდანის აქტივისტებს შორის, შემდეგ კი დროებითმა მთავრობამ აიტაცა, რომლის ლეგიტიმურობა რევოლუციამდე იქნა აყვანილი. მოგვიანებით ისინი გააძლიერეს შეერთებულმა შტატებმა და ევროკავშირის ქვეყნებმა, რომლებიც თანაუგრძნობდნენ და ცდილობდნენ დაეცვათ უკრაინის დამოუკიდებლობა და შეეჩერებინათ ევროპაში რუსეთის გავლენის ზონის გაფართოება. რუსეთში პროცესი ძირითადად დაღმავალი იყო: შეტყობინებები იგზავნებოდა სახელმწიფოს მიერ მედიის საშუალებით, მეორდებოდა მეამბოხეების წარმომადგენლების მიერ, ტრანსლირდებოდა (მათ შორის ტვიტერის საშუალებით) აუდიტორიები რუსეთსა და აღმოსავლეთ უკრაინაში, და ეს აუდიტორია აცნობიერებდა ასეთ ინფორმაციას, მას არ გააჩნდა მასში ეჭვის შეტანის საშუალება.
იმის გასაგებად, თუ როგორ ხდება საკამათო ინციდენტებით გამოწვეული ნარატივების შევსება და აყვავება საერთო გაურკვევლობის ფონზე, განვიხილოთ დონეცკში გაკრული ფურცლები, რომლებშიც ებრაელებს ავალდებულებდნენ დარეგისტრირებულიყვნენ ახალ ხელისუფლებასთან და თან გადაეხადათ 50 დოლარი. ორივე მხარემ მაშინვე დაიწყო ამ შემთხვევის ექსპლუატირება საკუთარი ფსიქოლოგიური მიდრეკილებებისა და ჯგუფური ინტერესების შესაბამისად. უკრაინულმა მხარემ იგი გამოიყენა როგორც მტკიცებულება იმისა, რომ მეამბოხეები, რომლებიც დონეცკს აკონტროლებენ, არა მხოლოდ ბანდიტები, არამედ ანტისემიტებიც არიან. ეს სიგნალი დამაჯერებლად გაჟღერდა მათთვის, ვისაც უკვე სჯეროდა ყველაზე უარესის, რასაც მეამბოხეებზე ამბობდნენ, და ასევე დაეხმარა დასავლური მთავრობების დარწმუნებაში, დაეჭირათ კიევის მხარ. რაც შეეხება პრორუსულ მხარეს, ის თავდაცვის პოზიციაში აღმოჩნდა და განცხადება წარმოადგინა, როგორც მათ ზურგსუკან შეთითხნილი სიცრუე - როგორც მტრის „პროვოკაცია“ ამბოხებულთა დისკრედიტაციის საზიზღარი განზრახვით. ის ფაქტი, რომ ფურცელი მართლაც ნაყალბები აღმოჩნდა, არ ამცირებდა ორივე მხარისთვის ინციდენტზე დაფუძნებული პროპაგანდის ღირებულებას.
კიდევ ერთი ეპიზოდი მკაფიოდ აჩვენებს, რომ ადამიანების მასობრივი სიკვდილიც კი შეიძლება სხვადასხვაგვარად იყოს კლასიფიცირებული კონფლიქტურ ნარატივებში. საუბარია 2 მაისს ოდესაში ხელისუფლების მომხრე და პრორუს აქტივისტებს შორის შეტაკებაზე, რომელიც პრორუსული მხარისთვის 42 ადამიანის დაღუპვით დასრულდა. პრორუსულმა მხარემ ნათლად აჩვენა, რომ პროფკავშირის შენობაში გაჩენილი ხანძარი, სადაც პრორუს აქტივისტებმა შეაფარეს თავი, მიზანმიმართული იყო, და ცეცხლის გაჩენის ბრალი „მარჯვენა სექტორის“ ექსტრემისტებს დააბრალა, ორგანიზაციას, რომლის როლი ევრომაიდანში და მისი შედეგები გაზვიადებული იყო რუსული მედიის მიერ. პროუკრაინულმა მხარემ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ პრორუსული ძალები იმ დღეს ადრე თავს დაესხნენ პრო-უკრაინულ მსვლელობას, შემდგომ ქმედებები აღწერეს, როგორც თავდაცვა, და აცხადებდნენ, რომ ხანძარი შემთხვევით იყო გაჩენილი ან შესაძლოა თავად მეამბოხეებმა გააჩინეს.
ურთიერთგამომრიცხავი ნარატივები და კონფლიქტის მიმდინარეობა
როგორც ბოლო ორმა ილუსტრაციამ აჩვენა, ორივე მხარეს აერთიანებს ხელსაყრელი ვარაუდების ერთობლიობა, რომელიც დაფუძნებულია რწმენაზე, რომ მათი საქმე სამართლიანია. ამიტომ მეორე მხარე შეცდომაში შედის. ამ მომენტამდე უკრაინის შემთხვევა ტიპიურია. თუმცა, პოსტსაბჭოთა კონტექსტი ორ ასპექტს ამატებს „უცხო“ მხარის მოტივაციისა და საშუალებების აღწერას. ჯერ ერთი, მიჩნეულია, რომ „უცხოები“ მოქმედებენ მხოლოდ როგორც გარე ძალის აგენტები: აშშ-ს ან რუსეთის. მეორე, ისინი იყენებენ საომარი დროის ბუნდოვანებას საკუთარ ინტერესებში, რათა იმოქმედონ კულისებში და დადგენილი ნორმების დარღვევით. სამუშაოს დასრულებული სახე რომ მივცეთ, ჩვენ აღვწერთ სამ ეფექტს, რომლებიც წარმოიქმნება ინფორმაციის მიკერძოებული მანიპულირების შედეგად, როგორც განზრახ, ისე უნებლიეთ.
ჯერ ერთი, მანიპულირება ხელს უწყობს ძალების მობილიზებას ერთი მტრის წინააღმდეგ, რომელიც წარმოდგენილია როგორც „ადგილობრივი“ მოწინააღმდეგეების და მათი გარე „თანაშემწეების“ ალიანსი - იქნება ეს რუსეთი და მისი მომხრეები აღმოსავლეთ უკრაინაში თუ აშშ და „მარიონეტული რეჟიმი“ კიევში. მზადყოფნა, დაინახოს დიდი სახელმწიფოების ხელი ყოველი გამოწვევის უკან, ჩვეულებრივ დავალებებს მზაკვრულ საფრთხედ აქცევს. მოთხოვნები, რომლებიც ნორმალურ ვითარებაში შეიძლება დასაბუთებული ჩანდეს, აღიქმება, როგორც ბიუროკრატიული ხრიკები უცხო დერჟავის ინტერესებში. მაგალითად, პრო-უკრაინული მხარის სურვილი, ჰყავდეს ნაკლებად კორუმპირებული ხელისუფლება, ქვეყნის აღმოსავლეთში და რუსეთში ინტერპრეტირებული იყო, როგორც კვამლის საფარი პროდასავლური საგარეო პოლიტიკის წარმოებისთვის. მეორეს მხრივ, აღმოსავლეთის მოთხოვნები მეტი კულტურული ავტონომიის შესახებ, დასავლეთში ბევრის მხრიდან ეჭვის თვალით განიხილება, როგორც ფედერალიზაციისკენ და რუსული გავლენის ზრდისკენ საეჭვო გზა. ორივე ჩარჩოში საკუთარი თანამემამულეები აღწერილი არიან როგორც არაპატრიოტები, შესაძლოა მოღალატეებიც კი, იმდენად, რამდენადაც ისინი მოქმედებენ უცხოეთის ბრძანებით.
მეორე, ინფორმაციის მიზანმიმართული მანიპულირება საშუალებას აძლევს და ამართლებს ზომებს, რომლებიც სცილდება ნორმალურ პოლიტიკას, მათ შორის ძალადობას. კონფლიქტის მსვლელობისას მიკერძოებული ცნობიერება მუშაობს ისე, რომ ქრება ნებისმიერი ეჭვი იმაში, რომ „საკუთარი“ მხარის წარუმატებლობაში, რომლის მიზეზები უცნობია ან არ არის დადასტურებული, მოწინააღმდეგე უნდა დაადანაშაულო. თუ დარწმუნებული ხართ, რომ მოწინააღმდეგე მიმართავს ისეთ უსინდისო და უკანონო ტაქტიკურ ხერხს, როგორიცაა ჯაშუშობა, შეგნებულად ცრუ ინფორმაციის გავრცელება, „პროვოკაციების“ ორგანიზება, მაშინ რატომ არ უნდა ვიმოქმედოთ იგივე მეთოდებით? იმის გააზრება, რომ მეორე მხარე არღვევს ნორმებს, საშუალებას იძლევა იგივე გაკეთდეს მათი მხრიდან, რათა არ დაუთმოს ინიციატივა დამრღვევ მხარეს.
პროპაგანდა ასევე აიძულებს მასში ჩართულ პირებს პრიორიტეტულად დაიცვან თავიანთი პოზიციები იმ ღირებულებების ხარჯზე, რომლებსაც, მათი მტკიცებით, ისინი იზიარებენ. ამიტომ, შეერთებულმა შტატებმა მოიწონეს დროებითი მთავრობის საქმიანობა (რომელიც იანუკოვიჩის გაქცევის შემდეგ ხელისუფლებაში მოვიდა კონსტიტუციის თვალსაზრისით საეჭვო პროცედურის შედეგად), და დაჰპირდა მას „ანტიტერორისტულ ოპერაციაში“ „სრულ მხარდაჭერას“, ამავე დროს თვალი დახუჭა სასტიკ მეთოდებზე და მსხვერპლზე მშვიდობიან მოსახლეობაში. ვაშინგტონის მხრიდან ოდესაში დაღუპვის შესახებ შეშფოთების ნაკლებობამ (იმ დროისთვის ყველაზე სასტიკი ეპიზოდი) განამტკიცა რწმენა, რომ აშშ ორმაგ სტანდარტებს მიმართავდა. თავისთავად ცხადია, პრორუსული მხარე წამებას, მძევლების აყვანას და მკვლელობას უფრო დიდი მისიით ხსნით, იქნება ეს ანტიფაშიზმი თუ რუსული ნაციონალიზმი. ორივე მხარე მფარველობს მოხალისეებს და იარაღითაც კი ამარაგებს მათ, ისინი კი, როგორც ითვლება, თავიანთ ქმედებებში ნაკლებად თავშეკავებულები არიან, ვიდრე ჯარი უნიფორმაში.
მესამე, საინფორმაციო ომი და სისატიკე ურთიერთობებში მნიშვნელოვნად ამცირებს მოლაპარაკებების პოლიტიკურ მისაღებობას. მრავალჯერ გათამაშებული კომბინაცია „ჩვენების“ სისწორეში და „უცხოების“ ეტალონურ უსამართლობაში იწვევს იმ გარემოებას, რომ საზოგადოება დაადანაშაულებს ნებისმიერ ლიდერს, რომელიც დათმობის პოლიტიკას გაატარებს, შესთავაზებს გარკვეულ დათმობებს. ამის შესახებ ბევრი დაიწერა რუსეთის შემთხვევაში: ვლადიმერ პუტინის რეჟიმმა გამოიყენა სახელმწიფოს მიერ კონტროლირებადი მედია შეთანხმებული ნარატივის წინსვლისთვის, რომელშიც დემონიზირებულია უკრაინის ხელისუფლება - და ამან შეამცირა მისი მანევრირების თავისუფლება. უკრაინის მთავრობამ, მოხმხრეების მხარდამჭერით გათამამებულმა, მოლაპარაკებები უკანა პლანზე გადაიტანა სამხედრო გამარჯვების მიღწევის მცდელობაში. შეიძლება ითქვას, რომ ამ მიდგომაში არის სტრატეგიული ლოგიკა. თუმცა, უკრაინის ახალი ხელისუფლებაც მოკლევადიანი პოლიტიკური გათვლების საფუძველზე მოქმედებდა და თვლიდა, რომ თუ სერიოზულ მოლაპარაკებებში შევიდოდნენ, თანამოაზრეთა მხარდაჭერას დაკარგავდნენ. 2014 წლის სექტემბრის დასაწყისში კვლავ დაიწყო ლაპარაკი მოლაპარაკებების შესახებ - ეს მოჰყვა „რუსულ“ შეტევას და ცეცხლის შეწყვეტას. მაგრამ მაშინაც კი, თუ პუტინი მზად იქნება მოითხოვოს შეთანხმება, პოროშენკოს მეტად ზღუდავს მისი მმართველობის ადრინდელი რიტორიკით. დათმობები კიევის მხრიდან, რაც პუტინს მისცემდა იმიჯის შენარჩუნების შესაძლებლობას, გამოიწვევს უკრაინელი რადიკალების საპასუხო აღშფოთების რისკს. ნებისმიერი შეთანხმება დონბასის მოსახლეობის მოთხოვნებით იქნება აღქმული, როგორც მომგებიანი, პირველ რიგში, მისი პირქუში მფარველებისთვის.
კონტრპროდუქტიული კონტრტერორისტული ოპერაცია
მიუხედავად იმისა, მიღწეული იქნება თუ არა შეთანხმება, თუ რუსეთი გააგრძელებს დონბასის დესტაბილიზაციას, აღწერილი დინამიკა ართულებს უკრაინის სახელმწიფო მშენებლობის პერსპექტივებს. ცნობილია, რომ ერთხელ მაო ძედუნმა პარტიზანები შეადარა თევზებს, რომლებიც თანაგრძნობის გამომხატველი ადამიანების ზღვაში „დაცურავდნენ“ და ცენტრალურ ხელისუფლებაში გაღიზიანებას იწვევდნენ. ამიტომ ხელისუფლებამ უნდა გახადოს ზღვა თევზისთვის უვარგისი, პარტიზანები კი გამოიყენოს დაცვისა და უსაფრთხოების უზრუნველყოფისათვის. ამის შემდეგ ხალხი შეუერთდება სისტემას და დაიწყებს ხელისუფლების მხარდაჭერას მოწინააღმდეგესთან ბრძოლაში - როგორც შიდა (აჯანყებულები), ისე გარე (მათი უცხოელი „სპონსორები“). ეს მიდგომა ემყარება იმ ფაქტს, რომ სახელმწიფო ხელისუფლებამ, რომ იყოს ეფექტური, უნდა მიიღოს საზოგადოების თანხმობა. როდესაც ხალხს სჯერა, რომ მთავრობა ლეგიტიმურია, ისინი ემორჩილებიან მის უფლებამოსილებას, მაგალითად, კანონების აღსრულებითა და გადასახადების გადახდით.
ანტიტერორისტულმა ოპერაციამ გაართულა სახელმწიფოს მშენებლობა. აღწერდა რა აჯანყებულებს, როგორც „ტერორისტებს, სნაიპერებს, მაროდიორებს“, პოროშენკომ აამაღლა აჯანყების ჩახშობის სამხედრო ვარიანტის მხარდაჭერის დონე, გააძლიერა ის გაბოროტება, რომლითაც მისი მომხრეები აღიქვამენ აღმოსავლეთის მოსახლეობას. ეს რიტორიკა, რომელიც არ განასხვავებდა მოძალადე მებრძოლებსა და მოქალაქეებს, რომლებმაც ზურგი აქციეს კიევს ან მერყეობდნენ, გააუფასურა პრორუსულად, მაგრამ მშვიდობიანად განწყობილი მოსახლეობის ინტერესები. უფრო მეტიც, ქალაქებში განურჩეველი სადამსჯელო თავდასხმები ხალხში უნდობლობას იწვევდა და ასუსტებდა სახელმწიფოს ლეგიტიმურობას. ივლისის გამოკითხვებმა აჩვენა, რომ დონბასის რეზიდენტების 37% უკრაინისგან გამოყოფას უჭერს მხარს, და ეს მაჩვენებელი აპრილთან შედარებით გაიზარდა. მაშინაც კი, თუ უკრაინა წარმატებით ჩაახშობს აჯანყებას და დაასრულებს რუსეთის სამხედრო ჩარევას, მას უკან დაყოფილი ქვეყანა მაინც დარჩება.
რუსეთის გავლენის შეზღუდვის ყველაზე საიმედო გზა, როგორც მოკლევადიან, ისე გრძელვადიან პერსპექტივაში, ადგილობრივი მოსახლეობის მის წინააღმდეგ მოქცევაა. ეფექტური იქნებოდა სახელმწიფოს მშენებლობის ზომების პაკეტი, რომელშიც შევიდოდა დონბასისთვის კულტურული დეცენტრალიზაციის სამართლიანი შეთავაზება და, იდეალურ შემთხვევაში, სახელმწიფო რესურსების ისეთი გადანაწილება, რომელიც სარგებელს მოუტანს კონფლიქტის შედეგად ყველაზე მარგინალიზებულ მოქალაქეებს. თუმცა ამ ღონისძიებების იმპლემენტაცია ძლიერ დაბრკოლებებს წააწყდებოდა. რადაში ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შედეგად, სავარაუდოდ, უფრო მეტი პროდასავლური და ნაციონალისტური ჯგუფები მოხვდებიან, განსაკუთრებით თუ დონბასში ხმის მიცემა იქნება გართულებული. ეს იდეოლოგიურად დააახლოებს პარლამენტს პოროშენკოსთან, მაგრამ ამავდროულად შეიძლება შეზღუდოს მისი მოქნილობა, რის გარეშეც არ შეიძლება მიმართო დონბასს. პოლიტიკა, რომელიც შეიძლება განიმარტოს, როგორც მომგებიანი ამბოხებულებისთვის ან მათთვის, ვინც მათ მხარს უჭერს, იძულებით და მკაცრად იქნება დანერგილი პროუკრაინულად განწყობილ გარემოში, რომ აღარაფერი ვთქვათ იმაზე, რომ საქმე ეხება გამოძალვას. შედეგად, კონფლიქტი გაგრძელდება, და უკრაინული საზოგადოება უფრო და უფრო გაიყოფა. სამწუხაროა, რომ როდესაც პოლიტიკოსები აცნობიერებენ თავიანთი ამომრჩევლების მიკერძოებულ ცნობიერებას, ისინი მიზანმიმართულად „წამლავენ ჭას“, რათა მიაღწიონ მოკლევადიან უპირატესობას. სამწუხაროდ, უკრაინელი პოლიტიკოსები ვერ ხვდებიან, რომ ამ თამაშით ისინი პუტინს ეხმარებიან.
